«Хат қоржын»

Музейлер ынтымақтастығы жалғасады

Былтыр жыл басында Ақмола облысы мәдениет басқармасының М.Ғабдуллин музейі мен Ақтөбе облысының мәдениет басқармасына қарасты Кеңес Одағының Батыры Ә.Молдағұлованың облыстық мемориалды музейі арасындағы екіжақты ынтымақтастық келісім аясында бірлескен мәдени іс-шаралар ұйымдастырып, көрмелер өткізіп тұру жүзеге асырыла бастады. Солардың бірі Көкшетаудағы «Ақтөбеліктер – ұлт мақтаныштары» жылжымалы көрмесі еді.

15 қараша – Кеңес Одағының Батыры, академик, жазушы, қоғам қайраткері Мәлік Ғабдуллиннің туған күні. Осыған байланысты батырдың Көкшетаудағы мемориалды музейінде ауқымды іс-шаралар ұйымдастырылды. Ал көрме негізінен ақтөбелік ұлт зия­лылары мен қайраткерлерінің өмірі мен шығармашылығына арналды. Атап айтқанда, көрмеге Әбілқайыр Мұхаммед қажы Бахадүр, Бопай ханым, Әйтеке би, Есет батыр Көкіұлы, Абат Байтақ батыр, Қобыланды Тоқтарбайұлы, Құдайберген Жұбанов, Ахмет Жұбанов, Ғазиза Жұбанова сынды Ақтөбе топырағынан шыққан қазақтың біртуар тарихи тұлғалары туралы бай да құнды деректер қойылды. Олармен бірге Кеңес Одағының Батырлары Малкеждар Бөкенбаев, Қожағали Жазықов, Сәрсенғали Ешбаев, Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова және «қанатты қыз» атанған қазақтан шыққан тұңғыш әскери әйел-ұшқыш Хиуаз Доспанованың ерліктері туралы да кеңінен айтылды.

«Ақтөбеліктер – ұлт мақтаныштары» көрмесі әрі қарай Көкше­таудағы Төтенше жағдайлар министрлігі М.Ғабдуллин атындағы Азаматтық қорғау академиясының мәжіліс залына да қойылып, «Ғалым Мәлік Ғабдуллин және Жаңа Қазақстандық патриотизм» атты V халықаралық ғылыми-теориялық конференциясына ұласты. Оның аясында қонақтар мен қатысушылар Бурабай, Ақмола облыстық тарихи-өлкетану музейлері мен Әдебиет және өнер музейінің экспозиция залдарымен танысты.

Алдағы уақытта да мемориалды музейлердің бір-бірімен ынты­мақтастығының нәтижесінде ауқымды жобалар іске асырылады.

Назерке ЖОЛДИЕВА,

Әлия Молдағұлованың

облыстық мемориалды музейі

АҚТӨБЕ

Аталы ел баталы емес пе еді?

«Батамен ел көгереді, жаңбырмен жер көгереді», «Алтын алма, алғыс ал» деген сөз орамдарынан батаның қазақ қоғамында қазір де ерекше мәнге ие екендігін аңғаруға болады.

...Өткенде бір аста болғанымыз бар. Әжептәуір жасқа келген са­қалды кісіні қазақы салтымызға салып, төрге оздырғанбыз. Алды­мызға үлкен ас келген соң, үй иесі бата сұрады. Бәріміз қол жайып, әлгі қарияға қарадық. Өкініштісі сол – қартымыз бата білмейтін болып шықты. Бір сәт үй ішін үнсіздік жайлады...

