Әлем • 28 Тамыз, 2023

«Атаманның ақыры»

165 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Өткен аптаның аяғында бүкіл әлем назары Ресейге ауды. Аталған елдің бұқаралық ақпарат құралдары сәрсенбі күні Твер облысында «Вагнер» жеке әсери жасағының басшысы Евгений Пригожинге тиесілі ұшақ апатқа ұшырағанын жарыса жазды. Бортта 7 жолау­шы, 3 экипаж мүшесі болған.

«Атаманның ақыры»

 

Көп ұзамай «Росавиация» бұл ақпаратты растады. Биз­нес-джет жо­­лау­шы­ла­ры­ның қа­тарында Евгений При­гожин есімді азамат бол­ған кө­рі­­неді. Сонымен қа­тар қаза тапқандар қатарында Дмитрий Уткин есімді жолаушы да бар екен. Бұқаралық ақпарат құралдарының жазуынша, ол – «Вагнер» командирі. Әлі күнге дейін Е.Пригожиннің өлімі ресми расталған жоқ. Дегенмен Ресей президенті Владимир Путин апаттан қаза тапқандардың туыстары мен жақындарына көңіл айтып үлгерді. «Алғашқы деректер ұшақта «Вагнер» ком­па­ниясының қыз­меткерлері бол­ғанын көрсе­те­ді», деді Кремль басшысы.

Апатқа ұшыраған «Embraer Legacy 600» ұшағы, шын мәнінде, Е.Пригожинге тие­сі­лі. Транспондер сигналдары арқылы темірқанатты көліктердің ұшуын бақылайтын «Flightradar24» қызметі RA-02795 тіркеу нөмірі бар «Embraer Legacy 600» рейсін болғанын растайды. Ол Мәскеу уақытымен 17.59-дан 18.11-ге дейін ұшқан. Деректерге сүйенсек, ұшақ транспондерді әуеде қосқан. Сол кезде әуе кемесі Мәс­кеу түбіндегі Зеле­но­град қала­сы­ның маңында 3,7 шақырым биіктікте, сағатына 585 шақырым жылдамдықпен биіктікке көтеріліп бара жат­қан. Ал Шернево ауылы­ның маңында транспондер сигнал беруді тоқтатқан көрінеді. Ұшақ Куженкино ауылы маңында құла­ған. Екі елді мекеннің арасы жарты километрге жуық.

Әзірге апатқа не себеп бол­ғаны нақ­т­ы айтылған жоқ. Бірақ бұқа­ра­­лық ақпарат құралдары бір­қа­тар тео­рия жасап үлгерді. Со­ның ішіндегі ең та­нымалы – әуе кемесінің бортында бомба қойыл­уы мүмкін не оны әуе қор­ға­ныс құралдары атып құлатуы ық­ти­мал. Апаттан кейін кешке РБК агент­тігі құ­қық қор­ғау орган­да­рындағы дереккөзге сіл­те­ме жасап, тер­геу­шілер ұшқыш қатесі, тех­ни­калық ақау және сырт­қы ықпал секілді нұсқаларды қа­рас­тырып жатқанын хабарлады.

Әдетте, әр авиациялық оқи­ға­дан кейін тергеушілер бір­неше нұсқаны тексереді. Бұл – стандартты үрдіс. Негізінен әуе ке­месі экипаждың немесе техни­калық персоналдың қателігінен, жабдықтың дұрыс жұмыс істемеуі­­­­­нен, сыртқы себептен апатқа ұшы­райды.

Әлеуметтік желілерде тара­ған видеоларға сүйенсек, ұшақ құлап бара жатқанда одан түтін шығып жатқаны кө­рінеді. Оған қоса, те­мір құс­тың қалдығы бірнеше ша­қырымға шашылған. Мұның бәрі түрлі қастандық жасалды деу­ші­лер­дің күдігін қалыңдата түсті. Де­­генмен тергеу амалдары аяқтал­ма­йынша нақты кесіп-пішіп айту қиын.

