Тасқынның толық қайтуын ешкім де күтіп отырмасы белгілі. Облыс көктемгі егіс жұмыстарының әбігеріне де кірісіп кетті. Биыл да Солтүстік Қазақстан диқандары 4,5 млн гектар жерге дән сіңірмек. Облыс әкімі Ғауез Нұрмұхамбетовтің төрағалығымен өткен облыстық әкімдіктің кеңесінде осы мәселе талқыланды. Егісті әртараптандыру мақсатымен қарақұмық алқабын биыл 26 мың гектарға жеткізу жоспарланып отыр. Үкіметтен дала жұмыстарына жеңілдетілген бағамен 53 мың тонна дизельді отын бөлінгені айтылды.
«Атамекен» кәсіпкерлер палатасының мәліметіне қарағанда, Солтүстік Қазақстан облысында 100-ге жуық кәсіпорындар зардап шеккен. Соның ішінде 70-і – Қызылжар қаласында, 25-і Қызылжар ауданында тіркеліп отыр. Кәсіпкерлер палатасының өкілі Жеңіс Қазиевтің айтуынша, зардап шеккен кәсіпорындардың саны бұдан да арта беретін түрі бар. «Олардың ішінде ең көбі әзірге дүкендер екені байқалады. Сонымен қатар жиһаз шығаратын цехтар, металл конструкцияларымен айналысатын шағын кәсіпорындар, көтерме сауда нүктелері, ауылшаруашылығы өнімдерін шығаратындар, техникалық қызмет стансалары, шиномонтаждау шеберханалары бар», дейді ол.
Кәсіпкерлерге мүліктеріне залал келгені үшін төленетін өтемақы мамыр айында басталады. Қазір тасқынның кәсіпкерлерге келтірген залалының мөлшерін анықтайтын комиссияны жасақтау жұмысы жүргізіліп жатыр. Оның құрамына кәсіпкерлер палатасының өкілдері де енетін болды. Алайда су толық кеппей келтірілген зиянды ескеру мүмкін емес. Мысалы, «Инкубаторий №1» ЖШС қанша тауық пен жұмыртқаның суға кеткенін анықтау қиын. Жобамен осы кәсіпорынның шығыны – 38,6 млн теңгедей. «Ал су қайтқан соң оның материалдық-техникалық шығынының көлемі кемінде 300 млн теңгеден кем болмас», дейді Ж.Қазиев.
Көптеген кәсіпкер өздерінің материалдық-техникалық базасынан ғана айырылып қойған жоқ, болашақ табысынан да айырылды. Несиелік міндеттемесін де төлей алмай қалды. «Комиссия осының бәрін ескеруге тиіс. Ал зардап шеккен кәсіпорындар мен ұйымдардың тізімін Петропавл қаласы мен аудандардың әкімдіктері жасайды. Бұл үшін кәсіпкерлер осы уақыттарда әкімдіктерге жедел қайырылуы керек», дейді кәсіпкерлер палатасының өкілі.
Жуырда Петропавлдың телеарналары екі езуі екі құлағына жетіп қуанып, тасқынмен бірге келіп, су аздап қайтқанда бөгенде тұрып қалған топ балықты сүзіп жатқан балықшыларды көрсетті. Сөйтсе, бұлар браконьерлер екен. Өйткені балық уылдырығын шашатын 15 сәуір мен 1 маусым аралығында ешкімнің балық аулауға қақысы жоқ көрінеді. Қазір полиция олжаға қарық болған 12 балықшыны жауапкершілікке тартты.
Облыс әкімі Ғ.Нұрмұхамбетов Петропавлдың тоғыз қабатты екі жаңа жатақханасына орналастырылған зардап шеккендерге барып, олардың жағдайын білді. Мұнда барлығы 440 адам қоныстанған. Барлық тұрмыстық жағдай жасалуымен қатар волонтерлер де көмек қолын созып, зыр жүгіріп жүр. Қарт адамдардың құжаттарын өтемақы алуға дайындап берген – осылар. Тұрғындар әкімге жағдайының жақсы екенін айтып, ризашылығын білдірді.
Қазір суы құрғай бастаған Ойқаладағы Павлов, Смирнов, Тухачевский, Перминов және Колхозный косогор көшелеріндегі су басқан үйлердің шығынын бағалау және техникалық жарамдылығын сараптау жұмыстары жүргізіліп жатыр. Құрғаған көшелердегі үйлерге жөндеу жұмыстары жақында басталады. Ал Тайынша ауданында бұл жұмыс қазір қызу. «Бағалау комиссиясына 22 үйдің иесінен өтініштер түсті. Соның ішінде Краснополян ауылдық округі бұл істе алғашқылардың бірі болып отыр. Қазір бұл ауылдағы 20 үйдің шығыны 8 млн 804 мың теңгеге бағаланды», деді аудан әкімінің орынбасары Еркебұлан Дүйсенбин.
Қала мен облысты электр қуатымен жабдықтап тұрған «Севказэнерго» АҚ тасқыннан зардап шеккен өзінің қызметкерлеріне көмек қолын созып отыр. Бүгінге дейін үйлері суда қалған 57 қызметкеріне 100 АЕК көлемінде (369 200 теңге) жәрдемақы берді. Ал эвакуацияға шығарылған, бірақ үйлері аман қалған қызметкерлері 30 АЕК көлемінде (110 760 т) жәрдем жасады. Сонымен қатар қажет еткендерге киім, төсек жабдықтарын, азық-түлік жинап берді. Тұрғысы келгендерге компанияның жатақханасына қоныстандырылды. Мұзды суда электр бағандарын жөндеп, тасқынмен алысқан жұмысшыларына екі апталық ақылы демалыс та беріп жатыр.
Премьер-министрдің орынбасары Тамара Дүйсенованың бейне-мәлімдемесі де зардап шеккендердің көңіліне медеу болды. Ол мемлекет өзінің әлеуметтік міндетін толық орындайтынын, зардап шеккендерге жәрдемақылар уақтылы төленіп жатқанын айта келіп, мұндай режім 1 қыркүйекке дейін созылатынын жеткізді. Сонымен қатар ол тұрғын үйлері (жалғыз үй) мен саяжайлары жарамсыз болып қалған жандарға жаңа үй салынып берілетінін немесе Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі бекіткен бағаға дайын үйлер сатып әперілетінін айтты.
Сонымен қатар Т.Дүйсенованың айтуына қарағанда, тасқыннан зардап шеккен алты облыстың мектеп бітіретін жастары үшін ҰБТ бөлек сызбамен өткізіледі екен. Тіпті төмен балл алып қалған абитуриенттер үшін қаңтардағы немесе наурыздағы нәтижелер алынбақ. Сондай-ақ қосымша гранттар бөлу мәселесі қарастырылып жатыр екен.
Қызылжарға бет түзеген қайырымдылық керуендері де толастаған жоқ. Кеше Астанадан «Зекет» қорының ұйымдастыруымен 18 тонна таза ауызсу жетті. Оны қарсы алған Хамзат имам бастаған мешіт қызметкерлері білім беру мен денсаулық сақтау орындарына бөлгізді. Кейбір мектептер таза ауызсу болмағандықтан балаларға тамақ істей алмай әлі де онлайн режімде оқитын еді. Енді мына көмек арқылы қалыпты режімге ауыстырылатын болды.
Солтүстік Қазақстан облысы
