Былтырғыны есепке алмағанның өзінде, биыл 147 млрд теңгеге 11 жаңа өндіріс іске қосылды. Яғни 2 мыңнан аса жұмыс орны ашылды. Кәсіпорынның көпшілігі жұмыскерге зәру. Ал жұмыссыз жастардың жағасы – жайлауда. Сөз етер сылтаулары «жұмыс жоқ», «таныс-тамыр керек», «таза жұмыс керек» секілді тағысын тағы. Кейінгі уақытта шетел асып, жақсы жалақыға жұмыс істеп жатқан жандардың жарнамасы әлеуметтік желіде толып жүр. Интернеттегі алаяқтарға бұл да «мал табудың» тиімді тетігі болып тұр. Жастардың көбі «құжат жасатамыз, билет аламыз» дегендердің құрығына оңай түседі. Осыдан келіп іш удай ашиды: отандық кәсіпорындардың жоғары жалақы ұсынған жұмысын қажет қылмайды, қара жұмыстан қашады.
Жастардың жалақысы жоғары жұмысқа сұранып, жанын қинамай, болып-толғысы келетінін жасырып қайтеміз. Бұған цифрлық көрсеткіштің де қажеті жоқ. Заңгер, экономист және осы секілді «таза» жұмысқа қызығатындар көп.
«Әрине, аталған мамандықтар да керек. Оны мүлдем жоққа шығара алмаймыз. Әйтсе де, бүгінде облысымызға жұмысшы мамандары ауадай қажет екенін де ескерген жөн. Жұмысшы мамандықтардың жалақысы өзгелерден бірнеше есе артық. Кәсіпорындар өз қаражатына шетелде оқытып, маман даярлауға мүдделі. Оқыған-тоқығаны қажет деп қол қусырып отырған жоқ. Бұл мамандығы жоқ жастар үшін де өте оңтайлы», дейді облыстың Өнеркәсіп және индустрия-инновациялық даму басқармасының басшысы Дарын Бұлқайыр.
Тағы да айтып өтелік, аймағымызда 1,5 трлн теңгеге 55 ірі инвестициялық жоба пулы қалыптастырылған. Бұл – 13 мың жұмыс орны. Жалақы да тәп-тәуір. Жастарды өндірістегі жұмысқа тарту жөнінде небір іс-шараларды қолға алса да, қозғалыстың жоқтығын айтады Дарын Бейбітұлы.
«Қазір жастардың басым бөлігі, атап айтқанда, 50-60 пайызы өз мамандықтары бойынша жұмыс істемейді. Осылайша, жұмыссыз жастар саны артады. Біз өз тарапымыздан өңірдегі жұмыс орындары туралы ақпарат беріп отыруға тырысамыз. Оқу орындарымен және кәсіпорындармен меморандумға отырып, кездесулер өткіземіз. Одан бөлек, жастардың болашақта тұрақты жұмыс орындарында қалулары үшін нақты мамандықтарға мемлекеттік тапсырыс арқылы тегін оқуды ұйымдастырамыз. Ал оқу орнын бітіргендер шетелде тағылымдамадан өтіп, біліктіліктерін шыңдайды. Білікті маман қашанда сұранысқа ие», дейді Д.Бұлқайыр.
Қарағандыда автобустан бастап, тұрмыстық техника, күнделікті қолданыстағы ұсақ-түйектің түр-түрі шығады. Өңірімізден шыққан өнімге іргелес шетелдің сұранысы да жоғары. Саран қаласындағы «Kama TyresKZ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде жеңіл көліктің дөңгелегінен бастап, ауыл шаруашылығының ауыр техникаларына арналған шиналар да шығады. Мыңнан аса жұмыс орны бар кәсіпорынның жұмысы әлі толық қуатына ене қойған жоқ. Неге десеңіз, бұған да басты себеп – жұмыс күшінің кемдігі. Кәсіпорын басшылығы жұмыскерлерін шетелде оқытып, тағылымдамадан да өздері-ақ өткізіп отыр.
«Біз зауытта жұмыс істегісі келетіндерді, әлбетте, өзге өңірлерден, болмаса, шетелден іздемейміз. Онымыз екі жаққа да тиімсіз. Бұл жағдайда зауытқа қосымша жатақхана салу керек болады. Сондықтан жұмысқа жергілікті тұрғындарды алуға тырысады. Бірақ әлі де зауытта жұмыс күші жеткіліксіз. Кәсіпорын жұмысының толық қуатына еніп, жоспарлы өнімді шығаруына да кедергі – жұмыс күшінің жетіспеушілігі», дейді Д.Бұлқайыр.
Бір ауысымда 4 автобус дайындап үлгеретін Saran индустриялық аймағындағы «QazTehna» зауыты тағы бар. Бұл жерде кәдімгі автобустармен қатар, әлем мегаполистері ұстанған бағыт – электрмобильдер де шығады. Мұнда да еңбек етемін деген жасқа есік ашық.
Бұйырса биыл іске қосылатын тағы 11 жоба бар. Олар – тұрмыстық техника шығаратын «Silk Road Electronics» ЖШС, жел қондырғыларына арналған конустық мұнара жасайтын «United Energy Qazaqstan» ЖШС, құрылыс материалдарын әзірлейтін «Saryopan Operating» ЖШС сияқты кәсіпорындар. Бұл жаңа кәсіпорындардан да жұмыс орны ашылады.
Осыдан келе еріксіз аймақтағы 6 мыңнан аса жас жұмыс таппай, «ай қарап жүр ме?» дейсіз...
Түркістан төрінде өткен Ұлттық құрылтайда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қазақтың ренессанс дәуірі, яғни түбегейлі өзгерістер заманы келеді. Біз, аға буын өкілдері, еңбекқорлық, іскерлік сияқты құндылықтарды өзіміз үлгі етіп көрсету арқылы дәріптеуіміз керек. Жастарымыз көп сөзге құмар, жағымпаз, жалқау, енжар, масыл болмауға тиіс. Оларды осындай теріс әдеттерден қашық болуға үйретуіміз керек», деген еді.
Жастардың жалқау, енжарлығы, шынымен, елдің ертеңіне сөзсіз әсері бар. Дегенмен Үкімет жұмыссыздардың «екі қолына бір күрек» тауып беріп отыр. Ал қара жұмыстан қашқан жастармен қашанғы күресе бермек?
Қарағанды облысы