Кең тараған нұсқаның, әсі­ресе «Вагнер» компаниясына тиесілі телеграм каналдар жиі келтіретін себептің бірі – ұшақ бортындағы жарылыс. Бұған дәлел ретінде олар әуе кемесінің аспанда құлап ке­ле жатқанда-ақ бірнеше бөлікке бөлін­генін алға тартады. «База» арнасы дерек­көз­дерге сілтеме жасай отырып, бомба ұшақтың әжет­ха­на­сына қо­йылуы мүмкін деп хабарлады.

«Financial Times» газетінің хабарлауынша, ұшақты әуе қор­ғаныс құралдары атып түсірген. Бірақ жасырын дерек­көзге сүйенгенімен, басылым бұған нақты дәлел келтір­мейді. Сондай-ақ осындай пікірді ұстанатын «Вагнер» компаниясына жақын телеграм каналдар бар. Бұл нұсқа да негізсіз емес. Біріншіден, әуе кемесі құлап келе жатқан видеода ұшақтың ма­ңы­нан созыла жалғасқан ақ түтін бай­қа­ла­ды. Бұл – ракетадан қалған болуы ықтимал.

Екіншіден, куәгерлер ке­мінде екі жарылысты есті­генін айтады. Оған қоса, фотоларда құлаған ұшақтың фюзеляжынан бірнеше кіші­гірім тесіктер көрінеді. Яғни ракета тиген деген пікірге сене­тін­дер мұны да алға тартады. Бірақ бұл нұсқаның да кемшілігі же­терлік. «Embraer Legacy 600» радардан өшкен кезде шамамен 8,5 шақырым биікте ұшып бара жатқан. Оны атып құлату үшін өте қуатты әуе қорғаныс кешені керек. Қарапайым зениттік құрылғымен мұндай қашықтағы ұшақты атып құлату қиын. Ал «Бук» секілді кешендердің ракетасы өте үлкен. Алда-жалда әуе кемесін «Букпен» атып құлатса, онда фюзеляжда үлкен тесіктер қалуға тиіс.

Бұдан бөлек, бірнеше нұсқа да бұқаралық ақпарат құрал­да­ры бетінде талқыланды. Олар­дың қатарында ұшақтағы техникалық ақау, пилоттың қателігі, табиғи апат секілді себептер бар. Алайда «Embraer» компаниясы өте бедел­ді, ал құлаған «Legacy 600» бизнес-джеті өте қауіпсіз темір құстың қа­тарында. Бұған дейін осы санат­тағы әуе кемесі бір-ақ мәрте апатқа ұшыраған. Оның өзінде, пи­лот­тың қателігінен екінші ұшақ­пен соғысқан.

Апаттан кейін әлемдік медиа ресурстар жаңалықты жарыса жаз­ды. Әсіресе көпшілігі осыдан екі ай бұрынғы қарулы көтерілісті мысалға келтіреді. Мәселен, «Daily Star» таблоиды «Пригожиннің өлімі ешкімді таңғалдырмайды» деп жазды. «Daily Express» басылымы «Таңғаларлығы жоқ. Со­­дырлардың басшысы және Путиннің қарсыласы ұшақ апатынан қаза тапты» деп хабарлады. Ал «Daily Mirror» оқиғаны «Путиннің кек алуы» деп сипаттады. Дәл осындай тақырыппен «The Sun» газеті де мақала жариялады.

Естеріңізде болса, осыдан екі ай бұрын «Вагнер» тобының жетек­шісі Евгений Пригожин кө­теріліс ұйым­дастырып, Рос­тов қаласының әкім­шілік ғи­ма­раттарын басып алып, Мәс­кеуге беттеген. Ел ас­та­­на­сына жүздеген шақырым қал­­­ғанда ауыр техникалардан құ­рал­ған колонна тоқтап, Кремль басшысы В.Путинмен келіссөз жүр­гізді. Нәтижесінде, Е.Пригожин райы­нан қайтып, Беларуське кетті.