Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Бұған айғақ ретінде жуырда Қостанай қаласының №2 соты «Қазтеміртранс» АҚ Қостанай филиалының директорын жергілікті кәсіпкерден пара алғаны үшін 6 жылға бас бостандығынан айыру туралы үкім шығарғанын айтуға болады. Қостанай облыстық сотының баспасөз қызметі бұқаралық ақпарат құралдарына мәлімдегеніндей, ол өткен жылдың 1 қазаны мен осы жылдың 23 мамыры аралығында жаппай астық тасымалдау кезеңінде жүк вагондарын еш кедергісіз әрі жедел беру үшін «Вадиса М» ЖШС директорынан жалпы сомасы 1,2 млн теңгені құрайтын заңсыз сыйақы алған көрінеді. Пара беруші де қолданыстағы заңнамаға сәйкес жазаға тартылып, берген парасының 20 еселенген сомасы мөлшерінде, яғни 24 млн теңге айыппұл төлейтін болыпты.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің мәліметіне қарағанда, кейінгі бес жыл ішінде ҚТЖ мен оның ведомстволық бағынысты ұйымдарының лауазымды тұлғаларына қатысты 136 қылмыстық іс қозғалып, темір жол шенеуніктерінің 52-сі сотталған екен. Бұл саладағы қылмыстың 70 пайызы парақорлық болып шықты. Негізінен, олар орындалған жұмыс актілеріне қол қою, жұмысқа қабылдау және қызмет бойынша ауысу кезінде заңсыз сыйақы алумен, сондай-ақ жүктерді тасымалдау үшін вагондар мен локомотивтерді жедел әрі кедергісіз берумен байланысты. Жүргізілген талдау ҚТЖ-ның жекелеген бөлімшелерінде вагондармен айла-шарғы жасау бойынша жемқорлық схемалары құрылғанын көрсеткен. Жасанды кедергілер мен оларды бөлудің жасырын процедурасына орай кәсіпкерлер өз мәселелерін пара беру арқылы шешуге мәжбүр болған. Іс жүзінде пара берген кәсіпкер ғана өз жүгін уақтылы жіберіп, өзгелердің апталап-айлап күтуіне тура келген. Мұның бәрі кәсіпкерлердің сөзімен ғана емес, қылмыстық істердің нақты материалдарымен де расталған.
Соған қарамастан, ҚТЖ басшылығы осы саладағы парақорлықты тыюдың пәрменді шараларын қолданбай, астықты өңірлердің шаруаларын биылғы күзде тағы шырылдатты. Оларға Парламент Мәжілісі Аграрлық мәселелер комитетінің депутаттары араша түсіп, жуырда Үкіметке депутаттық сауал жолдады. Онда: «Экспорттаушылар астық тасығыштар мен бос вагондарды уақтылы ала алмай отыр. Шаруалардың элеватордан астық жөнелтуді жоспарлауға мүмкіндігі болмағандықтан, жасаған келісімшарттарының мерзімін амалсыз бұзуларына тура келеді. Ал ҚТЖ оларға тасымалдау жоспарын орындамағаны үшін айыппұл салып жатыр. Бұған қоса, стансаларда маневрлік локомотивтер тапшы. Сол себепті стансаларда туындайтын іркілістер үшін ҚТЖ мен вагондардың иелері оларға тағы да айыппұл салып жатыр. Вагондар жүк жөнелту стансаларына әкелінгенімен, оларды элеваторларға жеткізу кейде 4-5 тәулікке дейін кешіктіріледі. Астық тиелген вагондарды қайтадан жүк жөнелту стансаларына жеткізуде де осындай ахуал қалыптасып отыр. Осының салдарынан шаруалар элеваторларға сыймай жатқан өнімдерін экспортқа шығара алмай, елеулі валюталық түсімдерінен қағылу үстінде.
Осыған орай, экспорттаушыларды астық таситын вагондармен қамтамасыз ету мәселесін шұғыл шешуді, ҚТЖ-ның маневрлік және магистралдық локомотивтерді уақтылы бермеуіне байланысты астық пен ұн жөнелтушілер тарапынан жол берілген тасымалдау жоспарын орындамау және вагондардың стансалар мен басқа да темір жолдардағы нормативтен тыс іркілістері үшін салынған айыппұл санкцияларының күшін жоюды, сондай-ақ ҚТЖ жанынан осы мәселелермен айналысатын арнайы штаб құруды ұсынамыз», делінген.
Мәжілісмендерге Үкімет: «Бүгінгі таңда астық тасығыштар паркі 10,5 мың бірліктен астам («Астық Транс» АҚ-да – 4750, басқа меншік иелерінде – 2700, шетелдік паркте – 3050). Бұл астық экспорттаушылардың сұранысын толық қамтамасыз етеді. Вагондарды жеткізу-алып кету үшін ҚТЖ-ның 130 маневрлік локомотиві мен жекеменшіктегі 767 локомотив іске қосылған. Стансаішілік жұмыстарды локомотив күшімен қамтамасыз ету үшін пойыз қозғалысының қауіпсіздігі талаптарына сай келетін жеке операторларды іске қосу мәселесі қарастырылып жатыр.
Бұдан бөлек, астық экспорттаушыларды қолдау мақсатында ҚТЖ тарапынан осы жылдың соңына дейін маневрлік және магистралдық локомотивтерді уақтылы бермеу себепті жол берілген астық таситын вагондар іркілісі үшін айыппұл санкцияларын салмау туралы шешім қабылданды. Вагондарды дер кезінде беру үшін ҚТЖ-ның Қостанай және Ақмола облыстарындағы филиалдарында тәулік бойы жұмыс істейтін жедел астық топтары құрылды. Бұған қоса, астықты өңірлерде облыстық ауыл шаруашылығы басқармаларының, «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының, мемлекеттік кірістер органдарының, вагон операторлары – «Қазтеміртранс» АҚ мен «Астық Транс» АҚ-ның және жүк жөнелтушілердің өкілдерінің қатысуымен вагондарды элеваторлар бойынша бөлуді келісу жөніндегі жұмыс топтары құрылды», деп ресми жауап қайтарды. Одан елімізде астық экспортын уақтылы қамтамасыз ету үшін қажетті мүмкіндік жеткілікті екені, яғни вагон тапшылығы қолдан жасалатыны, ал барлық мәселе осы саладағы жемқорлықты жойып, жұмысты дұрыс ұйымдастыруда екені анық аңғарылып тұр.
Ендеше, «Ештен – кеш жақсы» дегендей, Үкімет қолданып отырған шаралар оң нәтижесін беріп, теміржол шенеуніктері шаруаларды шырылдатуын осымен доғарады деп сенгіміз келеді.
