Әлем • 26 Маусым, 2023

Ресейдегі бүлік: Себебі мен салдары

1731 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Өткен демалыс күндері бүкіл әлем Ресейге көз тікті. Тіпті елде азамат­тық соғыс өрті тұтануы мүмкін деген де әңгіме айтылды. Бірақ солтүс­тіктегі көршімізді дүрліктірген оқиға мәселенің тым ушығып кеткенін көрсетті. Дейтұрғанмен әлемдік БАҚ Ресейдегі бір күнгі бүліктің себеп-салдарын әлі талқылап жатыр.

Ресейдегі бүлік: Себебі мен салдары

Мәселенің бәрі жұма күні кешқұ­рым басталған-ды. «Вагнер» жеке әс­кери компанияның жетекшісі Евге­ний Пригожин телеграмдағы арнасында «Әділдік жорығына» шығатынын жариялады. Мұның себебі ретінде ол ваг­нерліктер лагеріне Ресей Қор­ғаныс министрі Сер­гей Шойгудың бұй­ры­ғымен қару­лы күштер раке­талық ша­буыл жасалуын атап өтті. «Вагнер ЖӘК командирлерінің кеңесі шешім қабылдады. Елдің әскери басшылығы жүргізіп отырған зұлымдықты тоқтату керек», деп мәлімдеді Е.Пригожин.

Осыдан кейін вагнерліктердің әскери техникасы Ростов қаласына беттегені хабарланды. Федералды қауіпсіздік қызметі қарулы көтеріліске шақыру бойынша қылмыстық іс қозғап, «заң­сыз әре­кеттерді дереу тоқтатуды» талап етті. Ресей Бас прокуратурасы бүлік ұйым­дастырғаны үшін 12 жылдан 20 жылға дейін бас бостандығынан ­айыру жазасы бар екенін ескертті.

Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков Президент Путин оқи­­ғадан хабардар екенін жеткізді. Со­дан кейін Мәскеу, Ростов және Бел­городта арнайы қауіпсіздік шаралары қабылданды. Мәселен, «Кре­пость» жос­пары жарияланды. Ішкі істер ми­нистрлігі, Федералды қауіпсіздік қыз­меті және Федералды жазаны атқару қызметінің маңызды нысандары ерекше қорғауға алынды. Ростовтан бас­тап Мәскеуге дейін­гі бірнеше қалаға әс­кери техника кіргізілді. Мәскеуге бара­тын үлкен трассаның бойына арнайы бөгеттер орнатылды.

«Вагнер жауынгерлерін орны толмас қателік жасамауға, орыс халқына қарсы кез келген зорлық-зомбылық әре­кетін тоқтатуға, При­гожиннің қыл­мыс­тық және сатқын­дық бұйрығын орын­дамауға, оны ұстауға шақырамыз», деп мәлімдеді Федералды қауіпсіздік қызметі.

Сондай-ақ Ростовқа беттеген «Ваг­нер» колоннасына Қорғаныс ми­нистрлігіне тиесілі әскер тікұшақтан оқ жаудырғаны туралы хабар тарады. Қақтығыс кезінде жалдамалы әскери­лер бірнеше тікұшақты, сонымен қа­тар бір ұшақты атып құлатқаны айтылады. Са­рап­шы­лардың айтуынша, Қорғаныс министрлігі тарапынан шамамен 20-ға жуық жауынгер қаза тапқан. Бұдан бөлек, Ростовтағы жанармай қоймасы да отқа оранды.

Вагнерліктер Ростовқа кір­ген­­нен кейін қаладағы бірқатар маңыз­ды әскери нысанды бақыл­ауы­на алды. Е.Пригожинді жақтай­тын бірнеше телеграм канал әскери­лер көтерілісшілерге қарсылық көрсетпегенін, құшақ жая қарсы алғанын хабарлады. Мәскеу қаласы, Мәскеу облысы, Воронеж облысында терроризмге қарсы іс-қимыл операциясы жарияланды.

Осы оқиғадан кейін Ресей пре­зи­денті Владимир Путин төтенше үндеу жасап, вагнерліктердің әрекетін терроризмге балады. Кремль басшысы өз сөзін «орыстарға, әскерилер мен құ­қық қорғау органдарына, алаяқтық пен қоқан-лоққымен қарулы көтеріліс жолына түскендерге» үндейтінін атап өтті. «Әдейі сатқындық жолына түскен, қарулы бүлік дайындап, бүлік жасаған және лаңкестік әдісті қолданғандардың барлығы сөзсіз жазаға тартылады, заң алдында және халқымыздың алдында жауап береді», деді Ресей президенті.

