Қайсымыз да ауылымызды сағынамыз. Ата-әжелеріміз – бір өңірде туып, бір-бірімен сыйласып өткен жандар. Сәкен Жүсіпахметұлының атасы Әшім ақсақал «Фрунзе» ұжымшарының төрағасы ретінде, ал ата-әжем қанаттас ұжымшарда күн-түн демей тер төгіпті. Еңбек адамы қай кезде де қадірленді. Жұрт Әшім атамыздың шаруашылық басқару тәсілін аңыз етіп айтатын.
Сәкең екеуміз біріміз қалада, екіншіміз ауылда өссек те, ел тәрбиесі мен дәстүрін айрықша сезінуші едік. Студенттік шақтың ізденісі, талабы, бірлігі бәрімізді шыңдай түсті. Кейін өмірдің қуанышы мен қайғысын қатар өткеріп, қызметтің де бел-белесін абыроймен меңгеріп, ата-баба аруағына, аманатына кір келтірмеуге тырыстық.
Әдетте, жас әріптестерге Сәкен Жүсіпахметұлының өмірлік ұстанымы мен қызмет мектебін үлгі етуді дұрыс санаймын. Себебі халқымызда «Қарағайға қарап тал өсер» деген нақыл бар. Сәкен Қазақ ұлттық университетінің заң факультетінде оқып жүргенде-ақ алғырлығымен қатарының алды болды. Факультет ғылыми тәжірибелік кеңесінің мүшесі, қоғамдық жұмыстардың белсендісі, студенттік спорт жарыстарының жеңімпазы, т.б. айтулы жетістіктері аз емес еді. Бұл талпынысы нәтиже беріп, университеттің 350-ге жуық түлегінің ішінен үш бітірушінің бірі болып прокуратура органына жолдама алды. 1986 жылы Сәкен Арыс қаласы прокурорының көмекшісі қызметіне тағайындалды. Оқуды бітіре сала жауапты қызметті сеніп тапсыру оның алғырлығы мен айрықша жауапкершілігін айғақтаса керек.
Мен бұл кезде Ақтөбе қаласының прокуратурасында тергеушілік қызметімді бастаған едім. Бірде Шымкенттен Ақтөбеге кетіп бара жатып Сәкеңмен жолығып, қызметі мен отбасындағы жай-күймен таныстым. Сонда байқағаным: әріптесім отбасына да, жұмысына да аса жауапкершілікпен қарап, бәрін тап-тұйнақтай үйлестіре біледі екен. Бұл – қай сала үшін де маңызды қасиет.
1989 жылы Оңтүстік Қазақстан облыстық прокуратурасының жалпы қадағалау бөлімінің прокуроры қызметіне жоғарылап, Ақтөбеде өткен КСРО Бас прокуратурасының көшпелі жиналысына жас та болса өз облысы атынан қатысқаны есімде. Сонда Сәкеннің жанашырлығы ғой, Ақтөбедегі менің жағдайымды да ескеріп, туған өңіріме ауыстырудың қамын ойластырыпты. Сол жолы облыс прокуроры В.Шведюкке мен туралы мінездеме білдіріп, Ақтөбе облысының прокуроры А.Хегайдың жібермеймін дегеніне қарамастан оңтүстікке ауысуыма барын салды. Қысқасы, көп ұзамай Шымкентке оралып, Сәкең екеуміз бір кабинетте отыратын болдық. Бұл жерде сол жылдардың бір ерекшелігін де айтқым келеді: біздің замандастар өзін бала жастан оқытып-тоқытқан, өсіріп-тәрбиелеген жерге еңбек сіңіруді парыз санайтын. Осы бағытта да Сәкен Жүсіпахметұлы бізге өнеге болды.
Оңтүстіктегі қызмет жылдарымызда Сәкеңнің тікелей ықпалымен өмірімізде айтулы кәсіби, адами бел-белестер өтті. Ата-аналарымыз да, әріптес-замандастарымыз да бұл сыйластыққа қуанып, тілеулестік білдірді. Осы жерде айта кететін бір мәселе – Сәкеңнің жұмыстан тыс уақыттағы еңбекқорлығы. Ол – Ақсу елді мекенінен жұрт қатарлы жер телімін алып, өз қолымен баспана тұрғызып, мал ұстап, отбасының жағдайын маңдай терімен жақсартқан адам. Мұны көріп, әріптес жас та, жасамыс та Сәкен Жүсіпахметұлына бой түзейтін.
