Кәріпбек әлемі

Суретшінің «автопор­треті»

Мен бұл суретке мән бер­мей өте шығар ем, расы. «Автопортрет» деген та­қырыбы болмағанда. Әде­биетте небір ұлылардың автопортретін оқып қалған бас. «Махаңдар жоқ, Ма­хаң­­дардың сарқыты, Мұ­қағали Мақатаев бар мұн­да» дегенде, Махам­бетті айтпаушы ма еді Мұ­қаң?! Кәріпбектің мына «Ав­то­портретіне» айналып екі соқтық. Айтақыр дала­да жұртта қалған бос бе­сікті талай көргенбіз. Ба­ласымен қоса қалғанын кім көріпті?! Тақыр жонда бесікте жатқан баланың қос қолы жоқ. Алла-ау, не күйге душар еткен?! Құн­дағы ағытулы бесіктің. Ана­сы қайда баланың? Бесік­тің басында ақ байламы тұр, анасы жоқ. Құн­дақсыз бесіктен бала құлап кетпей ме бұл дейсің. Ай­тарға ауыз бармайды. Анау айтақыр Арқаның да­­ласы, шөпсіз, шалғынсыз бол­маушы еді бұл дала. Көз ұшында қарауытқан тауларға ұласқанша бір жылт еткен жылу үйірсеші көзге. Жоқ. Анадайда алыс­та жусаған қос жылқы, олар да жайымен жусаған жануарға ұқсаса жарар еді-ау. Арты бүрісіп, алды қауіп күтіп, қалшиып, құлақ тігіп қарап тұрған жылқының бас бітісін аңғартады. Бұ­лыңғыр күннің астында болмашы шуақ жоқ, бірақ тақыр үстімен қоңырқай сарғыштанып көшкен қою жалқын көшіп жатыр-ау. Бұл не гәп? Әлгі көшкен сап-сары, кей тұсы қоңырқай жалқын көңілді тіптен күп­ті етіп барып, әрбір жер­­­­ден алабажақтанады. Күл­­­дібадам күн астындағы әлгі бала тірі ме, қайдам?! Тіп­­­тен оны ойлаудың өзі опын­­дырып жіберер еді. Ал Кә­ріпбек қолсыз ту­ға­нын көрген анасы шошы­ған­нан үш күн бойы бауы­ры­на бас­пай қойғаны одан да үрейлі құбылыс шы­ғар…

Қасіреттің бұғауы

Хамит Ерғалиевтің қай­ғылы ана тақыры­бындағы поэмасын мына суреттен соң оқымаса да болғандай. Үрей шақырады бұл сурет. Көз тоқтата қарап тұрсаңыз, Аллаға жалбарындырады. «Бетін аулақ қыла гөр мұндайдың» дегізеді. Бір сәбиі қара жол­дың бетінде қалыпты әйелдің. Шамасы, өлі туған. Себебі Алла көк­­тен бала бермек болса да қа­былдағысы жоқ. Көк деймін-ау, аспан жанып тұр­ған өрт – тілсіз жауға ұқ­­саған мұнда. Қасіреттің қара тұманына батқан әйел Көктен үмітсіз. Аспан қып-қызыл өрттей үрей шаш­қанда, әйел сүйенген ірге қарауытып кеткен. Келін­шекке болмашы ғана жарық бала жақтан түскенімен, қай­ғыдан запы болған зар­лық жанның зауқы соқ­пайды. Әлде көктен болмашы жарық сепкен жерде жатқан баланың жаны ма екен, кім біліпті? Қалай жо­рыса да, үмітсіздік үрей кін­дігіне әкеп байлай бе­реді, байлай береді. Әйел­­ге қарап баланы аяй­сың, балаға қарап әйелді аяй­­сың. Сөйте тұра, жер бетіне зауал төккен атомды қар­ғай­сың!