Мүсінді Айбек Оспанов есімді Кеген ауданының тұрғыны тауып алған. Ол осыдан төрт жыл бұрын Құмтекейдегі иен даладан тракторымен үйіне құм басып алып келеді. Құмды үйінің маңына әкеліп төккенде арасынан осы тас мүсін шыққан.
Сол уақыттан бері үйінде тұрған ерекше жәдігерді ауыл тұрғыны қыстың соңғы күні ғана – 28 ақпанда аудандық тарихи-өлкетану музейіне өткізген. Кеген аудандық тарихи-өлкетану музейінің ғылыми қызметкері Меруерт Өржігітованың айтуынша, тас мүсіннің биіктігі – 38, ені – 35 см. Салмағы – 26, 929 келі екен.
Ерекше экспонаттың Құмтекейден табылуы да бекер емес. Ғалымдардың айтуынша, қалың құм басып кетсе де қалашық ежелден ірі болған. «Құмтекей, яғни Құмтөкей деген атаудың өзі тарихи мекенді құм басқаннан кейін пайда болуы әбден мүмкін. Мұны ғалымдар да жоққа шығармайды. Көптеген зерттеу жұмысында бұл мекен Үйсін мемлекетінің астанасы Чыгу қаласы деп көрсетіледі. Бірақ кейіннен қала күйреп, елді мекеннің барлығын құм басып қалған», дейді Меруерт Өржігітова.
Үйсін қалаларының бірі болған бұл мекеннің қойнауы тарихи құнды жәдігерлерге толы. Ал музей қызметкерлері «тылсым тас зерттеуді қажет етеді» дейді. Қазіргі таңда Алматы облыстық музейлер бірлестігі, Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты және Есік археологиялық өлкетану музейі келіссөздер жүргізіп, тас мүсінге тыңғылықты зерттеу жүргізу мәселелерін пысықтауда.