Сәкен Абдолланың кәсіп пен еңбекке деген адалдығын ескерген сала басшылығы оны облыстық Әділет департаменті басшысының орынбасары қызметіне тағайындады. Осында біраз уақыт қызмет атқарған соң, тағы да жауапкершілігі мен бастамашылдығы еленіп, Оңтүстік Қазақстан облыстық соттың судьясы лауазымына сайланды. Сол кезде өзінің орнына мені лайықты деп, мекеме басшысына ұсыныс жасағаны маған зор әсер етті.
Сәкен Жүсіпахметұлы облыстық соттың судьясы қызметін атқарған кезінде екі адамға қатысты айыптау үкімін шығарып, ату жазасын тағайындағаны және ол заңды күшіне еніп, орындалғанға дейін үлкен жауапкершілікті сезініп, қатты қобалжығаны жадымызда. Мұндай кезде заңгер азаматта әділдік пен жауапкершілік, батылдық пен табандылық болу қажеттігін Сәкеңе қарап түсіндік. 1996 жылы ол кісі Оңтүстік Қазақстан облысы Әділет департаментінің басшысы қызметіне тағайындалды. Оның бойындағы қара қылды қақ жаратын әділдік қасиет одан сайын жарқырай көрінді. Сала және облыс басшылығы, өңір халқы оның бойынан жас болса да тегеурінді кәсіби біліктілікті байқады. Сәкеңнің жетекшілігімен ұжымымыз мемлекет жүктеген барлық деңгейіндегі көрсеткіштен алдыңғы қатарға шығып, бәріміздің абыройымызды асырды. Мұны айтасыз, кеңсенің алдындағы ескі ағаштарды отап, орнына шырша егіп абаттандырғанда, қала халқы «заңгерлер табиғатқа да әділетті қарап жүр» деп қуанды. Сәкеңнің бастамасымен егілген сол көшеттер бүгінде шаһар көркіне көрік қосып, басқа басқармаларға да үлгі болғаны рас.
Адал еңбек ешқашан елеусіз қалмайды, Сәкен Абдолла 1999-2002 жылдары Алматы қаласы Әділет басқармасының басшысы, 2002-2003 жылдары Әділет министрлігі Сот сараптама орталығының директоры, 2003-2004 жылдары Жоғарғы сот аппаратының басшысы қызметтерін абыроймен атқарды. Сәкеннің ұйымдастыруымен Жоғарғы соттың аппараты өз алдына заңды тұлға мәртебесін алғанын да айта кеткен орынды. Бұдан бөлек ол елорданың көрікті ғимараттарының бірі – Жоғарғы сот үйін салуға басшылық жасап, уақытымен талапқа сай бітуіне дейін үйлестіргені – маңызды еңбек деп білеміз. Бұған кезінде еліміздің жоғары басшылығы да ризашылығын білдірді.
2004-2007 жылдары Сәкен Жүсіпахметұлы Жоғарғы сот судьясы қызметін атқарды. Ал 2007-2011 жылдары Маңғыстау облыстық сотына, 2011-2013 жылдары Астана қалалық сотына, 2013-2018 жылдар аралығында Әскери сотқа, 2018-2020 жылдар аралығында Ақтөбе облыстық сотына төрағалық етті. Ал 2020 жылдан бастап Жоғарғы соттың судьясы болды. Бүгінде республика Судьялар одағының төрағасы қызметін абыроймен атқарып келеді. Әріптесіміз қай салада, қай қызметте жұмыс істесе де артынан тек жақсы сөз естідік. Біз мұны әрқашан мақтанышпен айтып жүреміз.
Бір ғана мысал айтайын. Астана қаласы сотының төрағасы қызметін атқарғанда мен сол мекеменің аппарат басшысының орынбасары қызметіне тағайындалдым. Сонда Сәкен өзіне тән ұйымдастырушылық қабілетімен қысқа уақытта елорда сотының жұмысын талапқа сай ретке келтіріп, астаналық талғамды жұртшылықтың сеніміне ие болды, әрі судьялар мен мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін арттырды. Әдеттегідей Астана қалалық сотының жаңа ғимаратын салуға басшылық жасады. Оның бойындағы айрықша қасиет – жұмысты ауыр, қиын деп талғап жатпайды. Шешімін күткен түйін халықтың мүддесі үшін қажет шаруа болса білек сыбана кірісіп кетеді. Қым-қуыт, қарбалас жұмыстың арасында да үнемі ізденіс үстінде жүретіні – барша әріптеске үлгі болатын қасиет. Әсіресе кітапқұмарлығы, ғылымға деген ықыласы – жастарға өнеге. Сәкен Жүсіпахметұлы әділет саласындағы тәжірибесі мен ғылымды ұштастырып, заң ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алған. Қазір уақыт тауып, ТМД деңгейіндегі заңгер ғалымдармен әріптестік байланыс орнатып, докторлық диссертация жазып жүргенінен де хабардармыз.
