Таным • 20 Шілде, 2023

Шәкәрім ұрпақтарының шеруі

389 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Биыл – қазақ әдебиетінің аса көрнекті өкілі, ақын-философ Шәкәрім Құдайбердіұлының туғанына 165 жыл. Атаулы дата аясында жыл соңына дейін сан түрлі рухани-мәдени шаралар жалғаса беретіні белгілі. Ал осы уақытқа дейінгісінің ең елеулісі өткен аптаның ортасында ұлы тұлғаның ұрпақтары Семейге келіп, одан әрі қарай «Шәкәрім жүрген ізбенен...» атты арнайы ұйымдастырылған экспедиция құрамында Шыңғыстау қойнауына барып, екі күн сапарлатқаны болды. Бұл мерекелік шара Абай облыстық Мәдениет, тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының ұйымдастыруымен жүзеге асты.

Шәкәрім ұрпақтарының шеруі

 

Алдымен, Астана, Алматы, Пав­лодар Теміртау қалаларынан шығып, Семейде табысқан ақын ұрпақтары қала орталығындағы Шәкәрім ес­керт­кішіне барып, гүл шоқтарын қой­ды. Атап айтсақ, ақынның мерейто­йына Алматы қаласында тұратын Шәкәрімнің Айғаншадан туған ұлы Зияттың немересі Нұрлан Мерекеұлы отбасымен, Ғазиза Мұсылманқұлқызы, Нұрбек Қабыкенұлы, Зайраш, Күләш Супияновалар тағы да басқа мәртебелі қонақтар Шәкәрім бабасының ізі қалған шаһарда зор құрметке бөленді.

Бұдан кейін Семейдегі Абайдың мемлекеттік қорық-музейіне келген Шәкәрім Құдайбердіұлының ұрпақтары ақынның немересі, Сара Ахатқызының өз қолымен тоқыған кілемді салтанатты түрде музей ұжымына тапсырды. Кілемді Абай музейі директорының орынбасары Мейрамгүл Қайрамбаева қабылдап алды.

– Біздің бәріміз де осы сапар­ға қатысудың сәті түскеніне қуаныш­ты­­мыз. Әртүрлі себеппен келе алмай қалғандар да бар. Дегенмен біз үшін басты парыз бабамыздың басына барып, саяхаттап қайтумен қатар Сара Ахатқызының өзі арман еткен кілемді табыстау еді. Ол кісі дүниеден өткелі бес жылдан асты. Марқұм көзі тірісінде осы кілемді «Қажы атам жүрген қалаға барып, музейлердің біріне тапсырсам» деп отыратын. Міне, сол аманатын орындағанымызды иықтан жүк түскендей сезініп отырмыз. Өйткені аманатқа қиянат қылмай орындау тіріге парыз ғой. Шәкәрім атамыздың 165 жылдығында жол түсті бүгін. Бұдан 15 жыл бұрын атамыздың туғанына 150 жылдық мерейтойы өткенде де келген болатынмын. Ол кезде әкем Мереке өмірде бар еді. Әкем де, мен де сол кезде ерекше әсерде қайтқан болатынбыз, – дейді Нұрлан Мерекеұлы.

Шәкәрім Құдайбердіұлының шө­бересі Нұрланның айтуынша, ақынның бес ұлы болған. Әбусуфиян, Ғафур, Қабыш, Ахат және Зият. Әбусуфияннан Берік Суфиянов деген ұрпағы бар. Алматы қаласында тұрады екен. Ахат Шәкәрімұлынан Дәулет Құдайбердиев деген немересі де Алматыда тұрады. Бірақ та екеуі де бұл жолғы сапарға түрлі себептермен қосыла алмапты.

Сонымен ақынның ұрпақтарын атақонысымен, Шәкәрім қажының өмірі өткен тарихи орындармен та­ныс­тыру, ақынның шығармашылы-
­­ғын, өмір жолын насихаттау мақса­тын­­дағы шараның келесі бөлігі Шың­ғыс­­тау топырағында жалғасты.

Қаламым, қарындашым –

жан жолдасым!

Жау болды жан аяспас

сан жолдасым.

Қайрылып, мейірімденіп

қарамайды,

Кеше – аласа, бүгін – зор,

паң жолдасым, –

деп өмірінің соңында ел басына түс­кен зұлмат жылдарда шерін төгіп, жазықсыз оққа ұшқан Шәкәрім Құдай­бердіұлының ұлт тарихының шын­дығын танытатын қазыналы мұрасы бізге тағылым болары анық.

 Абай ауданына келген қонақтар­ды жергілікті басшылық, ел азаматтары ерекше пейілмен қарсы алды. Жидебайдағы «Абай-Шәкәрім» кесе­несінде Шәкәрім қажының рухына құран бағышталды. Дәл осы күні (14 шілде) «Шәкәрім баба өсиеті» тақы­ры­бында облыстық жазба ақындар мү­шәйрасы да мәресіне жетіп, Абай атындағы мамандандырылған мектеп-гимназия интернатының қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Қуаныш Еркінұлы бас жүлдені еншілесе, І орын­­ға аягөздік ақын, ұстаз Динара Ра­хат­қызы лайық деп танылды. Ал ІІ орын Бауыржан Игілікке, ІІІ орын М.Ибраев атындағы «Ақсұңқар» ақын­дар сыны­бының түлегі, Turkistan халық­аралық саяси апталығының журналисі Ділда Уәлибековаға бұйырды.

Бұдан кейін ұлы тұлғаның ұрпақ­тары қасиетті Қарауылдағы М.Әуе­зов атындағы орталықтандырыл­ған кі­тапха­наға аялдап, «Шежірелі Шә­кә­­­­­рім» атты кітап көрмесімен таны­сып, ­зия­лы қауым өкілдерімен бірге өздерінің ­ой-ұсыныстарын ортаға салып, әсері­мен бөлісті.

Айтпақшы, баба ұрпақтарының тағдыры туралы бүгінге жеткен мәлі­меттер жайына да тоқталған артық болмас.Шәкәрім Құдайбердіұлының екі ұлы Зият пен Суфиян өткен ғасыр­дың отызыншы жылдарындағы зұл­матта Қытайға бой тасаласа, Ғафур абақтыда өзін өлтіруге мәжбүр бол­ғаны ауыр қасірет. Ал Қабыш алапат ашар­шылықтан ғұмыры үзілді, Ахат Шәкә­рімұлы да кер заманның қудалауы­нан сырт қалған жоқ. Елге мәлім жайт, Ахат Шәкәрімұлы тек 1968 жылы ғана атажұртына оралып, ғұмырының соңына дейін Абайдың Жидебайдағы музей үйіне басшылық еткен.

«Шәкәрім жүрген ізбенен» атты тарихи сапар аясында жан-жақтан кел­ген ақын ұрпақтары оның мәйіті 30 жыл жатқан Құрқұдықта, кіндік қаны там­ған Кеңбұлақ, алғашқы мекен еткен жері Кеңқоныста, Керегетас, Шақпақ таулары, ақын ғұмырының соңғы жылдары өткен Саятқора сияқты тарихи мәні айрықша жерлерде болды.

Айта кетейік, мерейтойды өткізу жөнінде облыстық іс-шаралар жоспары бекітілген. Жыл басынан бері 100-ге жуық түрлі шара ұйымдастырылды.

Биыл «Абай жолы» кітаптар се­риясымен ақынның орыс тіліндегі ­өлең­дер жинағы жарық көрмек. Соны­мен қатар Семейде Шәкәрім атында­ғы уни­­верситеттің бастамасымен ғылы­ми-тәжірибелік конференция өтеді.