Спорт • 06 Мамыр, 2023

Әлем чемпионаты: 13 салмақта - 20 қазақ боксшысы

1033 рет
көрсетілді
13 мин
оқу үшін

Бүгінде бокссүйер қауымның назары Ташкент шаһарына ауған. Өзбек елінің астанасында төрткүл дүниенің бокс­шылары қатысқан әлем чемпионаты өтіп жатыр. 107 елдің 538 боксшысы қатарында 13 салмақ дәрежесі бо­йын­ша өнер көрсететін қазақ оғландары да бар. Әзірге екі боксшымыз жарыс жолынан шығып қалды. Бірақ бұл – бөлек әңгіме. Біздің бүгінгі айтпағымыз басқа. Кезінде Төле би төрелік айтқан шаһар төрінде бес елдің атынан әлемдік додаға жеті қазақ оғланы қатысып жатыр. 13 салмақта – 20 қазақ боксшысы. Тұңғыш рет. Тарихи сәт.
Бейжің Олимпиадасында Бақыт Сәрсекбаев пен Қанат Исламның жеңіс тұғырында қатар тұрғаны рухымыздың айрықша асқақтатып еді. Енді міне, шетелде жүрген қандастарымыз да оза шауып, жаһандық додаға қатысып жатыр. Ендеше, тарихи сәттің кейіпкерлерін «Egemen Qazaqstan»-ның жақынырақ таныстырғанын жөн көрдік.

Әлем чемпионаты: 13 салмақта - 20 қазақ боксшысы

Тоқтарбек Таңатқан (Қытай)

Әлемдік додаға Қытай елінің аты­нан шаршы алаң­ға шығатын Тоқ­тарбек Таңат­қанды (Tan­gla­­tihan Tuohe­taer­bieke) былтыр «Еlorda CUP» тур­ниріне келгенде әңгімеге тартқан едік. «Қытайдың бокс королі» деген алтын белбеуге төрт рет ие болған Тоқтарбектің бағындырған белесі биік. Өзінің мықты екенін 1,5 млрд халқы бар Қытайда ғана емес, бірнеше рет шетелде өткен халықаралық турнирде де дәлелдеді. 2021 жылы Токио Олимпиадасында 75 кило салмақта сынға түскен ол 1/8 финалда болашақ Олимпиада чемпионы бразилиялық Эберт Соузаға небәрі 2:3 есебімен есе жібергені көз алдымызда. Қандасымыз 1996 жылы 18 қарашада Қытайдың Алтай өңірінің Тарлан деген ауылында дүниеге келген.

впап

Т.Таңатқан (сол жақта)

«Жоспарым – әлем чемпионаты мен Азия ойындарында жақсы нәтиже көрсету. Жалпы, менің арманым – Париж Олимпиадасында топ жарып, халқымды қуантқым келеді», дейді Тоқтарбек.

Бүгінде 80 кило салмақта қолғап түйістіріп жүрген Тоқтарбектің Таш­кент­тегі аяқ алысы жақсы. Алғашқы кез­десуінде армениялық Амбардзум Хако­бянды айқын басымдықпен жеңді.

 

Байқоныс Данабек (Қытай)

чмяи

Б.Да­набек (сол жақта)

Байқоныс Да­набек (Bayi­ke­wuzi Danabieke) ту­ралы деректер әлеу­меттік желіде аз­дау. Дегенмен Бай­қоныстың был­тыр «Еlorda CUP» турниріне қа­тысқанынан хабардармыз. Астанада өткен доданың бірінші жекпе-жегінде жеңіске жеткенімен, келесі кезеңде оның жолын өзбек боксшысы кесті. Бұл жолы әлем чемпионатында Байқоныс кішігірім сенсация жасады. Алдымен ол хорват боксшысы Лука Пратьячичті 4:1 есебімен жеңіп, келесі кезеңге өтті. 4 мамырда 2021 жылғы әлем чемпионатының финалисі, әскерилер арасында әлем біріншілігінің қола жүлдегері, төрт дүркін Армения чемпионы Давит Чалоянмен жұдырықтасып, төрешілердің басым дауысымен жеңіске жетті.

