Әуесқой шаңғышы бұл спорт түріне қалай келді? Әскерден оралған соң ол шаштараздық кәсіппен айналысып, нәпақасын содан табады. Баяғы бала күнгі арманы кеудесінен өшпеген көрінеді. Алғашқы табысына шаңғы сатып алып, өз бетінше жаттығып, әуесқойлар арасында түрлі деңгейдегі жарыстардың жүлдесін жеңіп алып жүрді.
Одан кейін әлемнің әр елінде өтетін бәсекелерде бағын сынауға тәуекел етеді. 2018 жылы Финляндияда 5 мыңдай шаңғышы қатысқан марафонда мәреге 117-болып келеді. Бұл да жаман көрсеткіш емес еді.
Эстонияда 70 шақырымдық классикалық марафонда «домино эффектісімен» құлаған бәсекелестерімен бірге жығылып, шаңғысы сынып, жарақат алады. Уақытты жоғалтып алғандықтан, жоғары нәтижеге қол жеткізе алмайды.
Думан сол марафонда алған жарақатынан кейін екі жыл шаңғы тебе алмаған. Биыл өз қалтасынан қаржы шығындап, тәуекел етіп, Италияның Доббиако қаласында өткен «Марчалонга» марафонына барды. Қыс бойы Қарқаралыда шыңдалып, жарыс алдында он күн оқу-жаттығу жиынына қатысты.
«Доломит Альпісінің қойнауында орналасқан Доббиако қаласында 3 мыңдай ғана халық бар. Мұнда спорттық туризм, қысқы спорт түрлері жақсы дамыған. Дамып кеткені сонша, бір мезгілде ондаған мың туриске қызмет көрсете алады. Осы жолғы марафонға қатысқан 5 мың адамның әрқайсысы 70 еуродан жарна төледі. Сол қаржының бір бөлігі жүлде қоры мен ұйымдастыру шығындарына жұмсалған күннің өзінде мемлекетке, оның ішінде қала бюджетіне едәуір пайда түседі екен», дейді кейіпкеріміз.
Жерлес шаңғышымыздың бар ойлағаны әлемдік додаларға қатысу емес еді. Әсем Қарқаралыда шаңғы жарыстарын өткізіп, база жабдықтау жағын да ойластырып жүрген екен. Түрлі шетелден көріп келген тәжірибесімен 2017 жылы Қарқаралыда шағын шаңғы базасын ашты. Тау бөктеріне контейнер қойып, шайханасы бар, жалға шаңғы, тюбинг беретін орын жасады. Мұндай қысқы демалыс орны уақыт өте келе сұранысқа ие болды, жан-жақтан келген демалушылар мен туристер саны арта бастады.
«Дамыған елдер қысқы спортқа ғылыми тұрғыдан қарайды. Оны дамыту жолдары, физикалық дайындықтың неғұрлым тиімді тәсілдері үнемі жетілдіріліп отырады. Шаңғы, тағы басқа да спорттық құралдарды майлап, даярлап, бабына келтіруге жауап беретін арнайы сервистік топтар бар. Бұрын біз ағаш шаңғыларды пайдалансақ, кейін олар пластик, карбон материалдардан жасалатын болды. Солардың ерекшеліктері мен күтімін де білуіміз керек. Шетелдерге жарысқа қатысу үшін ғана бармай, олардың жаттығу ерекшеліктерін жадыма тоқып, шаңғы базаларындағы ахуалмен, бапкерлерінің жұмыс тәсілдерімен танысып, тәжірибе алып қайтам», дейді Думан Бүркітұлы.
Шаңғы спорты десе, шығар-шықпас жаны бар оның ойлағаны біреу. Қарқаралыдағы шағын шаңғы базасының ауқымын кеңейтсе, оған келушілер көбейер еді. Сол арқылы өңірдегі туризмді түлету. Бірақ бұған кедергі бар екен.
«Жерді ұзақ мерзімге жалға алуға, Қарқаралы ұлттық паркінің аумағында шағын да болсын құрылыс салуға рұқсат жоқ. Бұл – Экология және табиғи ресурстар министрлігінің құзырындағы мәселе. Осындай базалар Бурабай, Щучинск жақтарда, Алматы төңірегіндегі Көлсай мен Қайыңдыда кейінгі жылдары қолға алынып, оң нәтижесін беріп жатыр. Қарқаралының да солардан еш кем емес әсем табиғаты, тамаша әлеуеті бар. Өзімнің жобаларымды қорғап министрлікке неше рет бардым. Министрлік өкілдері Қарқаралыға ақпан айының соңында осы мәселе бойынша арнайы келеміз деген. Әйтеуір, содан аздаған үмітіміз бар», дейді жанашыр спортшы.
Думан Бейсенұлы жобасына қаржы сұрап отырған жоқ. Өзіне сеніп отыр. Жергілікті атымтайлар да қолдау көрсетуге ниеттеніп отыр. Бар сұрайтыны – белгілі бір аумақты тегін емес, ақылы түрде жалға алуға рұқсат қана.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың өзі «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Жолдауында: «Еліміздің туристік әлеуетін пайдалану керек. Туризм осындай серпінді жобалар қатарында болуға тиіс. Өкінішке қарай, осы маңызды саладағы жұмыс дұрыс атқарылмай жатыр, еліміз басқа мемлекеттермен салыстырғанда артта қалып келеді. Жобаларды тиімді қолдау шараларын және оларды орындау мерзімдерін нақты айқындау керек. Оны іске асыруға шетел инвесторларын және еліміздің бизнес өкілдерін барынша тартқан жөн. Жұмысқа өзіміздің шикізатты, тауарлар мен кадрларды, басқаша айтқанда, барлық ішкі мүмкіндіктерімізді пайдалану қажет», деген жоқ па?
Сөзіміздің соңында спортшылар үшін ғана емес, жалпы бұқараға, туристерге арналған шаңғы базасын жасағысы келіп отырған азаматқа қолдау көрсетілсе дегіміз келеді.
Қарағанды облысы,
Қарқаралы ауданы
