Кәсіп көзі – нәсіп көзі

Түйткілдің түйіні тарқатылады

Кәсіпке бет бұрғандардың ісіне қолбайлау болатын кедергі әлі жо­йыла қойған жоқ. Сол себептен облыс әкімі Серік Шәпкеновке мұңын шаға­тын кәсіпкер көп. Сәуірде әкіммен кез­дес­кен кәсіпкерлер тарапынан түскен 50 ұсынысты жергілікті билік на­за­ры­­на алды. Облыстық кәсіпкерлік және туризм басқармасының басшысы Нұрбол Жаңабековтің дерегіне сүйен­сек, осы кезге дейін кәсіпкерлер көтер­ген 30 мәселе шешімін тауыпты. Енді тағы 19 түрлі ұсынысты жүзеге асыру үшін тиісті жұмыстар жүргізіліп жатыр. Соның бірі – өңірдегі қысқы мал азығы тапшылығының алдын алу. Осы мақсат­та жергілікті бюджеттен 717,4 млн теңге қаржы бөлінген. Жергілікті фермерлер­ден қараша айында субсидия алуға өті­нім қабылдау басталмақ.

Ал өткен аптада облыс әкімі 200-ге жуық кәсіпкермен тағы да кездесіп, ұсыныс-пікірлерін тыңдады. Жылыой ауда­нынан келген шағын және орта бизнестің өкілдері «Жылыойгаз» се­рік­­тестігінің газ жүргізу үшін тех­ни­калық шартқа қымбат баға бел­гі­­­ле­­геніне шағымданып отыр. Ал «Аты­рау­Энер­го­Сату» ЖШС кәсіп­кер­лер­ге тариф құнын 31,45 теңгеге өсіріп жіберген. Бұл мәселе аудандардағы кәсіпкерлермен бірге үй маңындағы азық-түлік сататын дүкен иелерін де мазалайды.

– Мемлекет тарапынан шағын және орта кәсіпкерлікке барынша қол­дау жасалып келеді. Өйткені қазір кәсіп­кер­лі­к­ке бет бұратындар көбейді. Шағын және орта кәсіпкерлікті эконо­ми­каның барлық саласында өркендетуге болады. Алайда кедергі болатын жайттар бар. Бұл түйткілді оң шешу үшін кәсіп­кер­лермен ашық сөйлесуге, ұсыныс-пікірлерді тыңдауға дайынмын. Биыл кәсіпкерлермен екінші рет кездестім. Біз алдағы уақытта да қиындық тудырған мәсе­лелерді ашық талқылап, шешу жол­­дарын бірге іздейміз. Кез келген мем­­лекеттік мекемедегі мамандардан бірінші басшыларына дейін тұрғын­дар­мен ашық пікірлесіп, мәселені шешудің жолдарын тыңғылықты түсіндіріп бе­руін сұраймын. Әсіресе, кәсіпкерлерге көр­се­тілетін қолдау ашық әрі жариялы бол­уы қажет, – дейді С.Шәпкенов.

Қайтарымсыз грант – 40 млн теңге

Сан алуан кедергіге қарамастан кә­сі­бін кеңейт­кен кәсіпкерлер аз емес. Мәсе­лен, Құрманғазы ауданында мемле­кет­тің қолдауына сүйенген кәсіп­кер­лер қатары артып отыр. 17 кәсіп­кер «Биз­нестің жол картасы – 2025» бағ­дар­­ламасымен мемлекеттен 40,4 млн теңгенің қайтарымсыз грантын ұтып алған. Қазір олар өздері ашқан кәсіптің жемісін көріп, 39 тұрғынды жұмыспен қамтып отыр.

Биыл «Бизнестің жол картасы – 2025» бағдарламасы шеңберінде құны 6,7 млн теңгені құрайтын үш жобаға грант берілген. Бұлар – Сүйіндік ауылдық ок­ру­гінде «Азғыр өңірінен компьютерлік қызмет көрсету орталығын ашу», Қиғаш ауылдық округіндегі «Балық өнімдерін өн­діру» және Дыңғызыл ауылдық округінен «Ағаштан экоөнімдер өндіру» жобалары. Бұл жобаларды 18 айда іске асыру көзделген.

