Бүгінгі таңда туристерді тіркеу миграциялық полицияда емес, eQonaq бірыңғай базасы арқылы жүргізіледі. Шетелдік саяхатшылар Шымқалаға негізінен Өзбекстан, Ресей, Қытай, Үндістан, Түркиядан келеді. Шетелдіктердің көшін бастап тұрған – осы мемлекеттердің азаматтары. Испания, Италия, Ұлыбритания, Германия, АҚШ пен Аустралиядан келетін туристердің де саны жетерлік.
Жалпы, саяхатшылар бірнеше мақсатпен мегаполисті туристік бағыт ретінде таңдайды екен. Бұл – біріншіден, киелі орындарға зиярат ету. Бұларға, көбінесе, өзбекстандық туристер барады. Мәселен, Сайрамдағы Қожа Ахмет Ясауи бабамыздың әке-шешесі жатқан жер Ибраһим ата мен Қарашаш ана кесенесі бар. Көрші елдің туристері Шымкентке қонақтап, арасында Түркістанды да көріп қайтады. Сондай-ақ өзбекстандық саяхатшыларды қызықтыратыны – шопинг екен, яғни дүкен аралау. Себебі көптеген әлемдік брендтік киімдер сататын дүкендер Шымкентте орналасқан. Сондықтан өзбек ағайындар бізден келіп қымбат киімдер кигенді, косметика сатып алғанды ұнатады екен.
Ал еуропалық туристерді біздің өмір сүру салтымыз, тұрмыс жағдайымыз бен мәдениетіміз көбірек қызықтыратын көрінеді. Оларға инфрақұрылым, қонақүйдің жағдайы маңызды емес. Бар болғаны бұрынғы көшпелі халықтың бүгінгі өмірін көргісі келеді. Қалаға келуші туристердің баратын жері – ескі қорған орналасқан цитадель, қуғын-сүргін құрбандарына арналған музей, Түркістан облыстық өлкетану мұражайы мен тағы басқа тарихи-мәдени орындар. Сондай-ақ Шымкентте бірінші рет өндірістік туризм саласы қолға алынып отыр. Яғни шетелдік саяхатшы-блогерлер мегаполистің Шымкент сыра зауыты, Бал текстиль кілем өнімдері фабрикасы, Сайрамдағы наубайханалар, қалаға іргелес жатқан Бөрте Милка сүт өнімдері фабрикасы секілді өндіріс орындарын аралап, арнайы сюжет түсіріп қайтады. Сонымен қатар туристерді оңтүстіктің тамылжыған табиғаты да қызықтырады. Бұл ретте олар Ақсу-Жабағылы қорығына, Қасқасудағы демалыс аймақтарына, Сайрам-Өгем ұлттық табиғи паркіне барғанды ұнатады екен.
Қонақүйде жатуы, көлікті пайдалануы, түрлі кәдесыйлар алуы немесе басқа да қосымша сервистерді қосқанда бір турист мегаполистің қазынасына бір күнге 45-50 мың теңге табыс әкелетін көрінеді. Былайша айтқанда, бір туристің бір күндік шығыны шамамен 100 долларды құрайды.
Саяхатшылар негізінен әлеуметтік желі, сайт, бір-бірінен есту арқылы Шымкентті тауып келіп жатады. Биыл Қытайдағы Қазақстан туризмі жылына орай бұл елдің де туристерінің саны артқан. Оған жыл басында Қытайда өткен туристік көрме де сеп болды. Аталған іс-шара аясында қонақүйлермен, одан бөлек туристік операторлармен екіжақты іскерлік байланыстар орнатылған. Біз қолданып жүрген әлеуметтік желілердің көпшілігі Қытайда тыйым салынған екен. Осыған байланысты жуырда Шымқалада блок-тур ұйымдастырылып, оған 30-ға жуық шетелдік танымал блогерлер шақырылып, шаһардың көрнекті орындары таныстырылды. Олардың қатарында Қазақстанның да белгілі блогерлері болды. 300 мыңға жуық оқырманы бар шетелдік блогерлер еліне оралған соң Шымкент туралы арнайы бейнероликтерін жариялаған. Ал оның қаралымы миллионнан асып жығылыпты. Яғни мегаполисті таныту мақсатында қала әкімдігі осындай әдістерді де қолданып жатыр. Бұл да жарнаманың бір түрі дейді маман. Бір сөзбен айтқанда, әлемдік әлеуметтік желіге қосылмаған Қытайға Шымқаланы таныстырудың ебін қала әкімдігі сол елдің блогерлерін қонаққа шақырып, өзімізді жарнамалату арқылы да тауып жатыр.
