Сонау студент кезінен Өріс бірден өнегелі қырынан көрінді. Өйткені ол алғашқыда университеттің журналистика факультетінің сырттай оқу бөліміне түскен. Алматы облысы Шелек аудандық «Еңбек туы» газетінде бір жыл әдеби қызметкер болған. Күндізгі оқу бөліміне екінші курсқа шыңдалып, дайын журналист деңгейінде келді. Өрістің алғырлығын бірден сезген ұстазымыз Темірбек Қожакеев тағы бір талантты курстасымыз Көпен Әмірбек екеуін ерекше көретін. Университетті бітірген соң, Өріс Қызылорда облысы Сырдария ауданының «Сырдария» газетінде тілші, Торғай облыстық телерадиокомитетінде комментатор қызметін атқарды. Отбасында өрімдей жас балаларын тәрбиелей жүріп, көптеген хабарды эфирге шығарды.
Облыс жабылған кезде Торғай жұрты дағдарып қалды. Барлығы отбасын асырау үшін күнкөріс қамымен жан-жаққа тарады. Республика астанасы Ақмола болып жатқан уақыт еді. Жеткіншек балаларын жетілдіру мақсатын көздеген Мұхит пен Өріс балаларымен Ақмолаға ат басын тіреді. Сөйтіп, осында сол кездегі жалғыз қазақ газеті «Астана ақшамына» қатардағы тілші болып орналасты. Кейін осы газеттің мәртебесі өсіп, кеңейген тұсында әлеуметтік сала бөлімінің меңгерушісі болды. Бұл газетте де Өріс талай әлеуметтік мәселелерді көтерді. «Баған басында жанған жігіт», «Мың да сексенінші кезек», «Қан түкіріп балам жүр» атты жанайқайға толы мақалалары оқырман назарын бірден аударды. Бұл жарияланымдар бойынша редакция бастамасымен арнайы акция ұйымдастырылғанын қазіргі оқырманның біреуі білсе де, біреуі білмейді.
2000 жылдан бастап 12 жыл бойы Өріс Яшүкірқызы Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат және мұрағат комитетінде бас сарапшы болып жауапты қызмет атқарды. Бұл жұмысында да абыройға бөленді. Өзіне тапсырған істі тиянақты орындайтын білікті маманға әріптестері құрметпен қарады. Осы кезең аралығында Өріс жеке шығармашылығына да уақыт таба білді. Бірінен соң бірі «Боямасыз өмір», «Сексеуілдің шоғы», «Қараша қаздың қаңқылы», «Шенеунікше тактика», «Ескі қоныстағы ел», «Жизнь без прикрас» деген кітаптары жарық көрді.
Әйелдердің қылмыстық істері туралы жазылған «Жіп тұзақ» деген туындысы да көзіқарақты көпшіліктің ықыласына бөленді. Сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарында да мақалалары жарық көрді. «Қазақ әдебиеті», «Айқын» газеттерінде сатиралық дүниелері жиі жарияланды.
Былтыр қаламгердің төрт жанр тоғысқан таңдамалы жинағының төрт томдығын Алматыдағы «Балалар әдебиеті» баспасынан шығарды. Астанадағы курстастармен бір кездескенде маған осы еңбегін ұсынған еді. Кітапты оқып отырып төрт жанрды тізгіндеген Өрістің шығармашылығына, ізденісіне таңғалдым. Бірінші том «Жан сарайым – өлеңім» деп аталады. Алғашқы бетін аштық.
«Мұхитым да, теңізім де – өлеңім,
Шалқарым да, кемерім де – өлеңім.
Тіршілік пен күйбеңім де – өлеңім,
Өлең бітсе, Менің бітер қорегім», – деген өлең жолдары ақынның поэзияға ерекше махаббатын, құштарлығын сездіреді.
Екінші томы «Ескі қоныстағы ел» деп аталады. Автор Джордж Оруэлдің «Проза – терезенің сыртындағы терезе» деген теңеуін кітаптың сыртқы бетіне жаздырыпты. Оның сыры белгілі, прозаның алатын орнын меңзеп тұр. «Есаманның шешесі», «Қараңғы үйдің жарығы», «Жұртта қалған жеті үй», «Жылан аулаған қыз», «Қырым хикаясы» атты әңгімелері ауыл адамдарының күйбең тіршілігін баяндайды.
Үшінші том – «Ұшық пен пұшық». Тақырыбы айтып тұрғандай, бұған автор өмір сүрген ортамыздағы көлеңкелі жайттарды сын садағымен түйрейтін сын мақалаларын, әзіл-сықақтарын енгізіпті. Әр шығармада бұғып жатқан мысқыл, кекесінді, күлкілі шымшымалар көрініс береді. «Түнгі ЧП», «Депутат болған соң», «Ине мен жіп» әңгімелері оқырманын еріксіз ойға батырады, қазіргі қоғамдағы келеңсіз көріністерді көз алдыңа әкеледі.
Ал таңдамалы шығармаларының төртінші томы – «Құлдықтағы қылмыс». Детектив жанрына арналған автордың шығармаларын оқып отырып риза боласыз.
Ақпарат саласында үзіліссіз 33 жыл, мемлекеттік қызмет саласында 12 жыл қызмет еткен, оқырмандарына оннан астам кітап пен 4 томдық таңдамалы шығармаларын ұсынған Өріс Яшүкірқызының қаламгер ретінде қоржыны қомақты. Өзінің шығармашылығы туралы кейіпкеріміз былай дейді:
«Кейбір оқырмандарым маған: «Сіз қарап отырсақ, шығармашылығыңызды кешірек бастапсыз. Неге жас кезіңізде жазбадыңыз?» деп сұрақ қояды.
Иә, олардың қойған сұрақтары дұрыс, әрине. Үш бала өсірдік, тәрбиеледік. Олардың мектепте сабақ оқуына, үйдегі тәрбиесіне анасы болмаса кім қарайды? Мен жеке басымның мансабы туралы тіпті ойлаған жан емеспін. Жұбайым Мұхитдин Байымбетов барлық кезде басшылық қызметте болды. Үйдегі балаларға қарау, тәрбиелеу (кейін немерелер де қосылды), қызметтегі жолдасымның алаңсыз жұмыс істеуіне мүмкіндік жасау менің басты міндетім ғой. Дегенмен мен шығармашылықтан қол үзген жоқпын.
Шығармаларымды көбіне түнде жазатынмын. Осыған дағдыландым. Бұл кезде маған ешкім бөгет болмайды. Балалар ержеткеннен кейін шығармашылық жоспардың жөні бөлек. Қаламға қуат бітіретін уақыт енді келді деп ойлаймын. Алдағы уақытта жазамын деген дүниелерім ойымда жүр. Әсіресе жастар тәрбиесі, ұрпақ болашағы мені қатты толғандырады. Осы тақырыпқа қалам тартсам деймін. Бұл жазушының басты міндеті болуы керек. Алла қаласа, оқырмандарым осы шығармаларыммен де жүздесетін болады», дейді Өріс Яшүкірқызы.
Қаламгердің оқырман алдындағы жауапкершілігі жоғары екені сөзсіз. Жазушының осы үдеден шығатынына сенімдіміз.
Оңдасын ЕЛУБАЙ,
Қазақстанның құрметті спорт қайраткері
