Сапар аясында комиссия басшысы Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университетінде жас сайлаушылармен кездесті. Басқосуға түрлі жоғары оқу орнының студенттері, аумақтық сайлау комиссияларының төрағалары мен мүшелері, облыс және Қарағанды қаласы мәслихаттарының депутаттары, саяси партиялардың, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері қатысты.
Кездесуге қатысушылар алдында сөз сөйлеген Нұрлан Әбдіров Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен өткен саяси және конституциялық реформалардың маңыздылығына тоқталды. «Реформаларға сәйкес Президент, Парламент Мәжілісі, барлық деңгейдегі мәслихаттар сайланып, нәтижесінде, негізгі саяси институттар қалыптасты. Аудандық деңгейдегі әкімдерді сайлау қанатқақты режімде өтті. 2021 жылдан бастап ауыл әкімдерін тікелей сайлау өтіп жатыр. Мұның бәрі сайлау органдары жүйесінің тұрақты, күнделікті жұмыс форматына көшуін талап етті», деп атап өтті ол.
Елдің сайлау жүйесін дамытудың өзекті трендтеріне егжей-тегжей тоқталған Нұрлан Әбдіров комиссияның стратегиялық перспективаларын белгілеп, осы ұйымның көзқарасы, миссиясы, құндылықтары, қағидаттары, мақсаттары мен басымдықтарын нақты айқындады. Сонымен қатар Ортсайлаукомның басшысы ОСК-ның 30 жылдығы және осы кезеңде өткізілген сайлау науқандары туралы айтты. ОСК-ның 30 жылдығы аясында халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның қорытындылары бойынша «ҚР сайлау туралы» Конституциялық заңға түсініктеме, 2012-2023 жылдар аралығында өткізілген сайлау және референдумдар туралы ақпараттық жинақтың екінші томы, «Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясына – 30 жыл. Қазақстан Республикасының сайлау жүйесін трансформациясы» монографиясы жарияланды. Комиссияның ресми сайтында қолжетімді электоралдық терминдердің онлайн-сөздігі таныстырылды. Аталған басылымдардың даналары Қарағанды университетінің кітапханасына да тапсырылды.
Кездесу барысында 294 жас сайлаушы сайлау саласының өзекті мәселелері бойынша дәстүрлі онлайн-сауалнамаға қатысты. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, жастардың 84,7%-ы президенттікке кандидатқа денсаулық жағдайы бойынша, ал 78,6%-ы мемлекеттік қызметтегі немесе сайланбалы мемлекеттік лауазымдардағы жұмыс өтілі талаптарын белгілеу керек деп санайды. Сауалнамаға қатысқандардың 82%-ы президенттікке кандидаттарға – елде, ал Парламент Мәжілісінің депутаттығына сайлау округінде тұру мерзімі бойынша қойылатын талаптарды қолдайды. Респонденттердің 47,6%-ы сот қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп таныған және бас бостандығынан айыру орындарында ұсталған азаматтардың дауыс беруге құқығы болмауға тиіс деген пікір білдірді, тағы 44,9%-ы дәстүрлі бюллетеньді дауыс берудің ең сенімді тәсілі деп санайды.
Кездесу барысында комиссия мүшесі, Сарапшылық кеңестің төрағасы Шавқат Өтемісов 2022 жылы құрылған осы кеңестің қызметі туралы хабардар етті. Кеңес отырыстарында сайлау науқандарының қорытындылары мен сайлау үдерістерін жетілдіру бөлігінде халықаралық байқаулардың ұсынымдары жан-жақты талқыланады.
ОСК жанындағы Сарапшылық кеңестің мүшесі, заң ғылымдарының докторы, Maqsut Narikbayev University профессоры Индира Әубәкірова жақында таныстырылған электоралдық терминдердің онлайн-сөздігіне назар аударып, Әзербайжандағы президенттік сайлауда ЕҚЫҰ/ДИАҚБ Миссиясының құрамында байқауға қатысқаны туралы айтты. Ол сондай-ақ ОСК қызметіндегі инновациялар мен оң нәтижелерді атап өтті. Заң ғылымдарының докторы, «Астана» Халықаралық университетінің профессоры Исидор Борчашвили сот қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп таныған және бас бостандығынан айыру орындарында отырған адамдардың дауыс беру құқығына қатысты өз пікірін білдірді. Профессор қызықты ұсынысы үшін жас сайлаушы Әмірхан Оразкеновке алғыс ретінде Қылмыстық кодекске авторлық 3 томдық түсініктеменің бір данасын табыс етті. Сондай-ақ ол түсініктеменің қазақ және орыс тілдерінде 30 данасын университет кітапханасына тапсырды.
Қарағанды облыстық мәслихатының депутаты Меруеш Башай президенттікке кандидатқа Қазақстанда туу және тұру мерзімі бойынша азаматтық бөлігінде қойылатын талаптарға қатысты сұрақ қойды. Ал Қазақстан адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі халықаралық бюросының Қарағанды филиалының директоры Юрий Гусаков байқаушылардың мәртебесі және олармен сайлау комиссияларының жұмысы мәселелеріне қызығушылық танытты. «Мұқалмас» РҚБ филиалының басшысы Майра Әбдірахманова мәслихат депутаттарының мемлекеттік тілді білуінің маңыздылығы туралы пікір білдірді.
Сондай-ақ ОСК басшысының төрағалығымен өңірдің аумақтық сайлау комиссияларының мүшелерімен кеңес өтті. Кеңес барысында тиісті АСК басшылары шығып қалған мәслихат депутаттарының орнына сайлауға дайындығы туралы баяндады. 31 наурызға белгіленген сайлау Приозерск қаласының мәслихатына, Абай, Бұқар жырау және Шет аудандық мәслихаттарына өтеді деп жоспарланған. Нұрлан Әбдіров сайлау мүшелерінің назарын қолданыстағы заңнамаға сәйкес сайлау өткізу қажеттігіне аударды. Сондай-ақ АСК-ның материалдық-техникалық базасын жақсарту мәселелері қаралды.
Бұдан әрі оқыту семинары өтіп, ОСК аппаратының талдау және коммуникация бөлімінің меңгерушісі Ерлан Қарабалаев, электоралдық оқытуды ұйымдастыру бөлімі меңгерушісінің орынбасары Түсіп Рыспеков, сайлау үдерісін ұйымдастыру бөлімінің бас сарапшысы Дастан Дәулетияров қатысушыларды сайлау науқандарын ақпараттық сүйемелдеу мәселелері, электоралдық оқытудың негіздері, аумақтық сайлау комиссияларының қазіргі сайлау жүйесіндегі рөлімен таныстырды.