Туристерді қызықтыратын Шымкенттің тағы бір ерекше қасиеті – гастрономиясы. Өйткені мегаполисте шығыс асханасының исі мен дәмі сезіліп тұрады. Қалада тамақтанудың үш түрлі деңгей сатысы бар. Бұл – біріншіден, қымбат мейрамханалар. Мұндағы бір реттік тамақтанудың чек бағасы 10 мың теңгеден басталады. Екіншіден, бағасы орта дәмханалар желісі. Бұл жерде клиент бір реттік тамақтанғанына 3 мың теңгедей ақша жаратады. Үшіншісі – арзан көше тамақтары. Мұнда жол-жөнекей тоқтап жеп кететін самсалар мен квас, айран көжелерді айтуға болады. Шетелдік туристер осының барлығын да татып, тілімен дәмін сезіп көргісі келеді. Самса көше тамағы саналғанымен, оның да тіл үйірер дәмі ерекше. Сосын самсаның тамшы, кесе деп аталатын неше түрлісі тек Шымкенттің асханаларынан табылады. Мәселен, қаланың 112 квартал, 4 шағын ауданында осы самсаның түр-түрін дайындайтын орын бар. Өткендегі блок-турда шетелдік туристер сол жерге барып, қазақ самсасынан дәм татып көріпті.
Жалпы, «Visit Shymkent» мекемесі туристік саланы дамыту мақсатында қызмет атқарады. Оның ішінде туристерге ақпарат беру, туроператорларды бір-бірімен байланыстыру секілді міндеттерді мойнына алған. Сондай-ақ туриндустрия саласында кәсіп бастап, туроператорлық немесе турагенттік бизнес ашамын деген кісілерге лицензия әперу, құжат рәсімдеу жағынан көмек көрсетеді. Ресми мәлімет бойынша қалада 140-тан аса қонақүй, 100-ден көп туристік оператор мен агенттік бар.
«Кейінгі жылдары мемлекет туризмге қатты көңіл бөле бастады. Себебі бұл саладан түсетін пайда көп. Еуропа елдерін алсақ, Испания, Францияда бюджеттік кірістің басым бөлігін туризм құрайды. Түркия елінде де сондай. Бір кезде Ресей отандастарын Түркияға баруға тыйым салған кезде олардың бюджеті әжептәуір ойсырап қалған еді. Әрине, Шымкент Таиланд, Түркия, Дубай секілді табиғатымен туристерді тарта алмайды. Дегенмен мегаполистің де өзіндік қызықтыратын тұстары бар. Бұл – қала туризмі, сосын іскерлік туризм. Шетелдік ірі инвесторлармен келісімшарттар түзу де туризмнің дамуына оң ықпалын тигізеді. Соның бір айғағы – бүгінде шаһарға бизнес ашсам деген ниетпен келетін шетелдік инвесторлар саны көп. Олар индустриалды, арнайы экономикалық аймақтарда болып, ішкі нарықтың жағдайымен танысып қайтады. Сондай-ақ гастрономиялық туризм бар. Бірақ Шымкенттің дәмді әрі арзан тамағын іздеп келушілер – әзірге өзіміздің отандастар. Оның үстіне «Сандық», «Бозжыра» секілді қазақтың ұлттық тағамдарын дайындайтын мейрамханалар қалада өте көп. Осы тұста бір нәрсені айтқым келгені шетелдік туристер ешқашан жайлы күй, рахат іздеп Шымкентке келмейді. Мұнда оларды қызықтыратыны – бұрынғы көшпелі халықтың қазіргі тұрмысы мен әлеуметтік жай-күйі. Шетелдік туристерге қымбат қонақүйге тоқтағаннан гөрі қазақтың киізүйінде дамылдаған әлдеқайда қызық. Олар ең алдымен соны қалайды», деді «Visit Shymkent» туристік ақпараттық орталығының өкілі Бағдат Пардабай.
Сонымен қатар жуырда қалалық туризм, сыртқы байланыстар және креативті индустрия басқармасы алты айлық жұмыстарын қорытындылап есеп берген еді. Жиында аталған басқарма басшысы Бексұлтан Әділханов шаһардан тағы бір әлемге әйгілі бес жұлдызды қонақүйдің бірі «Hilton» қонақүйінің құрылысы Шымсити шағын ауданынан басталып, 2026 жылы аяқталатынын жеткізді. Президент тапсырмасына орай елімізде креативті индустрияны қолдау мақсатында басқарманың ұйымдастыруымен әр сенбі сайын қаланың Арбат жаяу жүргіншілер алаңында арнайы жәрмеңке өтіп тұрады. Онда осы кәсіппен нан тауып отырған жандар өз дүниелерін саудаға шығарады. Сала басшысының айтуынша, алдағы уақытта басқарма мегаполистен креативті хаб орталығын ашып, Баку мен Самарқанд қалаларына роуд-шоу ұйымдастыруды жоспарлап отыр.
ШЫМКЕНТ
