Тастаяқ тарланы

Ол ешқашан сыр бермейді. Ойынына қарап отырып, адам ба, әлде робот па деп ойлайсың. Қар­сыластары жүйкесіне ши жү­гіртіп жатса да, мыңқ етпей­ді. Қар­сыласының аптығын шебер­лікпен басады. Үстел басындағы төзімділігіне таңданасың, не деген са­бырлылық деп тамсан­бау әсте мүмкін емес. Жан­күйер­ле­рімен де тез тіл табы­сады. Қа­ра­пайым, бірақ қарабайыр­лардың қа­тарынан еместігі жүріс-тұ­ры­сынан айқын аңғарылады.

Ел чемпионатын сан мәрте жеңіп алған жампозды жұрт 2010 жылы жақынырақ тани түсті. Алматыда аралас пирамидадан әлем чемпионаты өтті. Әлихан Қаранеев бастаған мықтылар фавориттер қатарында болады деп топшылағандарды 22 жастағы Ернар Шымбаев таңғалдырды.

Жартылай финалға қазақ­тардан Ернар Шымбаев пен Икрам Ахметов қана жолдама алды. Ал финалда Ернар мен қырғыз оғланы Қаныбек Са­ғын­баев кездесті. Талай додада атой салған Қаныбекті жұрт анық фаворит санаған еді. Алайда Ернар үйде кімнің қожайын екенін көрсетті. Еш сасқан жоқ. Эмоцияға емес, логикаға сенді. Даңқты қарсыласын 6:2 есебімен күйрете жеңген жас перінің қар­қынына жанкүйер қошеметті аяған жоқ. Біз де таңдай қақтық.

Иә, Ернар Шымбаев бұдан кейін бірнеше турнирде олжа салды. Ел ішіндегі 17 коммерциялық турнирді қатар ұтып алуы – сө­зімізге дәлел. Алайда мұнан соң қазақ оғланы әлем чемпионаты секілді жарыстарда ұзақ уақыт бойы жеңістің биік тұғырынан көріне алмады. Себеп те жоқ емес...

* * *

Қарақалпақстанда дүние есігін айқара ашқан таланттың отбасы еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін Алматы облысына көшіп келді. Ал Ернардың тастаяққа қызығушылығы бала кезінен басталған-ды.

«Бала кезде тастаяқ ойнап жатқан жігіттердің ойынына қы­зыға қарайтынмын. Солардың ойынына тамсанып жүріп, күн­дердің күнінде өзімнің де ойнағым келді. Қолыма кийді алған бойда бірден алты тасты лузаға тоғыттым. Мұндай нәти­желі серияны мықты ойыншылар да ылғи көрсете бермейді. Өйткені үстел үстінде шарлар әр түрлі позицияда орналасады емес пе. Қысқасы, бильярдпен кәсі­би тұрғыда 15 жастан бастап айналыса бастадым. 2007 жылы Шым­кент қаласында өткен ел чем­пионатына қатысып, мықты ма­мандардың көзіне түстім», дей­ді Ернар өткен шаққа көз ж­үгіртіп.

Иә, 2008-2010 жылдары аралас пирамидадан өткен әлем чемпионатында қазақ спортшылары әлем чемпионы атағын ешкімнің еншісіне берген жоқ. Ал Ернар Шымбаев тұңғыш рет жаһан үздігі атанып, есімін тарихқа алтын әріптермен жазды.

Расында біздің көзқара­сы­мызда спортшылар салқынқан­ды болуы керек. Әйтсе де финалда Ернарға есе жіберген Қаныбек Са­ғынбаев эмоциясын жасыра алмай қалғандай көрінді. Мұны ойын соңындағы сұхбаттан да айқын аңғаруға болады.

«Ол қолынан келгеннің бәрін істеді. Мені жеңгені – ең үлкен жеңісі. Бильярд үстеліндегі сукно (мата жабындысы) жаңарады деп ойлап едім. Ескі қалпында қа­лыпты. Ол да кедергісін кел­тірді десем, артық айтқандық емес. Енді Ернарға мұндай биікті ба­ғындыру өте қиынға соғады. Өйт­кені бар мүмкіндігін ол бүгін көрсетті. Алдағы уақытта қандай та­бысқа қол жеткізетінін көре жатармыз», деген еді Қаныбек сол кезде.

