«Дін – ұстай алсаң қасиетің, ұстай алмасаң қасіретің» деген сөз қазіргі қоғамның ахуалын айқындап тұр. Өйткені дәстүрлі емес діни ағымдардың белсенді жұмысы халықты әбден әбігерге салды. Осы орайда Мәдениет және ақпарат министрі дін туралы заңның кей нормасы қайта қаралатынын мәлімдеді.
«Мәселе халықтың діндарлығында емес, діни сауатсыздығында. Дәстүрлі емес діни ағымдардың дәстүрлі дінмен қатар қаншалықты белсенді жұмыс істеп жатқанын көріп отырмыз. Дін туралы заңның жекелеген тармақтарын қайта қарау қажет. Қолданыстағы заңнамада тіпті «деструктивті діни ағымдар» деген ұғым жоқ. Құжатта қоғамдық орындарда нихаб киюге тыйым салынуы ықтимал. Мен мұндай тәжірибені басқа елдерден көріп жүрмін. Өйткені бұл – ұлттық қауіпсіздік мәселесі. Заңға өзгерістер енгізу немесе жаңа заң жобасын әзірлеу біраз уақытты қажет етеді. Алдымен жұмыс тобы құрылып, түзетулер тұжырымдамасы талқыланады, кейін заң Үкіметтің заң жобалау жұмыстарының реестріне енгізіледі, содан кейін ғана Мәжіліс пен Сенатқа жіберіледі. Әрине, талқылауға, жан-жақты зерттеуге теологтер, сарапшылар мен қоғамдық ұйымдар, жұртшылық тартылады. Біз уәкілетті орган ретінде осы бағыттағы жұмыстарды күшейтіп, заңнамалық нормаларды қатайтуға күш саламыз», деді министр.
Мемлекет басшысы тапсырмаларының орындалу барысы турасында өткен брифингте «Масс-медиа туралы» заң жобасы да талқыланды. БАҚ өкілдері арасында біраз пікір тудырған құжат бірін қуантса, енді бірінің наразылығын тудырғаны жасырын емес. Әсіресе журналистер арасында баспасөз картасына қатысты түсініспеушілік туындады.
«Масс-медиа туралы» заңды жасау қажет болды. Өйткені 1999 жылы қабылданған «БАҚ туралы» заң моральдық тұрғыдан ескірген. 20 жылдан астам уақыт ішінде ақпараттық сала толығымен өзгерді. Заңға ондаған түзету енгізілді, бірақ соңында жаңа заң жобасын әзірлеу мәселесі туындады. Заң жобасы БАҚ сұрауларын қарау мерзімдерін қысқарту, шығармашылық гранттық қаржыландыруға көшу, БАҚ материалдарына талап қою мерзімін белгілеуді көздейді. Оған қоса, журналистердің құқықтары туралы ұлттық баяндама жасау, баспасөз картасы арқылы аккредиттеуді жеңілдету жайы да бар. Бұл жаңа өзгертулер заңнамалық жүйеге алғаш рет енгізілгенін атап өту маңызды. Баспасөз карталарын енгізуге қатысты айтар болсам, бұл тетік қолданыстағы аккредиттеуге балама ретінде әзірленіп жатқанын атап өтемін. Бұл, ең алдымен, журналистердің мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылын жеңілдету үшін жасалады. Біз ақпараттық технологиялар ғасырында өмір сүріп жатырмыз және оларды журналистердің игілігі үшін пайдалану орынды. Бұл – сіздердің жұмыстарыңызды жеңілдетуге жасалған іс-әрекеттер. Сіздер туралы мағлұмат, алып келетін техникаларыңыздың мағлұматын баспасөз қызметкерлеріне қағаз түрінде емес, пресс-карта арқылы жасауға болатын жеңілдетілген түрі. Сондай-ақ ведомствоаралық комиссия сатысында алынып тасталған ескіру туралы норма мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, заң жобасына қайта енгізілді. Ескіру мерзімін үш жыл ету туралы айтылып отыр. Бірақ мен министр ретінде медиақауымдастық ұсынған біржылдық мерзімді қолдаймын», деді Аида Балаева.
Министр заңды жыл сайын толықтырып отыруды қолдайтынын айтты. Сондай-ақ телерадиоарналарда мемлекеттік тілде хабар тарату құжат негізінде 50 пайыздан 70 пайызға дейін арттыру жоспарланып отырғанын жеткізді. Өйткені ел халқының 80 пайыздан астамы мемлекеттік тілді меңгерген. Сондықтан бұл үдерісті 2025 жылдан бастап жыл сайын 5%-ға арттыру көзделіп отыр.