Аудандағы іскер кәсіпкердің қата­рын­да Бауыржан Құмаров та бар. Құрманғазы ауданының «Үздік жыл кә­сіпкері-2019» атанған ол үш жыл бұрын «Бизнестің жол картасы – 2025» бағдарламасы аясында мемлекеттен 2,5 млн теңге қаржы алған. Бұл қаржыға мәрмәр, әйнек, мата және ағашқа ою-өрнек салып жазатын кәсіп түрін бастаған. Мұнда 2D форматта портрет, түрлі сувенир мен ескерткіш бұйымдар, есімтақта жасаумен айналысады. Үш адамды жұмыспен қамтиды.

– Жобаның жалпы құны 7,5 млн тең­гені құрайды. Алайда жоба жасақ­та­ған кезде 5 млн теңгеге берген сұра­ны­сымның жартысы ғана қолға тиді. Сол себептен өз қалтамнан қаражат шығарып, қажетті шикізаттар мен ла­зер­лік станоктар сатып әкелдім. Қазір кәсібімді кеңейту үшін цех салуды бас­тадым. Цехта 3D форматта жазу, түрлі бейнелер салуға фрезер станогын орнатып, бесік, баспалдақ тіреуіші, есік сынды ірі бұйымдарды жасаймын, – дейді Б.Құмаров.

Бұл ауданда бұйым жасаудан бөлек жеке медициналық қызметті кәсіп көзіне айналдырғандар қатары толығып келеді. Он жыл бұрын аудандық емханада оториноларинголог дәрігер Жекен Ізтілеуов өз кәсібін бастаған. Ол да «Бизнестің жол картасы – 2025» бағдарламасы аясында 2 млн теңге қайтарымсыз қаржы алып, 2021 жылы жеке лор бөлмесін ашқан. Оған рефлектор, кварц аппараты мен құрал-саймандар сатып алған.

– Денсаулықтан асқан байлық жоқ. Сол себептен лор кабинетін ашып, тұр­ғын­дарға тиімді баға ұсынып отырмын. Мұнда келушілер алдын ала жазы­лып, кезексіз қабылданады. Облыс орта­лы­­­ғына шапқыламай-ақ, тиісті ем-домын алуға мүмкіндік бар. Қызмет көр­­сету бағасы ересек адамдар үшін – 3 мың, балаларға – 2 мың теңге, – дейді Ж.Ізтілеуов.

Аудандық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары бөлімінің басшысы Асқар Мұфтахтың мәліметінше, 896 шаруа қожалығы бар. Оның ішінде 21 шар­уа­­шылығы Теңіз ауылдық округінде тір­­­келіпті. Мұнда 20 жылдан аса шаруа­шы­лықпен айналысатын шаруагер Теміртас Сұлтанғазиев 2 гектар егін ал­қа­бы мен 65 гектар шабындық жерін тиімді пайдаланып отыр. Ауылдан 6 ша­қы­рым қашықтағы «Бажан» телімін­дегі егістіктен жаз мезгілінде 50-60 тонна қауын-қарбыз жиналып, ауыл мен аудан базарларында саудаланады. Ал жылда шабындықтан 1 мың руллон шөп да­йындайды.

– Ерте көктемде қауын мен қарбыз дә­­нін сепкен едік. Енді міне, мол ырыс­­қа ке­нелдік. Картоп пен қырық­қа­бат та та­бы­­сымызды молайтты, – дейді Т.Сұлтанғазиев. – Ауданда алғаш­қы­лардың қатарында тамшылатып суару әдісін енгізген едім. Қазір біз өсір­ген ауылшаруашылық өнімдеріне сұра­ныс көбейді. Өз үйінің ауласына егін сала­тын­дарға жас өскін сату жолға қойылды.

Гидропоника – тиімді тәсіл

Ал Жылыой аудандық ауыл шаруа­­шылығы бөлімінің басшысы Нұртас Қуат­баевтың айтуынша, былтыр Нәти­желі жұмыспен қамтуды және жаппай кә­сіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жыл­дарға арналған «Еңбек» бағдар­ла­масымен 100 кәсіпкер қайтарым­сыз грант алған екен. Соның бірі – Нұргүл Дәу­летова. Қазір ол қайтарымсыз грант­тың 580 мың теңгеден аса қаржы­сымен жеке ісін ашқан.

