Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
Кейбір өңірде қалың болса, кейбір жерде қар жұқа, әне-міне дегенше жер де қарайып қалар. Наурыз бізде боран айы деп аталады, әзірге қардың борауы күшті. Шаруақор жандар оны егіс алаңында ұстап қалу үшін қар тоқтатумен жіті айналысуда.
Егіс алқабының көлемі 4,4 млн гектар болатын Солтүстік Қазақстан облысы – Қостанай облысынан кейінгі екінші астық қамбасы. Былтыр осы егістің 3,1 млн гектарына – дәнді дақылдар, 1 млн гектарға жуығына – майлы дақылдар, қалғанына картоп және басқа да көкөністер мен жемшөп егілген. Биыл Мемлекет басшысының қолданылмай жатқан жерлерді қайтару туралы талабын іске асырудың арқасында егіс көлемі 4,5 млн гектарға ұлғайды. Соның ішінде дәнді дақылдардың аумағы 3,2 млн гектарға арттырылмақ.
Жуырда облыстық ауылшаруашылығы басқармасының бастығы Мейрам Меңдібаевқа жолыққанымызда ол облыс әкімінің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету және ішкі нарықты әлеуметтік маңызы бар өнімдермен толықтыру туралы тапсырмасына сәйкес биыл қарақұмықты 3 есе, картопты 1,5 есе, сәбіз бен қырыққабатты 2 есе артық егіп, облыстың сұранысын толық жабу жоспарланғанын айтты.
Көкөніс өнімдерін арттыруға байланысты облыста 10,5 мың тонна өнім сақтай алатын 4 жаңа қойма салынбақ. Ол міндет «Агрос» ШҚ, «Стрелец», «Алтын мұра», және Наурыз» ЖШС-ларына жүктеліп отыр. Бұрын облыста 59,2 мың тонна картоп пен көкөніс сақтай алатын 59 қойма бар еді. Оның 21-і өнімдерді мамыр-маусым айларына дейін салқындатқыш құрылғылардың арқасында сақтай алатын. Соның ішінде 7,5 мың тонна сақтай алатын екеуі соңғы екі жылда салынды.
Өңірде ауылшаруашылығы дақылдарын өсіруге қажетті су сақтау технологиялары мен суару жүйесінің әлеуеті де жоғары. Қазір ауылшаруашылығымен айналысушылар оның пайдалы екендігіне көздері жеткен соң бұл әдістерді қолдануды арттырып келеді. Осы жылы суару алқаптары 2 есе көбейіп, 5,1 млн гектарды құрайтын болады. Оның ішінде жаңбырлатып суаратыны – 4,6 мың, тамшылатып суаратыны – 467 гектар.
Астықтың өнімді болуының негізгі себептерінің бірі сапалы тұқым екені белгілі. Биылғы көктемгі егіс науқанына толықтай жететін 488,5 мың тонна сапалы тұқымды шаруалар ерте бастан қамдап алған. Былтыр шаруалар 43,7 мың тонна элиталық тұқым пайдаланған еді, соның арқасында сұрыптың жаңғыруы 9,2 пайызды құрады. Биыл осы көрсеткішті 9,5 пайызға жеткізу көзделіп отыр. Жыл сайын көктемгі егіс жұмыстарына кірісер алдында тұқымның сұрыпы, құрғақтығы, ылғалдылығы, шығымдылығы тексеріліп отырады. Зертханалардағы осы жұмыстың 1 партиясының бағасы – 6-дан 12 мың теңгеге дейін. Бүгінде зертханалардан өткізілуге 154 мың тонна тұқым түскен, соның 86 пайызы тексерілген.
Астық шығымдылығының тағы бір шарты – минералды тыңайтқыштарды молырақ пайдалану екені елге аян. Биыл 3 млн гектар жерге 200 мың тонна минералды тыңайтқыш себу жоспарланған. Соның 130 мың тоннасын сатып алатын жерлер белгіленіп те қойған. Айта кететін болсақ, былтыр 2,7 млн гектар алқапқа 171,6 мың тонна минералды тыңайтқыш себілген еді. Қазір жерді тиімді пайдалану ережесіне сәйкес егіс алқабына минералды тыңайтқыш себу міндетті нормаға айналған. Ондайды қолданбайтындардың жерлері тартылып алынады.
Фитосанитарлық диагностиканың деректеріне қарағанда егіс алқаптарын арамшөптен құтқаратын химиялық ерітінділер биыл 3,3 млн гектар жерге себіледі деп күтілуде. Зиянкестер мен түрлі өсімдіктің ауруына қарсы себілетін дәрілер 894,3 мың гектарды қамтымақ.
Егіс науқанын нәтижелі өткізу техникалық жабдықтармен, машина-трактор паркін жөндеу және жаңалау, оны дайындаумен тікелей байланысты екені де мәлім. Биылғы егіс науқанын жүргізуге түрлі үлгідегі 13 068 трактор (оның ішінде 4 мыңнан астам өнімділігі жоғары машина), 14 968 астық сепкіш, 1 418 заманауи өнімділігі жоғары егіс кешені қатысады деп жоспарлануда. Бүгінгі таңдағы техниканың дайындығы 95 пайызды құрайды.
Биыл облыстың агроқұрылымдары жалпы сомасы 69,5 млрд теңгені құрайтын 2 370 бірлік жаңа техника мен жабдық сатып алуды жоспарлап отыр. Жыл басынан 4,4 млрд теңгеге 187 бірлік ауылшаруашылық техникасы сатып алынды (соның ішінде 60 трактор, 8 комбайн, 1 егістік кешен, 49 дән сепкіштер).
Көктемгі егіске арналған жанар-жағар май қоры да анықталған. Биыл Үкімет көктемгі дала жұмыстарына арнап 73,6 мың тонна жеңілдетілген бағадағы дизельді отын бөліп қойды. Оны былтырғыға қарағанда бір ай бұрын бөлгені де абырой болып отыр. Бұл – шаруа жанар-жағармайдан тарықпайды деген сөз.
Мемлекеттің ауылшаруашылығын қолдауға бөліп отырған субсидиясы туралы да айта кететін болсақ, биыл оның көлемі 59,6 млрд теңге болды. Былтырғыдан 10 млрд теңгеге аз. Бірақ қайырымен бұйырса соның өзі аз көмек емес.
Солтүстік Қазақстан облысы
