Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «ЕQ»
Еліміздің және шетелдің жетекші медиа сарапшылары мен мамандары бас қосқан форум осымен жетінші мәрте өткізіліп отыр. «Медиа күші: үрдістер, өзгерістер, этика» тақырыбын арқау қылған үш күндік жиынның алғашқы күні жаңа трендтер, подкастар, нейрожелі, фейктер және сыни ойлау мәселелеріне арналды.
Апталықтың ашылуында Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева отырысқа қатысушыларды құттықтап, сөз сөйледі. «Бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдық өмірдің барлық саласына өз ықпалын тигізеді. Салада үздіксіз трансформация және цифрландыру әдістері, жаңа платформалар, коммуникация және хабарлама беру құралдары үнемі өзгеріп отыр. Мұның БАҚ-ты инновацияларға бейімделуге, үнемі дамып, жетілдіріп отыруға итермелейтіні анық. Сондықтан өзара тәжірибе алмасып, білімімізбен бөлісу де апталықтың маңызы зор. Бұл жерде айтылған келелі ойлар, игі бастамалар бәріміз үшін де пайдалы болады», деді министр.
Медиаапталықтың бірінші күні цифрлық жауапкершілік және БАҚ қауіпсіздігі тақырыбындағы пленарлық отырыспен ашылды.
«Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамдық бірлестігінің басшысы Рауан Кенжеханұлы модераторлық еткен отырысқа Мәдениет және ақпарат вице-министрі Евгений Кочетов, «Мир» мемлекетаралық телерадиокомпаниясы төрағасының орынбасары Екатерина Абрамова, Қырғыз ұлттық «Кабар» ақпараттық агенттігінің директоры Медербек Шерметалиев, Қазақстандағы түрік Радиотелевизиялық корпорациясы өкілдігінің директоры Мехмед Заһид Чалышкан спикер ретінде қатысты.
«Веб медианың пайда болуы жалпы медиаиндустрияны түбегейлі өзгертіп жіберді. Біз оны қалай реттейміз деп шара қабылдауға тырысып жатқанда әлеуметтік медиа пайда болды. Біз енді оны зерттеп, өмірімізге қалай әсер ететінін болжаймыз дегенше әлеуметтік желілер тек байланыс құралы емес, бұқаралық ақпарат құралына айналып шыға келді. Одан кейін мессенджерлер де солардың қатарына қосылды. Осыған орай медиасаладағы заңнаманы заман талаптарына сай жаңғырту міндеті алдымыздан шықты. Нәтижесінде елімізде азаматтар үшін қауіпсіз интернет-кеңістік құруға бағытталған «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заң қабылданды. Сонымен қатар, биыл мемлекеттік ақпараттық саясатты іске асырудың негізгі бағыттарын айқындайтын ақпараттық доктрина қабылданды», деген отырыс модераторы Рауан Кенжеханұлы осы тақырыпты әрі қарай жалғастыру үшін Мәдениет және ақпарат вице-министрі Евгений Кочетовке сөз берді.
Вице-министрдің айтуынша, «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заң – Орталық Азияда осы сала бойынша тұңғыш қабылданған реттеуші құжат. «Масс-медиа» туралы заң қазіргі күні Мәжілісте қаралып жатыр. «Мен «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заңға тоқталғым келеді. Ол қазіргі күні жұмыс істеп жатыр. Айта кетер жайт, заң қабылданбай тұрып-ақ қоғамда біраз талқыға салынған және әлі де талқыланып жатқан сұрақтар туындаған болатын. Бірінші мәселе – жаңа заң блогерлерді тіркеуден өтуге міндеттейді деген жаңсақ түсінік. Бұл дұрыс емес. Елімізде блогерлерді тіркеуге алу жайында жоспар ешқашан болған емес. Алайда заңда инфлюенсер деген ұғым бар. Ол онлайн-платформаларда кәсіпкерлікпен айналысатын адам дегенді білдіреді. Егер сен табыс табумен айналыссаң, кәсібіңнің көлеміне қарай шағын немесе орта бизнес субъектісі ретінде жұмыс істеуің керек. Яғни жеке кәсіпкер немесе ЖШС ретінде тіркелуің қажет. Бар болғаны осы ғана. Екінші мәселе мемлекеттік тілге қатысты. Қазіргі күні бұл бағытта алға жылжу бар. Мәселен, Telegram-да қазақ тіліндегі интерфейс пайда болды. Қазір осы бағытта TikTok желісі жұмыс жүргізіп жатыр. Instagram-ның сторисінде автоматты түрде қазақ тіліне аудару мүмкіндігі қосылды. Фейсбукте де автоматты аудару функциясы бар. Біз қазақ тілін дамыту бағытында жұмыс жүргізіп жатқан онлайн-платформаларға алғысымызды білдіреміз», деді ол.
«Кабар» Қырғыз ұлттық ақпараттық агенттігінің директоры Медербек Шерметалиевтің айтуынша, қазіргі геосаяси тұрақсыздық заманында мемлекеттің орнықты дамуы ақпараттық қауіпсіздікпен тығыз байланысты. «Біз ақпарат кеңістігінде өзге елдің ойыншылары белсенділік танытып жатқан елде тұрақсыздық болып жатқанын көріп отырмыз. Қырғызстанда да фейктер мен жалған ақпараттар арқылы қоғамда кикілжің орнатуға, көрші мемлекеттермен ұрыстырып қоюға, өзара сенімсіздік пен дұшпандық отын тұтатуға тырысқан жағдайлар сан мәрте болды. Өйткені біздің ақпараттық кеңістігіміз көп жыл бойы толыққанды ашық жағдайда тұрды. Соның салдарынан жалған фактілер тарататын қара ниеттілердің пайда болуына әкеп соқты. Шын мәнінде, сөз бостандығы мен фейк тарату бір нәрсе емес», деген ол біздің еліміздегі онлайн-платформалар туралы заңның қабылдануына оң бағасын берді.
