Инфографиканы жасаған – Амангелді Қияс, «EQ»
Халықаралық дәлізді дамыту – негізгі міндет
Сауда және интеграция министрі Арман Шакқалиев шекара маңындағы сауда-экономикалық хабтар желісін құру, инвестиция тарту және еліміздің экспорттық әлеуетін нығайту шаралары туралы баяндады. Мемлекет басшысының елімізді Орталық Азиядағы негізгі көлік хабына айналдыру жөніндегі тапсырмасын орындау шеңберінде Үкімет тиісті жұмыстар жүргізіп келеді. Бұл бағытта трансшекаралық хабтар құру – шекара маңындағы сауданы дамытып, өнеркәсіптік кооперация мен еліміздің көлік-транзиттік әлеуетін кеңейту үшін ерекше маңызға ие.
Сауда және интеграция министрі Арман Шаққалиев Премьер-министрге бүгінде аумақтары теміржол және автожолдары арқылы қосылған 5 трансшекаралық хабты қалыптастыру бойынша жұмыстар жүргізіліп жатқаны туралы айтып берді:
- «Қорғас торабы» Қытаймен сауда-экономикалық ынтымақтастықтың негізгі элементіне айналады;
- «Каспий торабы» Транскаспий бағытын байланыстырушы буын рөлін атқарады;
- «Еуразия» трансшекаралық сауда орталығы Ресеймен өнеркәсіптік кооперацияны дамытуға серпін береді;
- «Орталық Азия» ХӨКО Өзбекстанмен шекарада өндірістік кооперацияны дамытуға және тауарларды таратуға ықпал етеді.
- Индустриялық сауда-логистикалық кешен Қырғыз елімен шекарадағы жобаларды іске асыруға жағдай жасауға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар Маңғыстау облысындағы Ақтау және Құрық порттарында контейнерлік хабтар мен Астана, Алматы, Шымкент, Ақтөбе қалаларындағы әуежайларда мультимодальды әуе хабтарын құру пысықталып жатыр. Жобаларды сәтті жүзеге асыру үшін Премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғариннің жетекшілігімен Жедел жұмыс тобы құрылды. Қазіргі уақытта жобалар жергілікті атқарушы органдардың құзіретіне берілді. Іс жүзінде инвесторлармен бірлесіп іске асыру қамтамасыз етіледі.
Премьер-министр инвесторларды іздеу және хабтардың инвестициялық тартымдылығын арттыру жөніндегі жұмысты күшейтудің маңызын атап өтті. Барлық жоспарланған жобаны толыққанды іске қосу жүктердің өту уақытын қысқартуға, өнеркәсіптік өндіріс көлемін арттыруға, салық түсімдерін ұлғайтуға, жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік беретінін айтты.
«Өзбекстанмен шекарадағы «Орталық Азия» хабы жобасының өзі теміржолдың өткізу қабілетін жылына 20 млн тоннаға арттыруға мүмкіндік береді. Ақтау портында контейнерлік хаб құру жүкті ауыстырып-тиеу көлемін жылына 92 мыңнан 300 мың контейнерге дейін ұлғайтуға жағдай жасайды. Жалпы, хабтар жүйесі біздің сауда серіктестерімізбен біртұтас сауда-көлік кеңістігін қалыптастыруға тиіс. Бұл – мемлекеттер арасындағы тауар айналымын айтарлықтай арттырып, көршілес елдермен стратегиялық қарым-қатынасты нығайта түседі. Осындай жоспарлы нәтижелерге қол жеткізу үшін мүдделі мемлекеттік органдар мен әкімдіктердің барлық ресурсын жұмылдыру қажет», деді О.Бектенов.
Сонымен қатар Қытай, Парсы шығанағы, Кавказ және Еуропа нарықтарына шығуды қамтамасыз ететін «Шығыс – Батыс», «Солтүстік – Оңтүстік» және «Транскаспий халықаралық көлік бағыты» дәліздерінің әлеуетін тиімді пайдалану маңызды.
Үкімет басшысы Сыртқы істер, Сауда және интеграция министрліктері әкімдіктермен бірге әрбір хабқа әлеуетті шетелдік инвесторлардың пулын құрып, олардың жобаларға қатысуын пысықтауды, сондай-ақ хабтарды басқаратын компаниялардың жұмыс жағдайларын айқындауды тапсырды. Ең бастысы, хабтарды болашағы зор жобалармен сапалы толтыру бойынша жұмысты тұрақты негізде жүргізіп отыру қажет.
Өнеркәсіп министрлігі Ұлттық экономика, Қаржы министрліктерімен және әкімдіктермен бірлесіп, трансшекаралық хабтарды дамытуға арнайы экономикалық аймақтарды құру мен кеңейту жөніндегі қажетті іс-шараларды бір айдың ішінде қабылдауы қажет. Әкімдіктерге хабтардың барлығын базалық инфрақұрылыммен, соның ішінде электр энергиясымен, сумен, көлік жолдарымен және коммуникациялармен қамтамасыз ету жүктелді.