Ол жалдамалы жасақтың әрекетін «ту сыртынан пышақ сілтеген» сат­қындыққа теңеп, жағдайды 1917 жылғы қазан­дағы оқиғамен салыстырды. «Біз оның қайталануына жол бермейміз, хал­қымызды да, мемлекеттігімізді де кез келген қауіп-қатерден қорғаймыз», деді В.Путин.

Сонымен қатар Кремль басшысы бірқатар мемлекеттің президенттерімен телефон арқылы сөйлесті. Атап айт­қан­да, Қазақстан Президенті Қасым-Жо­март Тоқаев Ресей Президенті Владимир Путинмен тілдесіп, сол елдегі ахуал туралы әңгімелесті. Қасым-Жо­март Тоқаев қазір болып жатқан оқиға Ресейдің ішкі мәселесі екенін атап өтті. Конституциялық тәртіп пен заң үстемдігі – елдегі құқықтық тәр­тіп­ті сақтаудың басты шарты. Бұл – қо­ғамның қауіпсіздігі мен оның табыс­ты дамуының негізі екенін жет­кі­зді. Владимир Путин Ресей Федера­циясындағы қалыптасқан жағдайға Қазақстанның түсіністік танытқаны үшін алғыс айтты.

Бұдан кейін Ресейдің көптеген қо­ғам және мемлекет қайраткері елді, әсіресе жалдамалы жасақ өкілдерін сабырға шақырды. Алайда Е.Приго­жин тоқтамайтынын мәлімдеді. Сон­дай-ақ әлеуметтік желілерде вагнерлік­тер Мәскеуге қарай беттегені туралы ақпарат тарады.

Санкт-Петербург қаласында «Ваг­­нер» ұйымының офисіне тінту жүр­­гізіліп, ғимарат маңынан мол кө­лем­де ақша тиелген жүк көлігі, алтын құймалар, Евгений Пригожинге тие­сілі делінетін бірнеше жалған құжат тәр­кіленді. «Reuters» агенттігі ұйымның не­гізін қалаушылардың бірі Дмитрий Уткин бастаған 5 мыңға жуық жалдамалы сарбаз мінген «Вагнер» колоннасы Мәскеудің шетіне жақындап қалғанын хабарлады. Осылайша, бүкіл әлем Ресейдегі ахуал қалай өзгеретінін асыға күтіп отырғанда, Е.Пригожин телеграмда кезекті аудиосын жариялады. Онда ұйым басшысы колонна «Мәскеуге жетпей, бір күнде 200 шақырым жол жүріп өткенін», осы уақыт ішінде «жауынгерлердің бір тамшы да қанын төкпегенін» айтқан. Сонымен қатар жағдайды ушықтырмау үшін «Вагнер» әскері кері қайтатынын атап өтті.

Көп ұзамай-ақ Беларусь президенті Александр Лукашенконың баспасөз қызметі арнайы мәлімдеме таратып, Пригожинмен келісім жасалғанын хабарлады. «Күні бойына созылған келіссөздер нәтижесінде Евгений Пригожин Александр Лукашенконың Ресей аумағында «Вагнер» жасағының қозғалысын тоқтату және шиеленісті азайту, одан әрі шаралар қабылдау туралы ұсынысын қабылдады», делінген. Сондай-ақ мәлімдемеде жалдамалы жасаққа тағылған бүкіл айып алынатыны, ал Е.Пригожин Беларуське баратыны айтылды.

РИА Новости агенттігінің хабарлауынша, Ресей президентінің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков Евгений Пригожинге қатысты қылмыстық іс тоқ­татылатынын мәлімдеген. Ал «Вагнер» басшысы Беларуське кететінін хабарлады. «Пригожиннің Беларуське кете алатынына Ресей президентінің сөзі кепіл», деді Д.Песков.

Бұдан кейін бірқатар қалада әскери нысанды күзетіп тұрған «Вагнер» жал­дамалы жасағының жауынгерлері әс­кери техникасына мініп, кете бастады. Сонымен қатар жарияланған әскери жағ­дай алынып тасталды.