Мемлекет басшысының бұл талабы, ең алдымен, ел өңірлерінде халықпен тікелей жұмыс істейтін барлық деңгейдегі әкімдерге қатысты. Сондықтан 2019 жылғы күзде мегаполистер мен облыстардың әкімдері жаппай жеке блог ашып, ғаламторды пайдаланушы азаматтардың сұрақтары мен өтініштеріне жеделдете жауап бере бастаған. Мұның өзі қоғамда оң пікір туғызып, өңір басшыларына деген құрмет пен сенімді арттыра түскен еді. Алайда арада біраз уақыт өткен соң әкімдер мұндай диалогтен «қалжырап» кеткен болуы керек, бәрі де жеке блогтерін жауып тастапты. Оған өңірлер әкімдіктерінің ресми сайттарын түгел қарап шыққанымызда көз жеткіздік. «Көн құрысса, қалпына барады» деген – осы.
«Халық үніне құлақ асатын» мемлекет тұжырымдамасын жүзеге асыруда басқа өңірлерге өнеге көрсетуге тиіс Астана қаласының әкімі өз блогін жауып қана қоймай, қызмет бабында пайдаланатын қалалық телефондарының нөмірін ғана жариялапты. Ал жеке электрондық пошта мекенжайын көрсетуді артықсынған сияқты. «Алдыңғы арба қайда жүрсе, соңғы арба да сонда жүреді» дегендей, орынбасарлары да солай істепті.
Алматы қаласының әкімі қызметтік телефонының нөмірін ғана көрсетіп, жергілікті тұрғындармен жақынырақ қарым-қатынас жасауды орынбасарларына тапсырған сияқты. Өйткені олар қызметтік телефондарына қоса, жеке электрондық пошта мекенжайларын көпшілік назарына ұсыныпты.
Шымкент қаласының әкімі елорда мен «оңтүстік астанадағы» әріптестеріне қарағанда, жұртқа сәл жақындау ма деп қалдық. Ол қызметтік телефонының нөмірін көрсетумен қатар, оның қасына әкімдіктің электрондық поштасының мекенжайын жазыпты. Ал орынбасарлары қызметтік телефон нөміріне қоса жеке электрондық поштасының мекенжайын жариялапты.
Осы орайда Ұлттық экономика министрлігіне қарасты Экономикалық зерттеулер институты (ERI) әзірлеген Өңірлік әл-ауқат индексі бойынша үш мегаполис тұрғындарының жергілікті әкімдіктерге сенім деңгейі облыстармен салыстырғанда әлдеқайда төмен екені бекерден-бекер емес. Мәселен, былтыр Астана тұрғындарының жергілікті әкімдіктерге сенімі бұрнағы жылғы 35,2 пайыздан 29,2 пайызға дейін азайған. Алматылықтардың қаладағы әкімдіктерге сенімі 40,3 пайыздан 26,5 пайызға дейін құлдыраған. Ал шымкенттіктердің әкімдіктерге сенімі 33,3 пайыздан 33 пайызға дейін кеміген.
Өңірлердің ішінде Ақмола, Ақтөбе, Қарағанды, Қостанай, Маңғыстау облыстарының әкімдері ғана қызметтік телефон нөмірлеріне қоса, жеке электрондық пошта мекенжайларын көрсетіпті. Бұл олардың өздеріне сеніп тапсырылған өңір тұрғындарының ой-пікірі мен талап-тілегін уақтылы біліп отыруды жөн көретінін білдіреді. Аталған өңірлер басшыларының орынбасарлары да қызметтік телефон нөмірлері мен жеке электрондық пошта мекенжайларын жария етіпті. Ұлытау облысының жаңа әкімі қызметтік телефонының нөмірі мен жеке электрондық поштасын жұртшылық назарына ұсынғанымен, оның төрт орынбасарының біреуі ғана тікелей басшысына ұқсап бағыпты. Өзгелері жеке электрондық пошта мекенжайларын құпия ұстауды қалаған болып шықты.