* * *

Әлем чемпионы атанғаннан кейін Ернар үшін жаһандық додада атой салу расында да оңайға түскен жоқ. Додаларға қатысты, алайда жеңістің ауылы жақындамай қойды. Уа­қыт өте келе бірнеше ай бойы Түрік­менстан құрамасын жаттық­тыр­ды.

«Түрікменстан құрамасын жеті ай бойы жаттықтырдым. Жиырма шәкірт тәрбиеледім. Уақыт өте келе олардың ішінен қабілеттілерін іріктеу керек болды. Он екі оқушыны таңдап, сұ­­рыптап алдым. Олардың бір­қатары жабық кешенде өткен құрлықтық аламанда ойдағыдай нәтижеге қол жеткізді. Нақтырақ айтсам, алты спортшы жүлделі орыннан көрінді.

Түрікменстан құрамасын жаттықтырған уақытта жеті айға келісімшарт жасасқан едім. Елді қатты сағынған соң жаңадан отбасы құрғанымды айтып, кері қайттым», дейді Ернар.

Бас бапкер ретінде Түрік­мен­стан құрамасын жаттық­тыр­ған әлем чемпионы кейіннен Қатар құрамасының тізгінін ұстау мүмкіндігіне де ие болған екен. Алайда ол аталған ұсыныстан бас тартқан.

«Қатар құрамасын жаттық­тыруға ұсыныс түскен-ді. Деген­мен бас тарттым. Өйткені араб тілінен бейхабармын ғой. Ол жақ­қа барғанда снукерден жат­тығуыма мүмкіндік туатын еді. Ұсыныс жасағандар снукерден жеке бапкер беретінін айтқан-ды. Бірақ өз қалауыммен бас тарттым. Уақыт өте келе тамаша ұсыныстан бас тартқаным үшін өкінген сәттер де болды», дейді әлем чемпионы.

Талай додада қарсыласының алдын орап, жеңістің биік тұ­ғырынан көрінген саңлақ спортшы бүгінде бірнеше жас періге бильярдтың қыр-сырын үйретіп жүр. Шәкірттерінің алды үлкен жа­рыстарда жүлдегерлер қатары­нан көрініп те үлгерді.

* * *

Ернардың екінші рет әлем чемпионы атануына 11 жыл қажет болды. Түсіне білген адам­ға бұл аз уақыт емес. Жасы отыз­дан асқан ойыншылардың жа­һан­дық додада топ жаруы тіпті қиын екенін ескерсек, шеберлік шыңына шыққан Шымбаевтың бұл табысын ерлік деуге де болатындай.

2021 жылы Ресейдің Ханты-Мансийск қаласында өткен әлем чемпионатына орыс бильяр­дының саңлақтары жиналды. Кілең «сен тұр, мен атайын» деу­ге лайық мықтылар топқа түс­­кен аламанда Шымбаев чемпион атанады дегенге ешкім сенген жоқ. Бірақ Ернар тас түйін да­йындықпен барған еді.

Тағдырдың тартуы дегенді қойсаңшы... Әлем чемпионатына дейін Ернар мен екі дүркін әлем чемпионы, әлемдік рейтингтің көшбасшысы, ресейлік Иосиф Абрамов әлеуметтік желілерде сөзге кеп қалған еді. Сөз таласта Шымбаев артық ештеңе айтқан жоқ. Тек жаһанның кез келген мықтысымен коммерциялық кездесу өткізуге дайын екенін мә­лімдеп, инстаграмда пост жа­риялаған. Өзінен бір мүшел үлкен Ернарға тіл тигізген Иосиф қазақ оғланын күйрете жеңетініне се­німді екенін жазған-ды.

Еркін пирамидадан өткен доданың 1/8 финалында екі спортшының жолы түйісті. Жеті жеңіске дейін жалғасқан кездесуде қазақстандық спортшы 7:6 есебімен басым түсіп, ресей­лікті сабасына түсірді. Әйт­кенмен отандасымыздың бұл жеңісін кездейсоқ табысқа ба­лаған хейтерлер де табылды. Кейін олардың аузы жабылды. Финалға қиналмай жеткен Ернар шешуші ойында әйгілі Никита Ливаданы 7:4 есебімен жеңіп, екінші мәрте әлем чемпионы атағына қол жеткізді. «Жарайсың, Ернар!» дестік біз де сол кезде қанымыз қызып. Енді ше, абайламай сөйлеген Абрамовты ұтқанда қуанбағанда қашан қуанамыз?

