Өңірде тасқын сумен әлек болған халықтың алаңы басылып келеді. Соңғы есепке қарағанда, облыс бойынша барлығы 3 419 үйді су басқан, соның 3 223-інде әлі су тұр. Қалғандарының маңы құрғап, иелері үйіне кіре бастады. Аулалардағы қазан-шұңқырларға, ойпат жерлерге тұрып қалған су сорғылармен құрғатылып, сыртқа айдалып жатыр. ТЖД хабарлауынша, бүгінге дейін эвакуацияланған 14 388 адамның 800-дейі үйіне оралды. Облыста ашылған барлық 242 эвакуациялық бекеттің Петропавл қаласында – 5-еуі, Қызылжар ауданында 8-і әлі жұмыс істеп тұр. Оларды паналаған 906 адам қажетті дүниелермен толық қамтамасыз етілген. ТЖД тасқынның әрекеті түпкілікті жойылғанша сақ болуды айтып, халыққа ескертіп жүр.
Өткен сенбіде Петропавлды сумен қамтамасыз етіп тұрған Пестрое көлінде суға батпайтын құрылғыға қондырылған жаңа сорғы стансасы орнатылды. «Бұл сорғы облыс орталығын сумен үздіксіз қамтамасыз ету үшін керек. Көлдің суы шеткергі аймақта азая бастаса, мына сорғыны көлдің ортасына апарып, сол жерден су соруға болады», деді облыс әкімі Ғауез Нұрмұхамбетов.
Айта кететін жайт, қалаға Есілден су беретін «Қызылжар су» ЖШС сорғы стансасы тасқынның әлегімен қирағаннан бері қалаға су осы Пестрое көлінен тартылып жатыр.
«Біз күн сайын және сағат сайын ротавирустар, сібір жарасы, тырысқақ, паразитологиялық зерттеулерге өндірістік бақылау аясында сынама алып, вирусологиялық және радиологиялық көрсеткіштерге, санитарлық-химиялық зерттеулер – органолептикаға, РН хлоридтерге, қалдық хлорға зерттеу жүргізіп, алюминий, нитрат, нитриттің болуын тексереміз. Су сынамалары санитарлық-химиялық және бактериологиялық көрсеткіштерге, гигиеналық нормативтердің талаптарына сәйкес келеді», деді Петропавл қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы Галина Шарипова.
Алайда көлдің суы қанша тазартылып берілсе де, ішуге жарамайды. Тіпті ыдыстарды жуғаннан кейін оларды таза сумен шаю керегі ескертілген. Тұрғындар ауызсуды қазір дүкендерден сатып алып ішеді. Әйтеуір, 5 литрлік тетрапакеттермен сатылатын су жеткілікті, барлық дүкенде ешқандай талассыз, емін-еркін алуға болады. Жан-жақтан жеткізілген қайырымдылық көмектермен келген су қызылжарлықтарды әзірге толық қамтамасыз етіп тұр. Ал мектептегі оқу онлайн режімге ауыстырылған. Өйткені қазіргідей жылы күндерде үзілісте жүгіріп, шөлдеген балалар шыдамай, құбырдың шүмегінен су ішсе, жаппай ауырып қалуы мүмкін ғой. Тіпті эпидемиялық аурулар да шығып кетуі ғажап емес. Қалалық санитарлық-эпидемиологиялық қызмет басшысының орынбасары Данияр Оспановтың айтуына қарағанда, бұл су тазартудың барлық кезеңінен өткенімен, кейбір көрсеткіштердің себебінен оны ішуге болады деп айтуға құқы жоқ екен.
«Біз 12 сәуірден бері судың 139 сынамасын алдық. Соның 83-і вирустардың барына теріс нәтиже көрсетті, ал 11-і оң нәтиже берді. Демек бұл су қолданылуға тиісті санитарлық-химиялық көрсеткіштерге сай емес», деді Д.Оспанов.
Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінен алынған хабарға қарағанда, үйлері толық бұзылған қызылжарлықтарға мемлекет тарапынан тұрғын үй алудың екі түрлі баламасы ұсынылады. Арнаулы комиссия техникалық зерттеулер жасағаннан кейін бұзылған үйді әкімдік тапқан мердігер ұйымдары қалпына келтіріп береді. Ал өзім қалпына келтіремін деген адамдарға құрылыстың шығыны есептеліп, өтемақы беріледі. Қалпына келтіруге мүлде болмайды деп анықталған үйлердің иелеріне жаңа үй салынады немесе жылжымайтын мүлік нарығынан қалаған үйді сатып алуға ақша бөлінеді. Бірақ бұл қаражаттың көлемі бекітілген типтік жобаның құнынан аспайды. Үйлері суда қалған тұрғындар қазір осы хабарды қызу талқылап жатыр.
