Атақонысқа тағзым

Ата-бабасы туып-өскен Баянауылдың киелі топырағына алғаш келіп отыр екен. Мая Ақышева бүгінде Түркия елінде тұрады. Мамандығы журналист-тілші.

Дарынды ұрпақ дарыған Шорман мен Сәтбай әулеті – баршаға әйгілі тұқым. Ке­мел Ақышұлы осындай асыл­дардың сынығы, әкесі Ақыш Шорман әулетінен. Нақты айт­сақ, Шорманнан аты Алашқа әйгілі Мұса мырза Шор­­манұлы, Мұстафа Шор­манұлы, кезінде Сәтбай атамыз бен қасиетті Меккеге қажылыққа барып, сол жерден топырақ бұйырған Иса қажы Шорманұлы және Әу­жан Шорманұлы туған. Кемел Ақышев осы Әу­жан­нан тарайды. Анасы Ғази­за Имантайқызы – Қаныш Иман­тайұлының туған әпкесі. Ақыш атамыз бен Ғазиза әпкеміз отбасында сегіз перзент көреді. Қазақ халқының басынан өткен қасірет – ашар­шылық бұл әу­летті де ай­на­лып өтпеген. Өкі­нішке қа­рай, Ришат, Қамар және Кемелден өзге балалары аш­тық жылдары көз жұмады. Ақыш Әужанұлы мен Ғазиза Иман­тайқызы 30-жылдары аштықтан қайтыс болған.

Кемел Ақышұлы анасы қайтыс болған соң, нағашы аға­сы Қаныш Имантайұлының тәрбиесінде болғаны бел­гілі. Алматыдан мектеп біті­рі­сімен 1942 жылы өзі сұра­нып соғысқа ат­танған. Май­даннан 1944 жылы ауыр жара­қат алып, елге оралады. Осындай қиын кездерді басынан өткерген әйгілі археолог қазақ ғылымында өш­пес із қалдырған ғалым бола білді. Жалпы, Шорман, Сәтбай өрен-жарандары еліміздің басынан өткен барлық айтулы оқиғалардың бел ортасынан табылған. Екінші дүниежүзілік соғыста Кемел­мен қатар бауыры Қамар Ақышев пен Ғалымтай Сәт­баев та ел қорғаған. Бір әу­леттен құрбан болған үш арыс Әбікей Зейінұлы, Ға­зиз (Бөкеш) Имантайұлы, Әбдікәрім Жәмінұлы Сәт­баевтардың үшеуі де – елге аса қадірлі де айтулы адамдар. Елге сіңірген еңбектері еселенер, нағыз толысқан шақ­тарында нақақтан-нақақ ұста­лып, 1937 жылы құрбан болды. Қайдан топырақ бұйырғаны да белгісіз.

Осы сапарында Мая Ақыш ұрпақтары туралы біраз ақ­парат ұсынды. Со­нымен қа­тар музей қорына арнайы ала келген 43 фото, 2 мақала және 16 тарихи құ­жат табыс­тады. Бұлардың ішінде сирек кездесетін суреттер бар­шы­лық. Соның ішінде Кемел Ақышев пен Қаныш Сәт­баевтың бірге түскен фотосы бар. Музейден кейін мейман атамекені Мұса Шорман аулына барып, елмен қауышты. Ата-бабасына зиярат етіп, Кемел Ақышевтың 100 жылдығына орай ескерткіш қойылатын Әужан Керегетасы жерінде болды. Өзі алыста жүр­се де, ұлылар туған кие­лі ме­кендегі ата қонысына са­ғы­нып жеткен ұрпаққа мың алғыс.

Сансызбай САПАРҒАЛИЕВ,

Академик Қ.И.Сәтбаев

мемориалдық музейінің қызметкері

Павлодар облысы,

Баянауыл ауданы