Абай, Алматы, Жетісу, Жамбыл, Қызылорда, Солтүстік Қазақстан, Түркістан, Шығыс Қазақстан облыстарының әкімдері қызметтік телефон нөмірі мен әкімдіктің электрондық поштасының мекенжайын көрсетіпті. Ал олардың орынбасарлары жеке электрондық пошта мекенжайын да жариялапты. Тек Алматы облысы әкімінің төрт орынбасарының біреуі жеке электрондық пошта мекенжайын көрсетуді «ұмытып» жүрген сияқты.
Павлодар облысының әкімі мен оның орынбасарлары қызметтік телефон нөмірі мен әкімдіктің электрондық пошта мекенжайын ғана жариялауды жеткілікті санапты.
Батыс Қазақстан облысының әкімі мен оның орынбасарлары өздерін жұрттың электрондық пошта арқылы мазалағанын жақтырмайтын тәрізді. Өйткені олар тек қызметтік телефон нөмірлерін ғана жариялауды құп көріпті.
Атырау облысы әкімдігінің сайтынан мұнайлы өңір әкімінің қызметтік телефон нөмірін ғана таба алдық. Орынбасарлары қызметтік телефон нөмірінің астына әкімдіктің электрондық пошта мекенжайын ғана қоса жазыпты. Олар да «Жұрт жекеме жазып, жүйкеме тимесін» деген сыңайлы.
Шынтуайтында, әкімдер мен олардың орынбасарларының көпшілігіне қызметтік телефон нөмірі арқылы қоңырау шалып, тілдесу оңай емес. Телефон тұтқасын көтеретін хатшы қыздар: «Бәленшекең қазір жиналыс өткізіп жатыр» немесе «Ол кісі қазір нысандарды аралап жүр, кейіндеу хабарласыңыз» деп діңкеңізді құртады. Ал Ақмола облысы әкімінің қызметтік телефоны нөмірінің жанына «Алдын ала кеңес алу үшін» деп жазылыпты. Бұл осы өңір басшысы аппаратының шенеуніктері ойлап шығарған «ноу-хау» болса керек.
Рас, әкімдер қалалар мен аудандарды аралап, еңбек ұжымдарымен кездесіп, жергілікті жерлердегі жағдайды сұрап-біліп жүреді. Бекітілген кестеге сәйкес азаматтарды жеке қабылдап, олардың ұсыныстары мен өтініштерін тыңдап отырады. Осындай іс-шаралар ескі Қазақстанда да өткізілетін. Бірақ көбіне формальды сипатта болушы еді. Өкінішке қарай, қазір де кейбір облыс әкімдері өзіне сеніп тапсырылған өңірлерді аралағанда аудандардың басшыларымен алдын ала келісілген, еш проблемасы жоқ ауылдық елді мекендерге ғана барып, жол мен ауызсудан мұқтаждық көріп отырған ауылдарға ат басын бұрмайтыны бұқаралық ақпарат құралдарында сыналып жүр. Әрине, қиян түкпірдегі ауылдардың бәрін аралап шығуға көп уақыт керектігі де анық. Сондықтан да әкімдердің жеке блог жүргізгені, тым құрығанда жеке электрондық пошта мекенжайы жұртшылыққа қолжетімді болғаны жөн.
Осы орайда жақында epetition.kz сайтында азаматтардың кез келген мемлекеттік органның үстінен жоғары тұрған мемлекеттік органға жолдаған арыздарын сол төмен тұрған мемлекеттік мекемелердің өздеріне тексерту үшін қайтадан жіберудің бюрократиялық тәжірибесін заңнамалық тұрғыда тоқтату туралы петиция жарияланғанын айтқан жөн. Себебі жергілікті жерлерде алдына мұқтаждығын айта келген адамның меселін қайтарып қана қоймай, «Қайда арыз жазсаң да, мейлің. Бәрібір, сол арызың маған қайтып келеді...» деп менменситін шенеуніктер бар. Әсіресе жергілікті атқарушы органдарда. Демек, аталған петиция да әкімдердің бәрі бірдей «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын іске асыруға жете мән беріп, өзіне көрсетілген сенім үдесінен шығып отырмағанын аңғартады.