Жұртшылықты толғандыратын бір сәтті де айта кетейік: Сәкең қызметті қолдан келіп тұрғанда қоныштан басып қалатындардың қатарынан емес. Ол өзіне жүктелген қызметті аманат, жауапкершілік деп ұғып, ел-жұртқа қалтқысыз еңбек етудің, көпшілікке пайдасын тигізудің жолы деп біледі. Сәкен Жүсіпахметұлының адал қасиеті, адалдық ұстанымы осында. Осының арқасында ол үнемі алғыс арқалап жүреді. Әлі есімде, Сәкең Оңтүстік Қазақстан облысы Әділет басқармасының басшысы қызметінен Алматы қаласы әділет басқармасына ауысарда, әділдігін, турашылдығын көрген, бағалаған бір топ ақсақал, зейнеткер шығарып салуға келіп, жылы сөз айтып, ақ батасын берді. Кәсіпке адалдықтың жемісі осында болса керек.
Ал Астана қалалық сотының төрағасы қызметінде жүргенде әлдебір ісінің қиюы келіспеген қария кісі табандап тұрып, тіпті көзіне жас алып «Осы ісімді бір шешсе, Сәкен балам шешеді. Алматыдан атына қанықпын» деп қабылдауына жазылғанын көріп, қайран қалғанбыз. Мұның барлығы, әрине, халықтың Сәкеңе басшы ретінде сенім білдіргені, адалдығын, іскерлігін мойындағаны еді. Кейде өмірдің аумалы-төкпелі сәттерінде сабыр сақтап, ұстамды мінез таныту көп адамның қолынан келе бермейді. Бірақ Сәкеңнің орнықты мінезі, ұстамды қалпы талайды сабасына түсіргенін көзіміз көрді. Болмашыға күйіп-піскенін, әлдекімге дауыс көтергенін байқамаппыз. Ол – нағыз заң саласының білгірі, тәртіптің адамы. «Әрбір құжат, іс қағаздары орнында тұруы қажет, бұл салада бейқамдық, атүстілік болмауға тиіс» дейтіні де өнеге деп түсінеміз. Бұл – ата-ана, өмірдегі ұстаз тәлім-тәрбиесі. Алаштың аймаңдай қаламгері Жүсіпбек Аймауытұлы: «Қазаққа аюдай ақырған шенеунік табылуы оңай, ерінбей-жалықпай, бақырмай-шақырмай істі бітіретін, терісі қалың, көнбіс, табанды қызметкер табылуы қиын» деген екен. Осы сөзді болашақта тура Сәкен Жүсіпахметұлындай азаматтардың туатынын армандап айтқандай. Сәкен Абдолла еңбегі мемлекет тарапынан бағаланды, әлі де бағалана береді деп сенеміз. Ел дамуы мен заң саласының өркендеуіне қосқан үлесі үшін «Құрмет» орденімен марапатталды. Туған өңіріне сіңірген еңбегі ескеріліп, «Шымкент қаласының құрметті азаматы» атағы берілді.
Елдің елдігі, ұлттың бірегейлігі сын тезіне түскен күрделі заманда Сәкеңнің отбасылық өнегесін де айта кеткен орынды. Адал зайыбы Аягөз ханыммен бірге бес перзентті ұлттың озық дәстүріне сай тәрбиелеп өсіріп, талапты немере сүйіп отырған жайы бар. Өмірінің мерейлі белесіне шыққан Сәкен Жүсіпахметұлының елін, кәсібін сүйген жүрегі, адалдықты қағидат еткен қадір-қасиеті өзін де, шәкірттерін де, әріптестерін де әлі талай асқаралы биікке шығарады деп сенеміз.
Бақытжан ЕСЕНОВ,
Астана қаласы қылмыстық істер жөніндегі соттың судьясы