 

Руслан Абдуллаев (Өзбекстан)

Өзбекстан туы астында өнер көр­сететін Рус­лан Абдуллаев (Rus­lan Ab­dullaev) – әлем чем­пиона­тында бас­ты фаво­риттің бі­рі. 63,5 кило сал­мақта сын­ға түсіп жатқан Рус­ланды біздің боксшылар жақсы таниды. Осыдан үш-төрт жыл бұрын ол Оңтүстік Қазақстан облысы атынан жастар арасында өткен Қазақстан чемпионатына қатысып, жартылай финалда Сабыржан Аққалықовтан жеңілген еді. Пандемия кезінде Руслан коронавирус инфекциясын жұқтырып, біршама жарысқа қатыса алған жоқ. Көп уақыт өтпей Өзбекстанға қайта оралып, 2021 жылдың желтоқсан айында ішкі біріншілікте топ жарды. Жеңімпаз атанып қана қоймай Руфат Рыскиев атындағы Өзбекстанның үздік боксшысына берілетін кубокті иеленді.

авп

Р.Абдуллаев (сол жақта)

Руслан былтыр қараша айында Иор­дания астанасы Амманда өткен сары құр­лық біріншілігінде 63,5 кг салмақта сынға түсіп, Азия чемпионы атанды. Ол жарыстың 1/16 финалында жапон­дық Сунсуке Китамотодан, 1/8 финалында жерлесіміз Санатәлі Төлтаевтан, ширек финалда филиппиндік Джеймс Палик­теннен, жартылай финалда тайваньдық Луи Чу Алиден басым түсті. Финалда тәжірибелі үнді боксшысы Шива Тапаны екінші раундта таза жеңді.

Ташкенттегі әлем біріншілігін 21 жас­тағы Абдуллаев өте жақсы бастап, Пуэрто-Рико спортшысы Мануэл Фебусты 5:0 есебімен еш қиындықсыз ұтты. Өзбек бапкерлері Русланға үлкен сенім артып отыр, оны чемпиондық атаққа басты үміт­керлердің бірі ретінде бағалайды. 63,5 килода ел намысын қорғауға барған Сана­тәлі Төлтаев 1/16 финалдық айқаста маври­киялық Ришар Колиннге есе жіберді. Енд­і бұл салмақта қандасымыз Руслан Аб­дуллаевқа жанкүйер болатынымыз сөзсіз.

Жалпы, Өзбекстан құрамасы сапында әлем біріншілігінің қола жүлдегері, Азия чемпионатының финалисі Мадияр Сайдрахимов деген қандасымыз да бар. 92 кило салмақта жұдырықтасатын Ма­дияр 2021 жылы Белградта (Сербия) өткен әлем чемпионатының қола жүл­дегері атанды. Мадияр 1/16 финалда тәжірибелі Беларусь боксшысы Владислав Смягликовтан, 1/8 финалда отандасымыз Айбек Оралбайдан, ширек финалда ағылшын Льюис Уильямстан басым түсті. Жартылай финалда Куба қабыланы Хулио Сесар Ла Круздан ұтылып, әлем біріншілігінің қола жүлдесін місе тұтты.

 

Бекнұр Қали
(Моңғолия)

92 кило салмақ дәрежесінде Моң­ғолия құрамасымен бірге Ташкентке ат­танған тағы бір қандасымыз Бек­нұр Қали (Byeknur Khali) алғаш­қы айналымда жарақатына байланысты босниялық Дземал Боснякқа қарсы кездесуге шықпай, әлемдік додамен қош айтысты. Десе де 3,5 млн халқы бар моңғолдардың арасынан өз салмағыңда №1 боксшы болу екінің бірінің қолынан келе бермейтіні анық. Сондықтан Бекнұрдың жеңісі әлі алда деп білеміз.

