Ұлы ақынның терең философиясын тануға ұмтылып, өлеңдері мен қарасөздерінде тұнып жатқан тәрбие ілімін кәдеге жаратуды жүйелі жалғастыра берген жөн. Кейінгі жылдары әлемнің түкпір-түкпірінде ақын атындағы орталықтар көптеп ашылды. Бұл игі істің басы-қасында негізінен Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы жүр.
Ғылыми-практикалық орталық Абай институты бағдарламасын жүзеге асыру арқылы осы жұмысты қолға алды. Орталық директоры Мақпал Жұмабайдың айтуынша, бағдарламаның басты мақсаты – қазақ тілін үйрету, қазақ мәдениетін дәріптеу курстарын әртүрлі жастағы азаматтарға қолжетімді ету, онлайн және офлайн курстардың сапасын арттыру, қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, оқытудың қазіргі заманғы нысандарын, әдістері мен технологияларын тәжірибеге енгізу, тіл үйренушілердің айтылым дағдысын жетілдіру арқылы, қазақ тілінде сөйлеушілердің санын арттыру.
– Әлемде өзін сыйлайтын, тарихы терең, тәуелсіз, тұғырлы елдер ұлттық құндылығы мен тілінің жаршысы ретінде мемлекеттік дәрежеде мәдени ұйымдар құрып жатады. Мәселен, Германияда Гете институты, Қытайда Конфуций институты, Түркияда Юнус Эмре институты сол елдің тарихы мен әдебиетін, тілі мен мәдениетін насихаттауда өте белсенді. Осындай әлемдік тәжірибелерді зерделей келе, Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Абай институты бағдарламасын іске қосты.
Абай институты бағдарламасы – Қазақстан Республикасының консулдықтары арқылы және бірлесіп орындауға мүдделі отандық және шетелдік мекемелер мен ұйымдарды серіктестіктер арқылы бүкіл әлем бойынша қазақ тілін насихаттау, қазақ тілінің халықаралық деңгейде беделін арттыру, қазақ мәдениетімен, руханиятымен таныстыру, шетелдердегі қазақ диаспоралары мен ирреденттері үшін қазақ тілін меңгеруді ілгерілетуде таптырмас жоба болып отыр, дейді орталық директоры.
Ақынның 175 жылдығына орай көптеген мемлекетте Абай атындағы орталықтар ашылып, бүгінде жұмысын жемісті атқарып келеді. Бұл игі бастамаға 2020 жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Абай туралы көлемді тұжырымдамалы еңбегінде қозғау салып, бағыт берген еді.
«Халқымыздың ұлы перзентінің мерейтойын лайықты атап өту үшін арнайы құрылған комиссия дайындық жұмыстарын бастап кетті. Мемлекет көлемінде және халықаралық деңгейде ауқымды іс-шаралар ұйымдастыру жоспарланып отыр. Бірақ мұның бәрі той тойлау үшін емес, ой-өрісімізді кеңейтіп, рухани тұрғыдан дамуымыз үшін өткізілмек», деді Президент Қ.Тоқаев «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты тұжырымдамалы еңбегінде. Сол еңбегінде елді, ұлтты Абайша сүюді үйренуіміз керектігін, ұлы ақын өзінің шығармаларында елдік мұратты асқақтатып, ұлт бірлігін биіктеткенін айта келе: «Абай арманы – халық арманы. Халық арманы мен аманатын орындау жолында аянбағанымыз абзал. Абайдың өсиет-өнегесі ХХІ ғасырдағы жаңа Қазақстанды осындай биіктерге жетелейді», деп тұжырымдады.
Абай орталықтары әлем елдеріндегі Қазақстан елшіліктерінің көмегімен алыс-жақын шет мемлекеттерде ашыла бастағаны – игілікті қадам. Мысалы, 2020 жылдың 27 қаңтарында Қазақстан Республикасының Чехия Республикасындағы Елшілігімен бірлесіп, Чех Республикасының Ұлттық кітапханасында орталық ашылып, Словакия, Мажарстан, Германия елдерінде Абай оқулары өткізілді.
Бүгінде халқымыздың даңқын көкке өрлеткен Абай әлемі – Абай орталықтарының қатары көбейіп келеді. Чехия, Армения, Қырғызстан, Өзбекстан, Қарақалпақстан, Әзербайжан, Болгария, Румыния, Түркия, Біріккен Араб Әмірліктері, Малайзия, Ресей, Германия, Мажарстан, Пәкістан, Польша, Мысыр, Италия, Латвия, АҚШ елдерінің бірқатарында еңселі ескерткіш, саябақ ашылса, көпшілігінде орталықтар да тұрақты жұмыс істеп тұр.