Баспасөз мәслихатында Мәдениет және ақпарат министрі елімізде креативті индустрияны дамытуға ерекше назар аударылғанын айтты. Бүгінде осы мақсатта нақты іс-шаралар қолға алынған. Атап айтқанда, 2021-2025 жылдарға арналған шығармашылық индустрияны дамыту тұжырымдамасы бекітіліп, жүзеге асыру басталып кеткен. Нәтижесінде, елде 95 мың адам жұмыспен қамтылып, 32 мың кәсіпкердің жұмысы жанданған. Одан бөлек, білім беру, сәулет және қала құрылысы, ІТ сынды салаларда 5-тен астам жоба қаржыландырылып, 70 млн теңгеден астам жеке инвестиция тартылған. Бірақ соған қарамастан, сала басшысы креативті дамытуды тек пайда үшін қарастырмау керек екенін атап өтті.
«Біріккен Ұлттар Ұйымының баяндамасына сәйкес шығармашылық және мәдени салалар қоғамымыздың инклюзивті және тұрақты дамуымызға айтарлықтай әсер береді. Азаматтардың әл-ауқатын арттыруға, өмір сүру сапасы мен өзіне деген сенімділікті қалыптастыруға көп үлесін тигізеді. Сондықтан Мемлекет басшысы осы саланы ауқымды дамыту үшін барлық жағдай жасалу қажеттігін айтты. Ол өз Жолдауында шығармашылық индустрияны қолдау бойынша жеке шаралар кешенін әзірлеу, оның ішінде әрбір облыс орталығы мен ірі қалада шығармашылық индустрия орталықтарын қалыптастыру, қатысушыларға өз өнімдерін коммерцияландыру мәселелері бойынша көмек көрсету жөнінде нақты міндет қойды. Дәл осы салаға тың серпін беру үшін бірқатар заңнамалық құжатқа да өзгерістер енгізу қарастырылып отыр», деді ол.
Аида Балаева еліміздегі киноиндустрияға да тоқталды. Әлеуметтік желіде қызу талқыланған Қазақстанның алда болатын америкалық «Оскар-2023» киносыйлығына неліктен қатыспайтынын түсіндірді. Айтуынша, отандық картиналар «Оскар» кино сыйлығына қатысу үшін іріктеуден өте алмаған. Министр осы саладағы мамандардың шығармашылық бастамалары қолдау табатынын, алайда бұған дейін түсірілген картиналардың небәрі бір пайызы ғана прокатқа шыққанын қозғады. Сондықтан бұл мәселе қайта қаралатынын мәлімдеді. Сөз арасында ол кез келген әртіс саясаттан тыс болуы керегін және елімізге келген шетелдік өнер иелері соғысты насихаттамауға тиіс екенін еске салды.
«Жалпы, әртістердің миссиясы басқа. Олар саяси мәселелерге араласпауы керек, бұл – менің жеке пікірім. Өнер мен мәдениетте шекара жоқ. Мәселе кім қолдайтыны, кім қолдамайтынында емес. Әртістердің өз рөлі мен миссиясын түсінуі және өнер мен саясатты шатастырмауы маңызды. Өнер иелері қоғамды қазіргідей қолдайтындар, қолдамайтындар деп бөлінбеуі керек. Әртістердің бірінші кезекте еліміздің заңын құрметтеуі маңызды. Біз құқықтық мемлекетте өмір сүріп жатырмыз, біздің де өз ұстанымдарымыз бар, ең бастысы – халқымыздың тұрақтылығы мен бірлігін сақтау», деді сала басшысы.
Ал кинотеатрларда көрерменнің шетелдік фильмдерді мемлекеттік тілде көре алмауына дубляждағы проблемалар себеп екенін алға тартты. Бұған қоса анимациялық фильмдерді дыбыстаумен айналысатын компаниялар белсенді емес көрінеді. Өйткені жыл басынан бері жарияланған үш конкурсқа бірде-бір компания қатыспапты.
«Дубляж – байқау аясында жасалатын дүние. Биыл бірнеше рет байқау жарияладық, өкінішке қарай, біздің өндірушілерді шетелдік компаниялар талапқа сай емес деп тапты. Оларда фильм, мультфильм өндірушілері сұрайтын нақты сертификат жоқ. Сала өкілдерімен кездестім. Біз қазір заңнамалық өзгерістер енгізу мәселесін пысықтап жатырмыз, олар критерийлер бойынша конкурсқа қатыса алмайды, бұл бағыттағы жұмыс күн тәртібінде тұр. Жалпы, жыл соңына дейін шетелдік 5 анимациялық фильм қазақтілді көрерменге ұсынылады», деді Мәдениет және ақпарат министрі.