Шыны керек, бата бере білмеу кемшілік емес те шығар, ол үшін кінәлау да әбестік болар. Десек те, үлкен кісі үшін біз ұялдық. Есіміз­ге өмірден әлдеқашан озып кеткен теріскейлік Есіркеп, Ақ­шал, Әбдірашид, Білдәш, Жүніс, Жәми, Өмірбай секілді батагөй қарттарымыз түсті. Сол кісілер бата берер кезде әуезді үнмен мәнерлеп, киелі кейіпке еніп, бар ынтасымен өлеңдетіп, шын пейілімен бата беретін. Бата аяқталған әзірде жиналған қауым бірауыздан қуаттап, «Әмин, айтқаныңыз келсін!» деп бет сипайтын. Сол үрдістің тіні үзілмесе екен деген тілек бар көңілде.

Осы орайда мына бір жайдың да ойға оралып отырғаны. Тәуелсіздік жылдарының елең-алаңында шалғайдағы Созақ ауда­нында көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Сұлтанбек Қожановтың 100 жылдығы республикалық деңгейде атап өтілген болатын. Сол алқалы жиынның қамымен Алматыға жол түскен әзірде көрнекті жазушы Тұтқабай Иманбеков ағамызға соғып, шақыру қағазын тапсырғанбыз. Сол тұста «Ағайынға ақ бата», «Өнеге сөз – өрісің» атты шағын екі кітапшасы жаңа ғана баспаханадан шыққан екен. Қоштасар сәтте Тұқаң екі бума кітапшаны «мынау менің елдік шараға қосқан үлесім болсын» деп беріп жіберген еді. Мұны неге айтып отырмыз? Кітапқұмар жұрт жазушының тегін таратылған екі кітапшасын да ықыласпен қабыл алып, ондағы бата-тілектер жайлы бір-біріне көпке дейін айтып жүргеніне мына біз куәміз.

Иә, аталы ел баталы деген сөз бар қазақта. Сіз бата бере білесіз бе?

Кәрібай ӘМЗЕҰЛЫ,

зейнеткер

Түркістан облысы

Дәстүрімізді дәріптей білейік

Қазақ халқында ұлттық әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер ең маңызды орындардың бірін алады. Оларда ата-бабалардың талай ғасырлық даналығы, өміріміздің барлық қырлары мен кезеңдері туралы: туғаннан өлгенге дейінгі өсиеттер бар. Қазақ халқының отбасындағы маңызды оқиғаларға байланысты ең кең тараған әдет-ғұрыптары мен дәстүрлері: шілдехана, бесік той, қырқынан шығу, тұсау кесу, ат қою, сүндетке отырғызу, жеті ата, құда түсу, келін түсіру, қыз ұзату, т.б. болып жалғаса береді.

Отбасылық құндылықтарымыз бен әдет-ғұрыптарымыз ұрпақ­тан-ұрпаққа ұқыптылықпен беріліп келе жатыр және олар – ұлттың нағыз қазынасы. Сондықтан оларды сақтап, әрі қарай да жал­ғастыру өте маңызды. Әрбір рәсімнің терең мағынасы бар және бел­гілі бір уақытта, белгілі бір жағдайда және белгілі бір ереже­лерге сәйкес орын­далуы керек. Өйткені олар ұзақ уақыт бойы қа­лып­тасады. Яғни маңыздылары қалып, маңызы жоқтары бірте-бірте жойылады.

Осы орайда ескерерлік жайт – ежелден келе жатқан салт-дәстүрлерімізді жеткіншектеріміздің бойына әрбір өтілген сабақ барысын пайдалана әрі тақырыбымызбен байланыстыра отырып сіңіре білу. Осылай жасаған жағдайда ғана біз бірте-бірте түпкі мақсатымызға қол жеткізе аламыз. Жалпы қарап отырсақ, ұлттық құндылықтарымызды жадымыздан өшірмеу үшін пайдалануға болатын әдіс-тәсілдер баршылық. Ал ол тек мұғалімнің ізденімпаздығы мен ой тереңдігіне тікелей байланысты.

Қарлығаш ЛАТЫПОВА,

Қожаберген жырау атындағы №6 орта мектебінің

бастауыш сынып мұғалімі

ПЕТРОПАВЛ