Қоғам • 17 Қазан, 2024

Қазақ жырының бозторғайы

96 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Елорда төріндегі Ұлттық кітапханада қазақ әдебиеті тарихында іргелі орны бар ақын, ағартушы Сәбит Дөнентаевтың туғанына 130 жыл толуына байланысты еске алу шарасы өтіп, жаңадан басылып шыққан «Көркемтай» жинағының тұсауы кесілді.

Қазақ жырының бозторғайы

Рухани іс-шараны ұйымдас­тырушы Қазақстан Жа­зу­шылар одағының Астана бө­лімшесі және ақынның туған өлкесі Павлодар облысы Ақсу ауданы әкімдігінің мақсаты – қыршын кеткен қалам­гердің артында қалған мұрасын жас буынға насихаттаумен қатар, шығар­машылығы мен тұлғалық қасиеті хақында көпшілікті хабардар ету.

Дөңгелек үстелдің тізгінін ұстаған ақын Дәулеткерей Кәпұлы қазақтың маңдайына біткен дарынды тұлғаның бірі Сәбит Дөнентаев екенін жеткізіп, биыл ақынның 130 жылдығына орай «Фолиант» баспасы «Алаш аманаты» сериясымен жазушының «Көр­кемтай» атты кітабын шығар­ғанын, бұл іске өзінің мұрындық болғанын тілге тиек етті.

Ақын Сәбит Дөнентаевтың сан қырлы өмірі бір ғана отырыспен жеңіл-желпі тоқталып өте шығатын дүние емес. Өйткені бұл адам өз ғұмырында ел ішінде болып жатқан елеулі оқиғалардың қайнаған орта­сында жүріп, оны қаламына ар­қау ете білді. Осы пайымымызды оты­рыс­тың бас баяндамасын жасаған Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ профессоры, әдебиеттанушы ғалым Сағымбай Жұмағұлдың пікірі толықтыра түсті.

«С.Дөнентайұлы шығармашылығы сан қырлы сипатқа ие. Ол – Абай Құнан­байұлы, Ахмет Байтұрсынұлы дәстүрін жалғастырушы мысал жанры­ның шебері, сатирик ақын. «Көз сал газет, журналға, Дін дүниеңе, қормалға, Аз шығынды қызғанып, Көп пайдадан құр қалма!» деген дарынның «Қазақ», «Айқап», «Сарыарқа», «Абай», «Қа­зақ тілі» сынды газет-журнал­дарда жарияланған мақала, очерк, фелье­тонда­ры журналистік қарымын танытады. Панасыз, қорғансыз жетімдер тағдырын арқау еткен «Көркемтай» әңгімесі әлеуметтік өмірдегі қиянатқа жаны төзбеген гуманист жазушы ретінде даралайды», деді Сағымбай Ботпайұлы.

Сондай-ақ іс-шара барысында ақын­ның алашшыл бағыты мен адамшыл болмысы биік екені де сөз болды. Бұған дәлел – 1918 жылы Семей қаласында қызылдар қолынан қаза тапқан Алаш сарбазы Қази Нұр­мұха­медұлының қазасына арнап жазған «Тұңғыш құрбан» мақаласы мен «Алаштың алғашқы құрбанына» атты өлеңі екен.

Жиын барысында ақын, Мемле­кеттік сыйлықтың лауреаты Ғалым Жайлыбай: «Сәбит Дөнентаев туралы ең көп білетін біздің буын. Бұл кісі Абай мектебінің өкілі ретінде ерте танылған һәм талай мықтылардан сабақ алған адам» десе, әдебиет сыншысы Аман­гелді Кеңшілікұлы соңғы жылдары мек­теп оқулықтарынан Сәбит Дө­нентаевтың «Көркемтай» әңгімесі алы­нып тасталғанына өкініш білдіріп, әдебиеттің талаптарына толық жауа­п беретін мұндай классикалық туындыларды жоғалтпау керек екеніне тоқталды.

Сонымен қатар іс-шарада Ақсу қаласы мәслихатының төрағасы Мә­­дениет Омарғалиев, белгілі қа­ламгерлер, халықаралық «Алаш» сыйлығының иегері Сұраған Рах­метұлы мен Серік Елікбай, Ақсу қаласы Мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Медіғат Манапов, ақынның тікелей ұрпағы Балқия Дөнентаева, Мәдениет және ақпарат министрлігі Баспа ісі басқармасының басшысы Алмаз Мырзахмет бастаған шығармашылық өкілдері ақын С.Дөнентаев туралы ой-пайымдарын білдірді.