Шығынға батқандар қолдаусыз қалмайды

Шаруаларды толғандырған мәсе­ле көп. Таби­ғат­тың тосын мі­не­зі биыл жаздай жайқалып тұр­ған егістіктің берекесін қашырып, біразын түкке алғысыз етті. Егін әб­ден пісіп-жетілген шақта бастал­ған жауын-шашын аптадан аптаға ұласып, толастамай қойған. Соның салдарынан масақтағы дән ісініп, өніп, қайта көктеп, астықтың сапасы мен дәннің сұрпы төмендеп кетті.

Облыстың бірнеше ауданында болып, қырман басындағы қар­балас тіршілікпен, жергілікті астық қабылдау кәсіпорындарының жұ­мы­сымен та­нысқан Ауыл шаруа­шы­лығы министрі диқан­дар­дың бәріне қолдау көрсетілетінін айтты.

«Мемлекет басшысының тапсырмасы бар. Үкімет жауын сал­да­­­­рынан келген шығын кө­ле­мін азайтуға бағытталған шараларды қол­дап отыр. «Бәйтерек» ҰБХ шар­­уа­­­лардың мой­нын­дағы қа­рыз­дың қайтарым мерзімін айып­пұл санкция­­­­ларын қолданбай ұзарту мәсе­ле­сін шешті. Агроөнеркәсіптік кешенді субсидиялауға қосымша қаражат бөлу жағы да қарастырылып жатыр. Бұл бағытта Қостанай облысына 16,9 млрд теңге қажет», деді Айдарбек Сапаров.

Министрдің айтуынша, облысқа астық кептіру үшін қосымша 11 мың тонна арзандатылған жанармай беріледі. Оның құны литріне 250 теңгеден әрі аспайды. Өңір­дегі элеваторлар мен 318 астық кеп­тір­гіш­тің бәрі тәулік бойы толассыз жұмыс істейді.

Шағын, орта шаруашылықтар көктемгі дән сіңіру науқанында көбіне Азық-түлік корпорациясына арқа сүйейді. Шаруа көктемде корпорациямен келісімшартқа оты­рып, қарыз ақша алады да, күз­де өнімін жинап алған соң, борышын астықтай өтейді. Астық бағасын әдетте аталған корпорация белгілейді. Дымсыз қалмаса да, бидайының сапасы түсіп кеткен диқандарды толғандырған мәселенің бірі – корпорация тым арзан баға белгілемесе екен дейді.

Бұған министр: «Қазір астық нарығының жай-күйіне талдау жүргізіліп жатыр. Оның қоры­тын­дысы бойынша Азық-түлік корпорациясы ауыл шаруашылығы өнімдерін сатып алудың әділ бағасын жариялайды. Компания тұқым қорын қалыптастыруды қамтамасыз етеді және нан өндіру үшін арзандатылған астықты жет­кізу кестесін қайта қарайды», деп жауап берді.

Министр сапарынан кейін шаш­­­­­етектен шы­ғын­ға батқан шаруа­лардың біразымен сөйле­сіп көрдік. Ылғалға қарамай өнімінің жартысын жинап үлгерген шаруа­шы­лықтар бар. Бірақ олардың келесі жылға егетін тұқымы жоқ. Өніп кеткен бидайы тұқымға жарамайды. Ал тауар ре­тінде сатайын десе, сапасы 3 есе төмендеп кеткен. Осылайша, еңбегі еш кеткен шаруалар өні­мін лайықты бағаға сата алмай қаламыз-ау деп қо­бал­жып отыр. Егер Азық-түлік корпорациясы­нан көмек болмаса, биылғы бидайдың көбі жемге кететін сыңайлы.

«Бидай класын анықтайтын маңызды көрсет­кіш дәннің құлау саны деп аталады. Ол секунд­пен өлшенеді. Нанның қалай болып шығатыны осы құлау санына байланысты. Мәселен, 3 класты бидайдың құлау саны 170 секундқа тең болады. Ал біз алып жатқан бидайдың көрсеткіші шамамен 50-60 секундтай. Өте төмен. Мұндай бидайды қазір диірмендер тоннасына 55 мың тең­геден қабылдап жатыр. Оны алдымен кеп­ті­ріп барып, апарып беруіміз керек. Жағдай аса ауыр. Алдағы уақытта азық-түлік корпорациясы бидай сапасына қарай бірден бірнеше баға жариялайды. Сол кезде корпорация барлық лоттар бойынша дәннің құлау санының көрсеткіші 50-60-тан жоғары болуы керек деген талап қоюы мүмкін. Мұндай жағдайда оның бізге еш көмегі болмай қалады. Облыс шаруашылықтарының 90 пайыздан астамы осындай жағ­дай­да отыр. Солардың бәрі өнім сапасы белгіленген талаптан төмен болған­дықтан, бидайын лайық бағаға өткізе алмай қалады. Біз осыдан қорқып отырмыз», дейді шаруашылық басшысы Бауыржан Барсақбаев.

Шаруалар Азық-түлік кор­по­рация­­­­­сы бағаны белгілегенде әр өңірдегі бидай сапасының әр­алуан­дығы еске­рілсе екен дейді. Диқандардың айтуынша, министрлік тарапынан бидай бағасын анықтауға қатысты ауқымды мониторинг жұ­мыс­тары жүргізілгені жөн. Ауыл­шаруашылық ма­ман­дары шаруа­шы­лық басшыларымен ғана кездесіп қоймай, қалалық және аудандық зертханаларда жатқан мәліметтерді жинап, оларды салыс­тырып, талдап, Азық-түлік кор­порация­сымен бір­лесіп, арнайы комиссия құрып, ақылдасып-ке­ңесе оты­рып, биылғы бидайдың бағасын шы­ғар­са игі.

Облыс әкімі Құмар Ақсақа­­лов­тың айтуынша, өңірде 4,3 млн га астық алқабы бар. Бүгінге дейін соның 32 пайызы орылып, 1,3 млн тонна астық бас­тырылған. Астық­тың орташа шығымы әзірге 9,2 ц/га болып тұр.

Өңірде қысқы мал азығын әзір­леу жоспарының асыра орын­­­дал­ғанын айта кеткен жөн. Биыл шаруа­­­­лар 1,1 млн ­­­­­­­тонна шөп, 151,6 мың тонна пішен, 11,7 мың тонна сүрлем қорын жинап алған. Биыл мемлекет мал азығын даяр­лауға ерекше көңіл бөліп, ауыл­­­­шаруа­­шылық құрылымдарына 58 мың тонна арзан дизель отынын бөлген. Оның 6,3 мың тоннасы Қостанай облы­сының фермерлеріне тиіп отыр.

Қостанай облысы