Сурет: ru.freepik.com
Былтырдан бері 20 мыңға жуық ауыл тұрғыны 2,5%-дық жылдық мөлшерлемемен жалпы сомасы 100 млрд теңгеден астам шағын несие алып, кәсіп ашқан. Ауылды көтерудің жаңа драйвері саналатын аталған жобаға 2029 жылға қарай 1 млн ауыл тұрғынын қатыстырып, 350 мың жаңа жұмыс орнын ашу жоспарланған. Тәуелсіз еліміздің тарихында алғаш рет аталған мақсатқа 1 трлн теңге көлемінде қаражат бөлу қарастырылып отыр. Былтыр осы қолайлы мүмкіндікті пайдалануда Жамбыл және Түркістан облыстарының тұрғындары ерекше белсенділік танытып, жобаға бөлінген бүкіл қаржының жартысына жуығын алды.
Алайда биыл «Ауыл аманатының» іске асырылу барысы көңіл көншітерліктей емес. Жыл басынан бері жоспарланған 100 млрд теңгенің небәрі 7 млрд теңгесі ғана иесін тапқан. Мәжіліс депутаты Елнұр Бейсенбаевтың пікірінше, мұның бірнеше себебі бар. Біріншіден, облыс әкімдері аталған жоба бойынша берілетін несиенің қайтарылу кепілі болғандықтан, көпшілігі тәуекелге барудан бас тартып отыр. Екіншіден, жобаға қатысушылардың бәрі бірдей таңдаған кәсібі негізінде оқытылмайды. Мұнсыз бәсекеге қабілетті өнім шығару қиын. Осыны ескеріп, Жамбыл облысының Меркі ауданында арнайы оқыту орталығы ашылған. Енді осы тәжірибені басқа өңірлерге тарату қажет. Бұл жөнінде Мемлекет басшысының биылғы Жолдауында Үкіметке берген нақты тапсырмасы да бар. Үшіншіден, жобаға қатысқан ауыл тұрғындары өсірген өнімдерін сата алмай, қиындық көріп жүр. Мысалы, биыл оңтүстік өңірлердің шаруалары құлпынайдан жақсы өнім алғанымен, оны тиімді бағамен сата алмады. Себебі нарықты шетелден әкелінген, бағасы арзан құлпынай басып алған.
Отандық шаруалар өнімін қайта өңдеуге, ұзақ сақтауға қажетті инфрақұрылым болмағандықтан, өзіндік құнынан арзанға сатуға мәжбүр болды. Соның салдарынан шаш-етектен шығынға батты. Енді олардың алған несиелерін қашан қайтаратыны белгісіз. Төртіншіден, «Ауыл аманаты» жобасына бұрын алған несиелері бойынша берешегі бар азаматтар қатыса алмайды. Шынтуайтында, мемлекеттік қолдауды бірінші кезекте қажет ететін ауыл тұрғындары – солар. Осыған орай депутаттар Үкіметке «Ауыл аманаты» жобасын жетілдіруді, соның ішінде ауыл тұрғындарына өз өнімдерін өңдеуге және сатуға мүмкіндік беретін инфрақұрылым құруды және Президенттің тапсырмасына сәйкес «тауар несиесін» беру мәселесін қарастыруды ұсынды.
«Ауыл» партиясының Мәжілістегі фракциясының Серік Егізбаев бастаған депутаттары Мемлекет басшысы өз Жолдауында агроөнеркәсіп кешеніне бөлінетін қаржының 70 пайызы – мемлекет қаржысы екендігіне байланысты Үкіметке тауар несиесін беру тәсілін кеңінен қолдануды тапсырғанына қолдау білдіріп отыр. Өйткені бұл мәселені шешуде «Ауыл» партиясы мүшелерінің қазірдің өзінде жинақтаған оң тәжірибесі бар. Ақтөбе облысының Алға ауданындағы «Жансая» шаруа қожалығы мұқтаж жерлестеріне қоса, Батыс Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстарының шаруаларына 640 асыл тұқымды жылқыны тауар несиесі ретінде таратып берген. Ал Шалқар ауданындағы «Нұралы» шаруа қожалығы 4 мың қойды жерлестеріне несиеге берген. Бұған қоса, ірі қараны да тауар несиесі ретінде бере бастаған. Бұл ретте айта кететін жайт – тауар несиесін алушылар екіжақты шарт бойынша 5 жыл ішінде жыл сайын алынған төлдің 50 пайызын несие берушіге қайтарып отыруға міндеттенген.
Қазіргі бюджет қаржысының жетіспеушілігі жағдайында тауар несиесін беру мемлекет қаражатынсыз іске асырылатындығы маңызды. Бұл шара ауыл тұрғындарының әл-ауқатын жақсартуға бағытталғаны да сөзсіз. Сондықтан да «Ауыл» партиясы қазір қолында барын жұртпен бөлісіп жүрген кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан қолдау көрсетіп, олардың өз бизнестерін одан әрі толыққанды жүргізуіне жағдай жасау қажет деп санайды. Осы мақсатта Үкіметке ақтөбеліктер тәжірибесін жан-жақты зерделеуді және республика бойынша тауарлық несие беруге ниет білдіретін кәсіпкерлердің тізімін жасап, оларды ынталандыру тетігін әзірлеуді ұсынып отыр.
Осы орайда тауар несиесін беруді Солтүстік Қазақстан облысындағы «Зенченко және К» коммандиттік серіктестігінің бас директоры, Қазақстанның Еңбек Ері Геннадий Зенченко бұдан он бес жылдай бұрын бастап, Аққайың ауданындағы Аралағаш ауылының тұрғындарына өзара тиімді шартпен мал таратып бергені есімізге түсті. Ал белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Қуат Есімханов 2020 жылы коронавирус пандемиясы басталған кезде ауылдағы ағайынның хал-жағдайын ойлап, өзі бір кезде қызмет істеген Павлодар, Шығыс Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстарындағы аудандардың әкімдеріне телефон соғып, ауылдардағы жұмыссыз отбасыларға құс балапандарын несиеге үлестіріп беруді ұсынғаны жадымызда. Өзі болса, мал шаруашылығымен айналысатын жерлестерінен бірнеше бұзау сатып алып, туған аулындағы кедей отбасыларға тегін таратып берген еді. «Елім!» деп өткен есіл ерлердің игі бастамалары бүгінгі алмағайып заманда жалғасын тауып жатса, халқымыздың құт-берекесі ортаймасы анық.