Олжас Бектенов индустриялық сауда-логистика кешенін электр энергиясымен қамтамасыз ету мәселесіне ерекше назар аударды. Энергетика министрлігі мен Жамбыл облысының әкімдігіне Қордай ауданында қосалқы станса құрылысын қысқа мерзімде қамтамасыз етуді тапсырды. Сауда және интеграция министрлігіне трансшекаралық хабтар құру мен дамыту жөніндегі үдеріске қатысушылардың барлығын тиімді үйлестіруді қамтамасыз ету міндеті қойылды.
Құрылысты бақылау мен үлескер құқын қорғау қатаңдайды
Өткен 10 айдың қорытындысы бойынша құрылыс жұмысының көлемі 2023 жылдың сәйкес кезеңіндегі көрсеткішпен салыстырғанда, 15,7%-ға өсіпті. Қанат Шарлапаевтың айтуынша биыл 18,03 млн шаршы метр тұрғын үй салу жоспарланған. Осы жылдың қаңтар-қараша айларындағы динамиканы ескере отырып, қазірдің өзінде 16 млн шаршы метр салынды, бұл өткен жылдың сәйкес көрсеткішінің 107%-ын құрайды.
«Отбасы банк» АҚ басқарма төрағасы Ләззат Ибрагимова Үкімет басшысына «Наурыз», «Отау» және «Асыл мекен» сияқты ипотекалық бағдарламалардың іске асырылу барысы туралы айтты. 1 желтоқсандағы жағдай бойынша 6,6 мыңнан аса адам қарыз ресімдеп, өз баспанасының иесі атанған.
Премьер-министр құрылыс саласы ел экономикасындағы негізгі салалардың бірі саналатынын, тұрғын үй мәселелерін шешуге, инфрақұрылымды дамыту мен жұмыс орындарын құруға тікелей әсер ететінін атап өтті.
Мемлекет басшысының 2029 жылға дейін 111 млн шаршы метр жаңа тұрғын үйді іске қосу жөніндегі алға қойған міндеті шеңберінде 2023 жылы Тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымды дамыту тұжырымдамасы өзектендірілді. Биыл Үкімет аталған секторды одан әрі ынталандыру мақсатында қосымша іс-шараларды іске асырды. Атап айтқанда, Тұрғын үй саясатын реформалау туралы заң қабылданды, жаңа жеңілдетілген ипотекалық бағдарламалар іске қосылып, қаржыландыру көлемі артты.
Олжас Бектенов құрылыс сапасы мен іргелес инфрақұрылымды арттырудың, бөлінген қаражатты тиімді пайдалану мен тұрғын үйге кезекте тұрғандарды өзектендірудің маңызы туралы айтты. Сөйтіп өңірлердегі тізімдерді түгелдеуді жеделдетуді тапсырып, кезекте нақты мұқтаж азаматтар болуға тиіс екенін атап өтті.
Үлестік құрылыс мәселесіне ерекше назар аударды. Кепілдік бермей шарттар жасасу фактілерін болдырмау мақсатында үлескерлерді қосымша қорғау үшін заңнамаға түзетулер енгізіледі.
«Көптеген құрылыс компаниясы заң талаптарын айналып өтіп, үлескерлер қаражатын тартуды жалғастырып келеді. Олармен ешқандай кепілдік берместен шартқа отырады. Қазір Мәжіліс Үлестік құрылыс мәселелері бойынша заң жобасын әзірледі. Министрлік депутаттармен бірге үлескерлер қаражатын тарту ісіне бақылауды күшейту нормаларын сапалы пысықтауы қажет. Бұған қоса, үлестік құрылысқа қатысты шартқа отыру тетігін әзірлеуді тапсырамын. Ол азаматтарымыз үшін тәуекелдерді толығымен жоюға тиіс», деді О.Бектенов.
Үкімет басшысы биыл және келесі жылға арналған тұрғын үй және инженерлік желілерді іске қосу жоспарларын орындау үшін Өнеркәсіп және құрылыс министрлігіне өңір әкімдіктерімен бірлесіп, тиісті жағдай жасауды тапсырды. Жаңа ипотекалық бағдарламаларды және құрылыстың болжамды өсімін ескере отырып, жауапты министрлік мемлекеттік органдармен және ұйымдармен бірлесіп, құрылыс және коммуналдық сектор жобаларындағы отандық материалдар үлесін арттыруын қамтамасыз етсін деді. Сондай-ақ құрылыс материалдарын өндіру бойынша жоспарланған жобаларды келесі жылы іске қосуды қамтамасыз ету жүктелді.
Еңбек ресурстары орталығының деректеріне сәйкес, 2030 жылға дейін құрылыс саласына 200 мыңнан аса білікті маман қажет болады. Ғылым және жоғары білім, Оқу-ағарту, Өнеркәсіп және құрылыс, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрліктеріне нарықтың сұранысын ескере отырып, осы мамандарды даярлау мәселесін пысықтауы қажет екенін айтты.
