Суретті түсірген Ерлан ОМАР, «EQ»
«Адам және қоғам» қоғамдық бірлестігінің заң кеңесін үйлестірушісі Дана Сләмжанованың айтуынша, орталыққа хабарласқан азаматтарға құқықтық кеңес беріліп, құжаттары рәсімделген. Сондай-ақ сотқа дейінгі амалдар қарас-
тырылып, әдістемелік көмек көрсетілді. Кеңес беру орталығының заңгерлері ұялы байланыс арқылы – 500-ге жуық, Whatsapp әлеуметтік желісімен – 185, сайт арқылы онлайн кеңесші 30 азаматтың сауалына жауап берген. Бүгінде орталықта тіркелген 12 істің 10-ы сотқа жолданып отыр.
Орталық мамандары «24/7 жедел желі» арқылы кеңес беріп, қаланың 8 ауданы бойынша жылжымалы мобильді заң қызметін көрсетті. Ай сайын, кемінде 2 рет «Бақытты отбасы» әлеуметтік орталықтары, мүгедектер қоғамы, базарлар, емханалар, сауда және халыққа қызмет көрсету орталықтарында, жұрт көп жиналатын қоғамдық орындарда жалпы саны 60-тан астам азамат кеңес алған. Ақпараттық түсіндіру бойынша мыңға жуық кітапша таратылды.
«Адам және қоғам» қоғамдық бірлестігінің заңгері Айбол Қожатаев атап өткендей, орталыққа хабарласқан азаматтардың көпшілігі алаяқтардың құрбаны болған. Әлдекімдер атына несие ресімдеп алғандар араша сұрап, заң әділдігін іздеп жүр.
– Өтінішпен хабарласқандардың 20-ға жуығы қаржы пирамидаларына алданып қалған болса, неке, отбасы, еңбек заңнамасы, азаматтық қарым-қатынас, қылмыстық мәселелерге қатысты сауалдар мазалаған тұрғындарға заңгерлер дер кезінде жауап берді. Әлеуметтік желілер арқылы Қазақстанда тіркелмеген компанияларға алдану деректері көп кездеседі. Ал оның себеп-салдарын дәлелдеу шешімін оңай таппайтыны сөзсіз. Бұл бағытта құқық қорғау органдары тарапынан іздестіру жұмыстарының да ұзаққа созылатыны анық. «Тегін заң кеңесі» орталығының мамандары осы мазмұндағы сауалдарға орай жауап беріп, басталған істі соңына дейін қадағалайды. Жобаның мерзімі шектеулі болғанымен, азаматтардың өтініші аяқсыз қалмайды, – дейді А.Қожатаев.
Заңгердің пікірінше, әртүрлі жағдайларға тап болған азаматтардың жағдайы – қоғам тарапынан назар аударатын күрделі мәселе. Осы орайда заңгер қарапайым халықтың құқықтық, қаржылық сауатын көтеру уақыт күттірмейтін мәселе екенін алға тартты. «Бұл бағыттағы ақпараттандыру жұмыстары мектептерде, барлық білім беру орталықтарында алғашқы курстардың бірі ретінде оқытылса құба-құп. Өз құқығын қорғауда тиісті орындар тарапынан профилактикалық шаралар жиі іске асып, заңгер мамандар қажет болған жағдайда азаматтарға кеңес беріп отыру өте маңызды», дейді А.Қожатаев.
Жиында халықтың қаржылық және құқықтық сауаттылығы жөнінде баяндама жасаған заңгер Сұлтан Нұрғалиев «тегін заң кеңесі жалғасын тапса игі» дейді.
– Қоғамда азаматтарды тұрғын үй, несиелеу, отбасы, борышкерлік, ажырасу, мұрагерлікке қатысты мазалайтын мәселе көп. Заң кеңесі, әсіресе өмірлік қиын жағдайдағы жандарға қажет. Әділдік іздеп, араша сұрап жүргендерге заңгерлер, адвокаттар, заңгерлік қоғамдастық тарапынан тегін кеңестер, тіптен кеңеспен шектеліп қалмай, қажет болған жағдайда құқығын қорғау ісіне араласуы қажет. Жергілікті басқарушы органдарға жүгінген азаматтың әлеуметтік мәселесі дер кезінде шешілмей қалған болса, тиісті органдар мамандары нақты заңгерлерге бағыттап отыруы көп мәселенің шешімін тауып, алдын алуға ықпал етер еді. Бүгінде қоғамда туындап отырған құқықтық, қаржылық сауаттылықты арттыруға заңгерлер қауымдастығы, қоғамдық ұйымдар тікелей атсалысуы қажет. «Тегін заң кеңесі» осы қысқа мерзім ішінде көп азаматқа қолұшын созып, қолдау көрсетті. Жоба аясында өтініш берушінің жауапты өкілі ретінде соттарға баруға тура келді. Ендігі кезекте басталған істерді аяғына дейін жеткізу міндеті тұр, – дейді С.Нұрғалиев.
Орталық заңгері Жасұлан Омаровтың айтуынша, азаматтардың өтініштерінің дені несие мәселесіне қатысты. Өзінің заңды құқығын білмегендіктен, алған несиесін ұзақ уақыт бойы төлеп жүргендердің мәселесі қиындық туғызады.
– Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің дерегінше, елімізде 28 мың адамның несиесі кешірілетіні айтылды. Осы мәселеге орай хабарласқан азаматтар көп. Азаматтардың жағдайын жеңілдетуден туған бір реттік шара қоғамда қордаланған мәселені шешпейтіндігі белгілі. Қандай да бір келісімшарт жасалғанда оның құқықтық маңызына назар аудару қажет. Ендігі кезекте несие ресімдегенде банк шарттарымен жете танысып, төлей алмайтын жағдайда өтініш беру, төлеу мерзімін қайта қарастыру, тіптен несие каникулын қарастыру жағын ескерген абзал. Азаматтар заңнамаларды, өз құқығын жеткілікті білмеуінен заңсыздыққа ұрынып отыр. Тіптен бүгінде біраз халық интернет алаяқтардың құрығына түскен. Баспаналы болуды армандаған көпшіліктің сенімсіз құрылыс компанияларына алданып жүргені де алаңдаушылық туғызады, – дейді Ж.Омаров.
Қоғамдағы мұндай кереғар жайттардың алдын алуда құқықтық кеңес беру, қаржылық сауатты арттыру жеткіліксіз. Мамандардың пікірінше, аудан орталықтарында, аймақтарда өндіріс орындарын ашып, шағын және орта бизнеске қолдау көрсетілсе, табысы тұрмысына жетіп отырған жұртшылықтың әлеуметтік желідегі жеңіл табыспен әуресі де болмас еді.
АЛМАТЫ
