Көлік министрі Марат Қарабаев биылғы 11 айда отандық әуе компаниялары 12,3 млн жолаушы тасымалдағанын, бұл өткен жылмен салыстырғанда 23%-ға артық екенін мәлімдеді. Жыл қорытындысы бойынша бұл көрсеткішті 13 млн жолаушыға жеткізу жоспарланып отыр.
Әуежайларда қызмет көрсету көлемі 25%-ға артты. Алматы мен Астанада айтарлықтай өсім байқалады, онда биыл рекордтық көрсеткіштер тіркелді – 9 млн (+34%) және 7 млн (+26%) жолаушыға қызмет көрсетілді.
Сонымен қатар әуежайларда қызмет көрсетілген жүктердің көлемі де артты. Жыл басынан бері бұл көрсеткіш 130 мың тоннаны құрады. Өткен жылмен салыстырғанда өсім – 16%.
Әуе тасымалдарына өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру үшін әуежайлардың инфрақұрылымын жаңғырту жұмыстары жалғасуда. Келесі жылы Шымкент, Қызылорда және Алматыда жаңа жолаушылар терминалдарының құрылысы аяқталады. Нәтижесінде, Алматы әуежайының өткізу қабілеті 5 есеге артып, 14 млн адамға дейін, Қызылорданікі 6 есеге артып, 2 млн адамға дейін, Шымкенттікі 7 есеге артып, 6 млн адамға дейін көбейеді.
Келесі жылы БАӘ инвесторы астаналық әуежайдың ұшу-қону жолағын өз қаражаты есебінен реконструкциялауға кіріседі, бұл – жаңа басқарушы компанияның алдына қойылған бірінші кезектегі міндеттердің бірі.
Сондай-ақ 2024 жылы Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Павлодар қаласы әуежайының ұшу-қону жолағын, сондай-ақ Балқаш қаласы әуежайының жүру жолағы мен перронын реконструкциялау жұмыстары басталады.
Бұларға қоса инвестор Қарағанды әуежайында ұшу-қону жолағын жаңғыртып, оны қажетті арнайы техникамен жабдықтауды жоспарлап отыр. Ақтөбе, Түркістан және Қызылорда әуежайларын осы салада тәжірибесі бар ірі жаһандық инвесторларға сенімгерлік басқаруға беру туралы келіссөздер де жүріп жатыр.
Премьер-министрдің айтуынша, биыл 16 халықаралық маршрут ашылды және қайта жанданды. Келесі жылы Куала-Лумпур, Сингапур, Токио және басқа қалаларға жаңа рейстер ашу жоспарланып отыр.
Оған қоса әуежайлардың инфрақұрылымы да қарқынды дамып келеді.
«Осы салаға келген жеке инвесторлар қазірдің өзінде әуежайларды дамытуға 2,1 млрд долларға жуық қаражат салды. Атап айтқанда, Алматыда перронды күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Сондай-ақ жүктерді өңдеу рәсімдерін жетілдіру шаралары қолға алынды. Шымкентте жаңа жолаушылар терминалының құрылысы аяқталуға жақын. Астанада БАӘ-ден келген компания ұшу-қону жолағын реконструкциялауды, карго-терминалын кеңейтуді жоспарлап отыр», деді Әлихан Смайылов.
Ал шынтуайтына келгенде, бұл салада шұғыл шешімдерді қажет ететін өзекті мәселелер де жоқ емес. Атап айтқанда, негізгі мәселенің бірі – авиаотын тапшылығы, ол жылына шамамен 300 мың тоннаны құрайды.
«Мәселені шешу үшін отын жеткізу каналдарын әртараптандырып, оны сақтауға арналған тиісті инфрақұрылымды дамыту қажет», деді Премьер-министр.
Сонымен қатар Үкімет басшысы әуежайларды дамыту да қосымша шараларды талап ететінін айтты. Атап айтқанда, әуежай инфрақұрылымын дамытып, жүктер мен жолаушыларды рәсімдеу үдерістерін толық автоматтандыру қажет.
«Бұл 2030 жылға қарай өңделетін жүк көлемін жылына 130 мың тоннадан 1 млн тоннаға дейін, ал жолаушылар ағынын 25 млн адамға дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді», деді Әлихан Смайылов.
Тағы бір өзекті проблема – саланы кадрлармен қамтамасыз ету. Бүгінде ұшқыштар, инженерлер мен техникалық персоналдар жетіспейді.
«Рейстердің кешігуі де қалыпты әдетке айналып барады. Оған қолайсыз ауа райы ғана себепші емес. Сондықтан әуе компаниялары жолаушылар мен ұшақтарға қызмет көрсету сапасын жақсартып, әуе паркін кеңейтуі қажет», деді Үкімет басшысы.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Премьер-министр әуежайлар аумағында мультимодальді көлікті пайдалану мүмкіндігін беру мәселесін пысықтауды, транзиттік жүктерді рәсімдеуді жеңілдетіп, тиісті технологиялық үдерістерді оңтайландыруды тапсырды.
Одан бөлек Үкімет басшысы қажетті авиаотын көлемімен қамтамасыз ету шараларын қабылдау, оны сақтауға арналған тиісті инфрақұрылымды құру, сондай-ақ азаматтық авиация саласында мамандар даярлау үшін қосымша гранттар бөлуді қамтамасыз ету қажеттігін айтып өтті.
Қазақстанда стихиялық қоқыс үйінділерімен күресу және қалдықтарды басқару тиімділігін арттыру бойынша бірқатар жаңа шара қабылданады. Тиісті мәселелер ел Үкіметінің кезекті отырысында талқыланды.