– Гидропоника тәсілімен мал азығын дайындаудың қыр-сырын күйеуім Бимағанбет Жұмақашевпен бірге онлайн курста оқу арқылы үйрендім. Қа­зір көкөністерді, малға арналған шөпті топырақсыз, қоректік заттардың судағы ерітіндісі арқылы өсіремін. Бас­тап­қыда гидропоника әдісімен аздаған жыл­қы­мыз үшін мал азығын дайындау­ды көздеп едік. Кейін ісіміз алға басып, өсірген мал азығының артығын сатылымға шығардық, – дейді кәсіпкер.

Оның айтуына қарағанда, аталған әдіспен өсірілген көк балаусаға сұраныс артқан. Асыл тұқымды ешкі мен сиыр ұстайтын тұрғындардан сұраныс жиі түседі.

– Көпшілік бұл әдісті біле бермейтін секілді. Гидропоникамен мал азығын дайындау оңай әрі қызық. Базардан сатып алынған бидай немесе арпаның дәнін алдымен жуып, тазалаймыз. Со­дан соң арнайы ыдыстарға салып, үш мезгіл су құямыз. Ыдысқа салынған дәнді дақыл бір аптада көк балауса шөпке айналады. Осылай өсірілген көк балаусаның биікті 20 см-ге дейін жетеді, – дейді Н.Дәулетова.

«Теңіз» кен орнымен әлемге танылған аудандағы жергілікті кәсіпкердің бірі сүт цехын ашуды жоспарлап отыр. Қазір цехқа қажетті құрал-жабдықтары жет­кі­зіліп, монтаждау жұмыстары басталды. Ал «АтырауСауда» ЖШС үш жыл бұрын 2,1 гектар аумаққа салынған жылыжайды іске қосты. Жылыжайда жылына 480 тонна қияр, 350 тонна қызанақ, 185 тонна тәтті бұрыш өсіріледі. Бұл үшін 20-ға жуық адам тұрақты жұмысқа тартылған. Мұнда көкөніс пен бақша дақылдарын өсіруге ұмтылыс байқалады. Мәселен, «Аман Есен» шаруа қожалығы тамшылатып суару тәсілімен 60 гектар алқапта мал азығы үшін екпе шөп өсіруді қолға алды.

Алға ұмтылған «Ақтан»

Қызылқоға аудандық ауыл шаруа­шы­лығы және жер қатынастары бөлі­мінің сектор меңгерушісі Әділет Шай­мер­деновтің мәліметінше, «Ақтан» шаруа қожалығының жетекшісі Асхат Үбіғалиев екі жылдан бері асыл тұқымды қой өсіріп отыр. Шаруагердің 1 мың гектар жері бар. «Бастау Қызылқоға» несие серіктестігі» ЖШС арқылы несие рәсімдеп, еділбай тұқымдас 300 тоқты мен бір трактор сатып алған. Ал 80 сиыр­дың тұқымын асылдандыру үшін «Аян» шаруа қожалығынан ангус тұ­қым­­ды екі бұқа әкеліпті. Аудандық жұ­мыспен қамту орталығы арқылы екі адам­ды тұ­рақты жұмысқа алыпты.

Былтыр «Ақтан» шаруа қожалығына асыл тұқымды қой мен сиыр үшін оған 800 мың теңге субсидия берілген. Ал биыл тек асыл тұқымды қойға 4,5 млн теңге, мал азығын дайындағаны үшін 744 мың теңге субсидияға қол жеткізген. Шаруагер жыл сайын Ойыл, Жангелдин және Тайсойған ауылдық округтерінің тұрғындарына мал азығын дайындап береді.

– Кейбіреулер қалада не ауылда отырып-ақ мал бақтырып, пайда табамын деген түсінікке бой алдырады. Бұлай істеу қателікке ұрындырады. Өзің бар шаруаның басы-қасында жү­ріп, бейнетін көруің керек. Сол кезде маң­дай термен тапқан табыстың қадірін түсінесің. Қазір еңбекақысы уақытында бе­рілсе, мал бағуға бет бұрушылар та­бы­лады. Ұңғыма құдық қаздырып, мо­бильді байланыс үшін күннен қуат жинайтын панель қондырдым. Енді малды қолдан ұрықтандыру пунктін салып, түлік санын көбейтуді жоспарлап отырмын, – дейді А.Үбіғалиев.

Атырау облысы