– Нариман Бақтыбайұлы, қазіргі кезде «Халық» қоры қандай жобалармен айналысып жатыр?
– «Халық» қоры 2016 жылы құрылды. Қордың қызметі еліміздегі әлеуметтік-қайырымдылық бағыттағы жобаларды дамытуға негізделген. Шетелдердегі қайырымдылықпен айналысатын ұйымдардың тәжірибелерімен таныссаңыздар, АҚШ-тағы қайырымдылық қорлары гуманитарлық көмек пен денсаулық сақтау саласына бағытталғанын, Германияда адам құқығын қорғауға, ал Францияда экология, денсаулық сақтау және спорт саласына басымдық бергенін көре аласыздар. «Халық» қорының жүзеге асырған жобалары алуан түрлі. Дегенмен басты назар – әлеумет, оның ішінде денсаулық сақтау, білім және спорт салаларында.
Жалпы, қайырымдылық қорлар мемлекет пен қоғамның барлық мәселесін шешуді көздемейді. Десе де олардың өзекті мәселелерден сырт қалмай, үлес қосуы қоғамды ізгілендіре түсері сөзсіз. Мақсатымыз да – нақты мәселелердің оңтайлы шешілуіне мұрындық болу. Біз әркез мемлекеттің бастамаларын қолдап, төтенше және табиғи апаттар орын алған жағдайларда көмектесіп келеміз. Мұны Арыстағы жарылыс, Әулиекөл ауданындағы өрт, пандемиямен күрес барысында көрдіңіздер. Індет салдарымен күресуге «Халық» қоры 10 млрд теңгеден аса қаржы бөлді.
Сондай-ақ халықтың осал топтарын қолдап, білім алуына, спортпен айналысуына, қоғамнан орнын табуына жәрдемдесіп жатырмыз. Қор құрылған уақыттан бері 50 млрд теңгені құрайтын 120-дан аса жобаны жүзеге асырды.
Жоғарыда айтқанымдай, спортты дамыту, балалар мен жастарға қолжетімді білім беру – негізгі басымдықтарымыздың бірі. Осы тұста білім саласындағы жобаларға кеңірек тоқталып өткім келеді. Біз гранттар арқылы білім алуға қолдау көрсетіп жатырмыз. Осы уақытқа дейін 300 млн теңге бөлдік. Нәтижесінде, дарынды студенттер Қазақстан-Британ техникалық университеті, Халықаралық ақпараттық технологиялар университеті, Астанадағы IT университеті сияқты Қазақстанның үздік оқу орындарында білім алып жатыр.
Білім саласына қоса, қордың тағы бір басым міндеттерінің бірі – балалар спортын дамыту. Жобаларда спорт алаңдарын салу, құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету, еуропалық стандартқа сай жаттықтырушылар даярлау, денешынықтыру және сауықтыру орталықтарын салу қарастырылған.
Өңірлердегі жобаларымыз туралы айтқанда, Қостанай облысына тоқталғым келеді. Бұл аймақтың 2022 жылы өрттен қатты зардап шеккенін жақсы білесіздер. Қор Әулиекөл ауылында 1,3 млрд теңгеге 280 орындық заманауи балабақша салып жатыр. Осы жылдың сәуір айында балабақша әкімдік балансына өтеді.
– Маңғыстау облысында да атқарып жатқан жұмыстарыңыздан хабардармыз. Ол жақта қандай жобаларды қолға алып жатсыздар?
– Маңғыстау облысының Жаңаөзен қаласында былтыр ауқымды жобаларды жүзеге асыра бастадық. Жаңаөзеннің әлеуметтік-экономикалық дамуына жан-жақты талдау жасау барысында, ауызсуға тапшылықтың бар екенін, балалардың спортпен айналысу мүмкіндігінің шектеулігін және жаңа жұмыс орындарын ашу қажеттігін анықтадық. Осылайша, 5 негізгі жобаны жүзеге асыру жөнінде шешім қабылдап, бұған 3,5 млрд теңге бөлдік. Соның бірі – Бейнеу астық терминалының жұмысын қайта қалпына келтіру. Жоба құны 1,8 млрд теңге тұрады. Терминалды іске қосу лайықты, тәуір жалақысы бар 200 жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Екінші жобамыз Жаңаөзеннен жаңа орталық – 6 мың шаршы метрді құрайтын денешынықтыру-сауықтыру кешенін салу. Еліміздің батыс өңірінде таза ауызсуға қол жеткізу мәселесінің күрделі екенін ескере келе үшінші жобаны осы салаға бағыттадық. Маңғыстау облысына қарасты Сайын Шапағатов және Ақшұқыр ауылдарына су тұщыту зауытын салып бердік. Әр ауылға 300 млн теңгеден бөлінді. Қос ауылдың 25 мыңнан аса тұрғыны үзіліссіз, сапалы, таза ауызсумен қамтылды. Тағы бір маңызды жоба қолға алынып, өңірде балалар алаңы, воркаут орталығы және футбол алаңы бар 46 ойын алаңы салынды. Сондай-ақ Жаңаөзенде жасыл алқаптарды суару үшін қайта өңделген суды пайдалануға арналған зауыт іске қосылды. Маңғыстауда атқарылған жұмыстарымызды жергілікті әкімдік жоғары бағалап, 2023 жылдың қорытындысы бойынша «Үздік меценат» атағын берді.
Осы жерде мына жайтты атап өткім келеді. Жаңаөзеннің халқы сөзге тоқтап, іс жүзінде орындалуын күтетінін көрсетті. Уәде беріп, кейін орындалмай қалса, бұл жергілікті тұрғындармен қарым-қатынасқа, кәсіпкерлік саласына, өзге де қоғамдық салалармен байланысқа айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Тұрғындарға мәселесін естіп, білумен қатар, нақты шешімін тапқаны маңызды.
– Көпшілік кәсіпкерлерден қайырымдылық күтіп тұрады. Ұдайы қайырымдылықпен айналысу кәсіпкерлердің де ынтасын жойып, ықыласын кемітуі мүмкін. Бірақ кәсіпкерлердің өзі де көмекке мұқтаж болып қалатын жағдайлар аз емес қой?
– Кез келген мемлекетте кәсіпкерлер экономиканың қозғаушы күші екені рас. Әсіресе, шағын кәсіпкерлікті дамытуға баса мән беру маңызды. Оларды қолдау, салықты азайту, гранттар, мемлекеттік бағдарламалар мен басқа да ынталандыру тетіктерін мемлекеттік және салалық органдар жүзеге асырады. Қайырымдылық қорлары ең алдымен әлеуметтік мәселелерді шешуге ден қоюы керек. Дегенмен бизнес қиын жағдайға тап болғанда ең бірінші көмекке мемлекетпен бірге қайырымдылық қорлары да келеді. Мәселен, Қаңтар оқиғасынан кейін Алматыда көптеген шағын кәсіпкерлік нысандары жабылып қала жаздады. Бұл жағдайда біздің қор 500 кәсіпкерге 500 млн теңге көлемінде қолдау көрсетті. Мысалы, солардың қатарында әбден тоналып, дымсыз қалған ұялы телефон дүкенінің иесі бар еді. Оның қаржылық жағдайы нөлде емес, минуста болды. Несие алу кәсіпкерге айтарлықтай салмақ салды. Кәсібін қалпына келтіріп, сәл де болса аяғына тұрып кету үшін 1 млн теңге грант бердік.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен –
Орынбек ӨТЕМҰРАТ,
«Egemen Qazaqstan»