Тасқынның суы біршама ерте құрғаған Тайынша ауданында бұзылған үйлердің шығынын анықтау жұмысына сараптау комиссиясы кірісіп те кетті. «Басқа аудандарда және Петропавл қаласында бұл жұмыстарды жүргізуге әзірге мүмкіндік жоқ. Үйлер әлі де суда тұр», дейді облыстық қаржы басқармасының басшысы Наталья Дышкант.
Сонымен бірге ол 19 сәуірге дейін солтүстікке 400 тоннадан аса қайырымдылық көмек заттары келгенін айтты. Ал бірреттік әлеуметтік көмек 1 092 отбасына аударылыпты. Бұған бюджеттің 403,2 млн теңге қаражаты кеткен.
Сенбі күні эвакуациялық бекеттерге қоныстанған бір топ адам М.Жұмабаев көшесіндегі студенттердің жаңа жатақханасына көшірілді. Бірнеше күн мектептердің спортзалдарында жатқан жандар жарқыраған жатақханаға кіргенде, қуанышын жасыра алмады. Мұнда ыстық су да, жуынатын, тамақ дайындайтын орын да бар. Ең бастысы, бәрі жап-жаңа, төсек-орындардың өзі қыры сынбаған күйінде. Осы жатақханаға орналасқандар тұрғын үй мәселесі толық шешілгенше осында болатынын естіп қуанып қалды.
Тасқынның екінші толқыны төмен болады деген хабар түскенімен, жағдай әлі де күрделі. Бұл туралы жедел штабтың басшысы, ТЖД азаматтық қорғаныс басқармасының бастығы, майор Кирилл Иванников журналистерге берген брифингте айтты.
«Өткен тәулікте Петропавл су торабының деңгейі 33 см-ге түсті, алайда дәл осы уақытта Сергеев су торабы 32 см-ге көтеріліп, бөгеттен асқан судың деңгейі 3 метр 48 см-ге жетті. Бұл 2017 жылғы 338 см-ден әлі де артық», деді К.Иванников.
Сондай-ақ ол қазір құтқарушылар тасқынның бағытын анықтауға жаңа мобильдік бекеттер қойып, өз күштерін дислокациялайтынын айтты. Дегенмен Петропавл мен Қызылжар ауданындағы су деңгейі үнемі түсіп, екінші толқын келгенде тасқынның күші азаяды-мыс.
Бүгінде Солтүстік Қазақстанда Төтенше жағдай министрлігінің мыңнан аса қызметкері жұмыс істеп жатыр. Олардың 116 техникасы, 137 мотопомпасы, 39 жүзгіш құралдары бар. Екі тікұшақ қауіпті жағдайда ұшуға әзір. Сонымен қатар құтқару жұмыстарына жергілікті атқару органдарының 4 мыңнан аса адам күші, 750 техникасы, 900 су айдағыш құралдары, 87 жүзгіш техникалары және Ұлттық ұланның бір тікұшағы жұмылдырылған.
Тасқын басталғаннан бері 5 мыңнан аса мал қауіпсіз жерге айдалды. Петропавл қаласының өзінде мал бағатын 3 қабылдау пункті ашылған. Қазір онда 470 тұяқ мал бар. Заречный кентінің тұрғыны Лариса Хизбулина 16 қойын қаланың Есілге қарсы бетінде орналасқан Шаховской аулына апарып, таныстарының қорасында сақтағанын айтады. «Осындайда қолұшын берген жандарға алғысым шексіз. Біздің маңайды түгел су басты ғой, мал қырылып қалар еді. Әйтеуір мына ауылдан құтқарушылар орын тауып берді. Міне, енді, малыма жемшөп апара жатырмын», дейді ол.
Петропавлдың ветеринарлық қызметінің айтуына қарағанда, тасқын басталғаннан бері мал өлімі тіркелмеген.
Халық басына күн туып жатқанда, еріккен қаскүнемдер де тыншымайды. 27 жастағы бір әйел эвакуациялық бекет орналасқан бір мектептің мұғалімдерін қайырымдылық көмекпен келген заттарды тонап жатыр деген жалған ақпарат таратқан. Мектеп директоры полицияға жүгініп, жалақор дереу ұсталып, соттың шешімімен 36 920 теңгенің айыппұлын арқалады.
Солтүстік Қазақстан облысы