вап

Б.Қали мен Қ.Қай­санай

Жалпы, Моңғолия құрамасы сапында бірнеше жылдан бері еңбек етіп келе жатқан бапкер Қайнар Қай­санай Бек­нұрдың денсаулығын ойлады ма екен, рингке шығарған жоқ. Жалпы, Қайнар Баян-Өлкеде талай мықты боксшыны баптады. Ерболат Төлекұлы кезінде бокстан 91 кило сал­мақ дәрежесінде Моңғолия чемпионы атанды. Жолдасбек Тақтияналұлы (49 кг), Нұрлан Асқар­ұлы (52 кг), Еркін Жамантайұлы (60 кг) секілді қандастарымыз Моңғолия чем­пио­натының қола жүлдегерлері.

 

Азат Махметов
(Бахрейн)

Жоғарыда ай­тылған бокс­шы­лардың бар­лығы да жат елде туып-өскен қандас­тарымыз. Ендігі екі боксшымыз – Қазақстанда туып, өзге елдің намысын қорғап жүргендер. Соның бірі – Азат Махметов (Azat Makhmetov).

см

А.Махметов (сол жақта)


51 ки­лода жұдырықтасатын жерлесіміз Қазақстан чемпионы, халықаралық дәрежедегі спорт шебері. Екі жыл бұрын азаматтығын ауыстырған Азат Бахрейн атынан рингке шығуға мүмкіндік алды. Былтыр Азия чемпионатында жолы болмап еді, Ташкенттегі  әлем чемпионатында жүлде үшін бар күшін жұмсайтыны сөзсіз. Азат 4 мамырда Италияның бес дүркін чемпионы Алессио Камиолоны төрешілердің шешімімен жеңіп кетті. Енді ол Эрислан Ромеро Рейеспен шаршы алаңға шығады. Азат кубалық боксшыдан басым түссе, онда өзбек Хасанбой Дусматовқа қарсылас атануы мүмкін.

А.Махметов тілшілерге берген сұх­батында елімізде жеңіл салмақта бәсе­кел­естіктің өте жоғары екенін, сол себепті халық­аралық аренада өнер көрсету мақса­тында осындай шешімге барғанын айтады.

– Біздің құрамада бәсекелестік өте жоғары. Бірінші-екінші нөмірлі боксшы­лардың деңгейінде аса бір айырмашылық байқалмайды. Ал менің жасым 30-дан асты. Құрамада үшінші нөмірлі боксшы болып жүре бергім келмейді. Әркімнің өз жолы бар. Сол себепті ағамның көмегімен ұсыныстарды қарай бастадым. Солардың ішінде Бахрейннің шарттары ұнап, ұсынысты қабылдадым. Елімізде жеке жаттықтырушым Марат Манашев көмектеседі, оның бала кезінен бері шәкіртімін, – дейді Азат.

Еуропада екі халықаралық турнирде жеңіске жеткен Азат әлем чемпионатына алтын алу үшін келгенін айтады. Сондай-ақ ол кез келген айқасқа да­йын екенін, қарсыластың атақ-даңқына қарамайтынын жеткізді.

Естеріңізге сала кетейік, Азат Мах­метов – Атбасар бокс мектебінің түлегі. 2015 жылдан 2016 жылға дейін «Астана Арландары» жартылай кәсіби бокс клу­бының мүшесі болды. Жастар арасын­дағы Қазақстан чемпионы, ересектер ара­сындағы ел чемпионы және күміс жүл­дегері, Мажарстан, Польша, Таиланд, Сербия, Финляндиядағы көптеген халық­аралық турнирдің жеңімпазы, жүл­дегері. 2017 жылы Бакуде өткен Ислам ойындарының чемпионы.