Сол бір ойынды Ернардың өзі де есінен шығарған емес. Кезде­судің зор маңызға ие болғанын отандасымыз да ашық айтады.

«Иосиф Абрамовты жең­ген­нен кейін кем дегенде жартылай финалға жететініме сенімді болдым. Ал жартылай финалға жолдама алған кезде әлем чемпионы атанатыныма ешқандай күмәнім болған жоқ. Финалда сол кездегі екі дүркін, кейіннен үш дүркін әлем чемпионы атанған Никита Ливадамен кездестім. Ол 2:0 есе­бімен алға шыққан кезде кей­біреулер мені түбегейлі же­ңілді деп ойлады. Әйткенмен, сал­қынқандылығымнан танбай, 7:4 есебімен басым түстім. Осы­лайша, екі дүркін әлем чемпионы атағына қол жеткіздім», дейді тастаяқ тарланы.

* * *

Бильярд әлемінде әлем чемпионатына пара-пар бірнеше жарыс бар болса, соның бірі – Кремль кубогі. Аталған додаға Қазақстан атынан бірнеше спортшы қатысты. Олардың қатарында Ернар Шымбаев та бар.

Бұл жолы да Ернар мен Иосиф Абрамов бір себетке түсті. Кезекті кезеңнің бірінде екеуінің жолы қайта түйісті. Ара­лас пирамидадан өткен жарыстарда барын салатын Ернар ойын ортасында қарсыласынан 3:2 есебімен басым түсіп жатқан. Кезекті партияны өз пайдасына шешкен ресейлік спортшы қазақстандықтың шамына тие сөйледі.

«Сәл-пәл бабым жақсы болса, мен сені талқандаймын. Соң­ғы он бес жылда ешкім білмейтін әлем чемпионатынан басқа түк ұтқан жоқсың. Қа­ныбек Сағынбаевтың қисық соққыларының арқасында бағың жанды. Мен үлкен турнирлерді сенен бес есе артық ұтқанмын. Сен өзі кімсің?» деді ресейлік спортшы ашуға булығып.

Бұл жолы Ернар да үнсіз қалмады. «Мен екі дүркін әлем чемпионымын. Ал сен қай кезде бабыңа енесің? Соны айтшы», деп қысқа қайырды қазақ спортшысы. Ал Абрамов болса тоқтаған жоқ. «Мен бабымда жүргенде сен жоқ болдың», деді ол күңкілдеп. Ернар бұдан кейін оның сөзін елең қылған жоқ. Қарсыласын 5:4 есебімен жеңіп, келесі кезеңге жолдама алды.

Шешуші партияда ғана үс­темдік танытып, өзбекстандық Джамал Қошқаровты 5:4 есе­бімен жеңген Ернар жартылай финалда ресейлік Павел Плот­никовтан да 5:4 есебімен айласын асырды. Финалда өзінің досы, қырғыз елінің үкілі үміті Дастан Лепшаковпен кездес­кен Шымбаев 5:2 есебімен басым түсіп, Кремль кубогін ұтып алды. Осылайша, тағы да Абрамовтың аузына құм құйыл­ды.

Үлкен спортқа қайта оралып, екінші тынысы ашылған Шымбаевтың тағы бір арманы бар. Сол арманға жету жолында талмай тер төгуге дайын.

«Үш дүркін әлем чемпионы атанғым келеді. Сол мақсатқа қол жеткізу жолында бар күшімді салатын боламын. Рас, отыздан асқан соң әлем чемпионы атану оңайға соқпайды. Алайда үздіксіз жаттығудан қол үзбесең, мақсат ақиқатқа айналады», дейді Ернар.

Халықаралық додаларда ел намысын абыроймен қорғап жүрген спортшының үш дүркін әлем чемпионы атануына бар­лық мүмкіндігі бар. Оның бо­йындағы шеберлік пен талант, салқынқандылық жеңіске бас­тар жолдан жаңылдырған емес. Та­лантын еңбекпен ұштағанның есесі кетпейді.