Astana Media Week-тің бірінші күнгі «Медиатрансформация» атты панельдік сессия БАҚ саласындағы өзгерістер тақырыбына арналады. Оның спикерлері – Сенат депутаты, Бас редакторлар клубының президенті Бибігүл Жексенбай, «Қазақстан «РТРК» АҚ басқарма төрағасы Ләззат Танысбай, журналист және медиаменеджер Арманжан Байтасов, «Хабар» агенттігі АҚ бірінші орынбасары Ләззат Жүнісова, «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығы» КеАҚ басқарма төрағасы Құрманбек Жұмағали дәстүрлі медиақұралдар мен жаңа медианың дамуы, кино түсіру секілді өзекті тақырыптарды талқылады.
Ал «Қазіргі заманғы телевидениенің цифрлық контурындағы жарнама» панельдік сессиясына қатысушылар контекстік жарнама мен агрессивті маркетингтің үстемдігі кезінде теледидар аудиториясының назарын қалай аударуға болатынын талқылады. Ұсынылған тақырыптар қатарында диджитализацияның медиажарнама нарығына әсері және жарнама стратегиясындағы соңғы трендтер бар. «Ұлттық медиа қауымдастығы» ЗТБ төрағасы, «Хабар» агенттігінің басшысы Кемелбек Ойшыбаев модераторлық еткен отырыста осы нарықтың жетекші қатысушылары – «Fremantle Media» компаниясының ТМД және Балтық бойы елдеріндегі форматтарды сату жөніндегі директоры (Эстония) Анне Кирсипуу, Lumiers (Ресей) компаниясының тең құрылтайшысы, серіктесі Мария Косарева, «VI Kazakhstan» бас директоры Ильмурад Жұмаев, «International media service» компаниясының басқарушы директоры Ділмурад Рахимов және «Орталық Азия жарнама қауымдастығы» ЗТБ атқарушы директоры Анна Тюткова ой-пікірлерін ортаға салды.
Апталықтың алғашқы күні «Сыни тұрғыдан ойлау: неге біз көргенімізге, естігенімізге және оқығанымызға сенбейміз?» тақырыбындағы Media Talks бейресми конференциясында ақпараттық соғыстар мен фейк жаңалықтар кең таралған дәуірде қалай жұмыс істеу керек деген мәселе талқыланады. Сарапшылар хайп, кликбейт, фейктер, сондай-ақ цифрлық ортадағы журналистердің жаңа этикасы мен кәсіби мінез-құлқы туралы сөз қозғады. Спикерлер қатарында қазіргі заманғы креатив және медиаиндустрия өкілдері: танымал режиссерлер, фотографтар, журналистер мен продюсерлер болды. Солардың бірі – режиссер және сценарийст, «Cannes World Film Festival»-дың «Үздік музыкалық клип режиссері» сыйлығының иегері Малик Зенгер жасанды интеллект медиа қызметкерлері мен журналистерді жұмыссыз қалдыра ма деген өзекті сұраққа пікірін білдірді.
«Жасанды интеллект дәуірі басталды. Көбі нейрожеліге қауіппен қарайды, олар нейротехнологиялар көптеген мамандықты алмастырады, уақыт өте келе адамзатты ығыстырып жібереді деп ойлайды. Бұл ағайынды Люмьерлер – адамзатқа кино әлеміне жол ашқан француз киноиндустриясының аңызға айналған «аталары» құбылысын еске түсіреді. Олар алғашқы кинороликтерді түсіріп, экранға шығарды. Адамдар ағайындылардың данышпандығын бірден қабылдамады. Мысалы, «Пойыздың Ла Сьота станциясына келуі» атты картина көрермендердің әртүрлі реакциясын тудырды. Үлкен экран мен «залға» қарай келе жатқан пойыз сеансқа келушілердің үрейін туғызып, олар артына қарамай кинозалдан жүгіріп шыққан. Ал қазір кинотеатрлар жақсы. Нейрожелі – адамның одан әрі технологиялық дамуы», деді Малик Зингер.
Осы күні Astana Media Week алаңдарында ашық және жабық питчингтер өтті. Контент-мейкерлер өз жаңалықтарын жетекші БАҚ пен корпорациялардың басшыларына таныстыру мүмкіндігіне ие болды. Алғаш рет «Dope Soz», «Взлетаем», «Abay LIVE», «На волне» секілді тәуелсіз подкаст авторлары мен диджитал контенттер ұсынылып, қарапайым қызығушылықтан бастап подкаст индустриясын қалай құруға болатыны туралы егжей-тегжей айтылды.
Astana Media Week 23 қыркүйекке дейін жалғасады. Бүгін, яғни апталықтың екінші күні өңірлік БАҚ форумы өтеді. Мұнда тек біздің еліміз емес, бүкіл Орталық Азия мен ТМД проблемалары сөз болады. Жалпы, медиаапталыққа 2 мыңнан астам қонақ, еліміздің және шетелден келген 60 медиаиндустрияның топ-менеджерлері, 20-ға жуық республикалық телеарна және 50-ден астам продакшн-компания қатысып жатыр.
Сондай-ақ кеше баспа, радио, интернет-журналистика саласындағы «Urker-2023» ұлттық сыйлығы номинанттарының шорт-листі жарияланды. Оның жеңімпаздары Astana Media Week апталығының үшінші күні, яғни ертең анықталып, оларға «Urker» естелік мүсіншесі және бір миллион теңге мөлшеріндегі ақшалай сыйлық табысталады.