 

Әнуар Мұзапаров (Түркия)

Кезінде Қа­зақ­стан ұлттық құра­масында өнер көрсеткен 31 жас­тағы Әнуар Мұзапаров (Anvar Muza­parov) қазір Түр­кияның атынан 54 килода әлем чемпионатына қатысып жатыр. Әнуар – еліміздегі бар­лық жарыста жеңімпаз атанған боксшы. Әлем чемпионы Сәкен Бибосы­новты кезінде ел чемпионатында алтын жүлдесіз қалдырған. Еліміздің 4 дүркін жеңімпазы. Студенттер арасында әлем және Азия чемпионы. Бірақ соңғы жылдары Сәкен Бибосынов, Махмұт Сабырхан секілді «сен тұр, мен атайын» дейтін жігіттер Әнуарға бокс қолғабын шегеге ерте ілуіне «көмектесті».

счм

 

Ә.Мұзапаров (оң жақта)

Алайда бокс қолғабын шегеге ілгеннен кейін Түркияға қоныс аударған Әнуардың екінші тынысы ашылғандай. Аз уақыт ішінде өзін спорттық қалпына қайта келіп, Түркия чемпионатында 54 кило салмақта бақ сынап, жеңімпаз атанды. Ташкенттегі әлем чемпионатында Әнуар 1/16 финалда Моңғолия боксшысы Доржнямбумен кездесіп, төрешілердің шешімімен жеңіске жетті. Оның келесі қарсыласы –  әлем чемпионатының барлық жүлдесін жинаған Куба қабыланы Йосвани Вейтия.

54 кило салмақта Түрікменстан құра­масы са­пында Дәулет Мұқанов (Dovlet Muhanov) есімді көзіміз шалып қалды. Нақ­ты қай ұлт екені белгісіз, алайда Дәу­лет алғашқы кездесуінде-ақ мажарстан­дық Истван Жакаға 0:5 есебімен есе жіберді. Сондай-ақ 75 килодағы Сұлтан Османли (Sultan Osmanli) деген Түркия боксшысы қазақ болуы әбден мүмкін.

Бір қызығы, әлем чемпионатына құрамасын бастап келген қазақ топы­рағынан шыққан  бапкерлер де бар. Марокко құрамасы боксшыларын Қа­зақ­станға еңбек сіңірген жаттықтырушы Ерік Алғабек жаттықтырады. Ол бір кез­дері еліміздің қыздар құрамасын жат­тықтырған. Сербия құрамасының бап­кер­лері қатарында Атланта Олимпиа­дасының қола жүлдегері Болат Ниязымбетов бар екенін айта кеткен жөн. Болат Кеңесбекұлы – бұған дейін Түркияның жастар құрамасы мен Ирак­тың негізгі құрамасын баптаған білікті маман. Бүгінде сербтер сапында ресейлік бірнеше спортшы бар екенін ескерсек, Болат баптаған боксшылар жүлдесіз қайтпайтыны белгілі.

Түрікменстан құрамасы бапкерлерінің сапында Теңелбек Жұмақұлов та жүр. Соңғы кезде жаттықтырушы Т.Жұ­ма­құ­лов тәрбиелеген түрікмен боксшылары жастар арасында халықаралық жарыстарда жүлде алып жүр.

Түркия ұлттық құрама командасының жаттықтырушысы қызметінде Ерғали Бек­мырзаев түрік бауырларымыздан бір жүлдегер шығаратынына сенімдіміз. Ерғали Бекмырзаев қыздар арасында әлемнің үш дүркін жүлдегері, екі дүркін Азия чемпионы Жайна Шекербекованың бапкері екені белгілі.

Ташкенттегі  бокстан өтіп жатқан әлем­дік дода қандастарымыздың спорт­тың осы түрінен төрткүл дүниенің төрін­де өз орны бар екенін әйгіледі.  Күні ертең жеңіс тұғырында қандастар иық тіресіп тұрса, бүкіл қазақтың мерейі емес пе! Сол тарихи сәтке ел болып куә болайық,  халық болып қуанайық деген ниет біздікі.

P.S. Айтпақшы, Өзбекстанның бокс федерациясының вице-президенті Сәкен Полатов деген қандасымыз да өзбек ағайындарымыздың әлемдік аренада атой салуына өз үлесін қосып жүрген көрінеді.