Экология және табиғи ресурстар министрі Ерлан Нысанбаев 15 желтоқсандағы жағдай бойынша анықталған 5 543 стихиялық қоқыс үйінділерінің 4 388-і, яғни 80%-ы жойылғанын мәлімдеді.
Қазақстанда қалдықтарды басқару тиімділігін арттыру үшін тиісті инфрақұрылымды дамыту жоспарланып отыр. Бұл контейнерлік алаңдарды ұйымдастыру, контейнерлер мен қоқыс таситын көліктерді сатып алуға, қалдықтарды қайта өңдеу және көму қуатын арттыруға қатысты. Бұдан басқа осы салаға бизнес субъектілерін тарту көзделіп отыр.
Мәселен, халықаралық тәжірибені ескере отырып, жеңілдікпен қаржыландыру тетігі әзірленді. Сыйақы мөлшерлемесі 3% деңгейінде болады, қарыз беру мерзімі – «Өнеркәсіпті дамыту қоры» АҚ арқылы 3 жылдан 15 жылға дейін. Жобаларға бөлінетін қаражаттың жалпы мөлшері 3 жылға шамамен 200 млрд теңгені құрайды. Үкімет қаулысының тиісті жобасы – мемлекеттік органдармен келісудің соңғы сатысында.
Сонымен қатар 2024 жылдан бастап қалдықтарды басқару жөніндегі арнайы кәсіпорындарға төлемдер қайта басталады.
Оған қоса министр Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске белгіленбеген жерлерге қоқыс шығарғаны үшін айыппұлдарды көбейтуді көздейтін түзетулер әзірленгенін айтты. Мысалы, жеке тұлғалар үшін – 50 АЕК-тен 100 АЕК-ке дейін, ал шағын кәсіпкерлік субъектілері немесе коммерциялық емес ұйымдар үшін – 100 АЕК-тен 200 АЕК-ке дейін.
Өңірлерде жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы Ұлытау облысының әкімі Берік Әбдіғалиұлы, Маңғыстау облысының әкімі Нұрлан Ноғаев және Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Ғауез Нұрмұхамбетов баяндама жасады.
Премьер-министр стихиялық қоқыс үйінділері мен қалдықтарды реттеу инфрақұрылымын дамыту аса өткір тұрған мәселелердің бірі екенін айтты.
«Біз бұл мәселені биыл қыркүйек айында Үкімет отырысында қарадық. Бірқатар тапсырма берілді, оның ішінде стихиялық қоқыстардың санын 2 есеге қысқарту мәселесін көтердік. Жалпы, өңірлерде тиісті жұмыстар жүріп жатыр. Алайда Ұлытау, Алматы және Маңғыстау облыстары ең төмен нәтиже көрсетіп отыр. Аталған өңір әкімдеріне осы салаға жетекшілік жасайтын орынбасарларына қатаң сөгіс жариялауды тапсырамын», деді Әлихан Смайылов.
Сонымен қатар Үкімет басшысы аудандар мен қалалардың 75%-ы коммуналдық қалдықтарды реттеу бағдарламаларын әзірлеуге әлі кіріспегенін айтып өтті.
«Ал мерзім әлдеқашан өтіп кетті. Мысалы, Батыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Түркістан облыстарында және тағы да сол Маңғыстау облысында бірде-бір жоспар әзірленбеген. Сондықтан аталған өңір әкімдері де өздерінің осы салаға жетекшілік ететін орынбасарларына тапсырманы орындамағаны үшін сөгіс жарияласын», деді Үкімет басшысы.
Оған қоса Премьер-министр егер жұмыстар 1 сәуірге дейін аяқталмаса, тиісті тәртіптік шаралар қабылданатынын айтты.
Үкімет басшысының сөзінше, стихиялық қоқыстарды болдырмау және экологиялық мәдениетті қалыптастыру бойынша жұмысты қайта құру қажет.
«Халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, дамыған елдер бірінші кезекте қалдықтарды қайта өңдейтін инфрақұрылымды ретке келтіріп алады. Бұл жерде өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелерінің механизмін белсенді түрде қолдану керек», деді Әлихан Смайылов.
Сонымен қатар Премьер-министр қалдықтарды сұрыптау және оларды кәдеге жаратудың нақты жүйесін құрған жөн екенін айтты.
«Мұның барлығын халық арасында түсіндіру жұмыстарын күшейте отырып, жүргізу қажет. Сондай-ақ қабылданған Экологиялық білім беру мен тәрбиелеу жөніндегі 2029 жылға дейінгі іс-шаралар жоспарының уақтылы және сапалы орындалуын қамтамасыз ету қажет», деді Үкімет басшысы.
Әлихан Смайылов 2024 жылғы 1 наурызға дейін нақты іс-шаралар мен іске асыру механизмдерін қамтитын коммуналдық қалдықтарды реттеу бағдарламаларын әзірлеу және бекіту бойынша барлық қажетті шараны қабылдауды тапсырды.
«Экология және табиғи ресурстар министрлігі мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, келесі жылғы қаңтардың соңына дейін инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыру жөніндегі қажетті нормативтік құқықтық актілерді қабылдауы тиіс», деп талап етті Премьер-министр.
Экология және табиғи ресурстар, Ұлттық экономика министрліктері Әкімшілік кодекске рұқсат етілмеген жерлерде қалдықтарды тастағаны үшін жауапкершілікті күшейтуге бағытталған түзетулер енгізуді тездетуге тиіс.
