– Осы заң жобасы еңбек нарығындағы барлық тараптың білім беру жүйесінің және бизнес- қауымдастығындағы қызметкерлердің өзара қарым-қатынасты реттеуге арналған. Мұның барлығын Ұлттық біліктілік жүйе арқылы іске асыруға болады. Себебі жоба «Қазіргі мамандар нені білуге және үйренуге тиіс?», «Оларға нені және қалай оқыту керек?», «Олардың кәсіптік біліктілігін қалай анықтауға болады?» деген үш негізгі сұраққа жауап береді. Әрине, заң жобасын әзірлеуден бұрын Ұлттық біліктілік жүйесін дамыту бойынша бірқатар маңызды жұмыс жүзеге асты. 2018 жылдан бастап еңбек нарығының құрылымын нақтылау үшін жаңа Ұлттық қызметтер сыныптауышы енгізілген. Осы құжаттың құрамында 12 мыңға жуық кәсіп пен лауазым бар, – дейді О.Ордабаев.
Оның айтуынша, ұлттық біліктілік аясында салалық біліктілік шеңберлері және кәсіптік стандарттар әзірленіп бекітілді. Кәсіптік стандарттар жүйенің өте маңызды элементі және осы мамандық қызметкерлеріне нарық талаптарын жинақтау функциясын атқарады, сондай-ақ қызметкерлерді оқыту және даярлау бағдарламаларын құру үшін негіз бола алады. Бұған қоса реттелетін кәсіптер тізбесі бекітілді. Ұлттық палата мамандарын бағалауды жүргізетін сертификаттау орталықтарының тізбесі жүргізіледі.
Сонымен қатар ұлттық біліктілік жүйесін дамыту мақсатында әзірленген заң жобасы бірқатар жаңалықты қарастырады. Біріншісі – үш деңгейлі институционалдық жүйені енгізу. Екіншісі – кәсіптік біліктіліктерді тану тәртібін регламенттеу. Үшіншісі – еңбек нарығының бейресми және информалды білім беруді тану, жеке шеберлікті растау мүмкіндігі, қызметкерлерді ынталандыру шаралары.
– «Кәсіби біліктілік туралы» заң жобасында жұмыс орнында сертификаттау процесін ынталандыру шаралары да болады. Сондай-ақ жұмыссыз халыққа осы сертификаттаудан өту үшін белгілі бір ваучерлер көзделеді. Барлық персоналы тәуелсіз растау орталықтарында сертификаттаудан өткен жұмыс берушілер үшін жаңа тәртіп енгізіледі. Сенім сертификаттары беріледі. Бұл еңбек инспекторларын тексеру мүлдем басқа режімде жүзеге асырылатынын көрсетеді. Осы шаралардың барлығы заң жобасында қарастырылды. Біз заң жобасының қаншалықты тиімді болатынын бағамдап отырмыз, өйткені бұл білім беру жүйесі мен еңбек нарығы арасындағы көпір іспеттес, – деді вице-министр.
Жоғары оқу орындарын аккредиттеу немесе кейбір сапасы төмен университеттерді лицензиясынан айыру туралы ақпараттарға қанықпыз. Осы орайда брифингте журналистер тарапынан «Бұл ереже кәсіптік және техникалық білім беру мекемелерінде қалай сақталады?», «Маманды дайындауда талапқа сай келмейтін немесе лицензиясынан айырылған қанша кәсіптік орын бар?» деген сауалдар қойылды.
Бұл ретте Ғылым және жоғары білім министрлігі Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім комитеті төрағасының орынбасары міндетін атқарушы Бану Нарбекова ЖОО жүйесінде 2010 жылдан бастап Қазақстанның Болон үдерісіне қосылғанын жеткізді. Ал оның басты талаптарының бірі – тәуелсіз аккредитация немесе сапаны қамтамасыз ету жүйесін қалыптастыру. Бүгінде елімізде 12 аккредитациялық агенттік бар. Олар министрлік тарапынан танылған.
– Алдымен аттестаттау мен лицензиядан өткізудің аражігін ашып алайық. Аккредиттеуден өту Болон үдерісінің декларациясына қол қойғандықтан, жалпыеуропалық білім жүйесіндегі стандарттың негізінде жүзеге асырылады және білім бағдарламалары жұмыс берушілермен бірге әзірленеді. Бүгінде ЖОО-ның 60%-ы арнайы бағдарламаларын аккредиттеуден өткізді. Бұл оларға мамандар дайындауға және мемлекеттік тапсырыс алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар институционалды аккредиттеу бар. Одан барлық университет өтті. Себебі олар аккредиттеуден өтпесе, одан әрі қызмет етуіне қатысты сұрақтар туындауы ықтимал. Ал лицензия мәселесі – қазір мемлекет тарапынан жүргізіліп отырған саясат. Осы күнге дейін 15 оқу орны жабылды. Бұл жұмыс жалғасын табады, – деді Б.Нарбекова.
