Павлодар облысы қоршаған ортаны ластайтын заттардың шығарындылары бойынша елімізде көш бастап тұр. Өндіріс қалдықтары мен түрлі күл-қоқыстардың 30 пайызы, яғни 730 мың тоннасы осы аймаққа тиесілі. Ал отын-энергетика саласындағы бұл көрсеткіштердің үлесі тіпті сорақы, 65 пайыздан асады. Облыста жыл сайын күл-қож үйінділерінен шамамен 7,5 млн тонна пайда болады. Статистикалық деректер жергілікті кәсіпорындар оның шамамен жиырмадан бір бөлігін ғана өңдеп отырғанын растайды. Оның үстіне жылдар бойы үйілген 700 млн тонна қалдықтың мәселесі де шешілмеген.
Қалдық мөлшерін, кәсіпорындардың қоршаған ортаға шығаратын зиянды заттарының көлемін қалай азайтуға болады? Экология және табиғи-ресурстар вице-министрі Жомарт Әлиевтің пікірінше, қазіргі уақытта отандық өндіріс орындарын қалдық мөлшерін төмендетуге жетелейтін заң нормалары қолданысқа енгізіле бастады.
«Павлодар облысындағы экологиялық жүйеге өте жоғары техногендік жүктеме түсіп тұрғанын жақсы білеміз. Әрине, аймақтың индустриалды даму мүмкіндіктері мен әлеуетінің артуы өндіріс қалдықтарының көбеюіне апарып соғып отырғаны да – түсінікті жағдай. Дейтұрғанмен компанияларды өндіріс қалдықтарын азайтуға ынталандыратын заң өзгерістері бізде кезең-кезеңімен жүзеге асып жатқанын айтқым келеді. Заңнамаға сәйкес еліміздегі кәсіпорындар 2025 жылдан бастап кешенді экологиялық рұқсаттарға көше бастайды. Кәдімгі экологиялық рұқсатпен салыстырғанда кешенді экологиялық рұқсат эмиссиялар нормативтерін айқындау үшін ғана берілмейді, сондай-ақ «ең үздік қолжетімді технологияларды» енгізуді көздейді. ТОП-50 ірі кәсіпорынның ең үздік қолжетімді технологиялы кешенді экологиялық рұқсатқа көшуі жыл сайынғы шығарындыларды 900 мың тоннадан аса көлемге қысқартады. Мұндай технологиялар енгізілмеген жағдайда, яғни кешенді экологиялық рұқсат берілмесе, шығарындылар үшін төлемақы мөлшерлемелері 2025 жылдан бастап біртіндеп көтеріледі. 2025–2029 жылдары ол 2 есеге көбейсе, ал одан арғы жылдары оның мөлшері 4, тіпті 8 есеге дейін өседі. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы мөлшерлемелерін ұлғайту – кешенді экологиялық рұқсатқа көшуге және ең үздік қолжетімді технологияларды енгізуге ынталандырушы тетіктердің бірі. Бұл ең үздік қолжетімді технологияларды жаңғыртуға және қоршаған орта мен халықтың денсаулығын сауықтыруға әсер етеді», дейді вице-министр.
Тізімге ілінген ірі кәсіпорындарға технологиялық қалдықтарды шығарудың қатаң нормативі қойылады. Мәселен, бір өндіріс орны жыл сайын 100 тонна қалдық шығарып келді делік. Алдағы 10 жылда ол бұл көлемді 60 тоннаға дейін азайтуға міндеттеледі. Бұл ретте өндірістегі технологиялық жарақталу кешенді түрде өзгеруі керек. Компания технологиялық даму бойынша ұсынылған нұсқалардың бірін таңдауға тиіс. Бұрын экологияны бақылайтын құзырлы мекемелер көбіне мұржалар мен пештерге орнатылған сүзгілерге ғана мән беретін. Бұдан былай кешенді экологиялық рұқсатта кәсіпорын қандай шикізатты, коммуналдық желілер мен электр жүйелерінің қандай түрлерін таңдағаны да маңызды рөл ойнайды. Сайып келгенде ондағы технологияның жиынтығы экологиялық тұрғыдан мультипликативті тиімділік беруі керек.
Ж.Әлиев жалпы өңірде қоршаған ортаға шығарылатын шығарындылар көлемі біртіндеп азайып келе жатқанын жеткізді. Себебі Экологиялық кодекстің талаптары уақыт өткен сайын қатаңдатыла түсіп жатыр. Бұған қоса тазарту мен қайта өңдеу саласында неғұрлым қолжетімді технологиялардың қолданылуы да көрсеткіштердің төмендеуіне сеп болған. Жалпы, Павлодар облысында экологиялық проблемаларды шешу бойынша Жол картасы аясында 33 тармақ белгіленіп, оның 14-і бүгінде орындалып үлгерген. Өзгесі ұзақмерзімді болғандықтан жүзеге асырылу үстінде.
Павлодар облысы
