Тағзым • 13 Желтоқсан, 2024

Ұлт қайраткеріне құрмет

379 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Ұлттық музейде көрнекті тұлға, Алаш қайраткері Шәймерден Қосшығұлұлының туғанына 150 жыл толуына орай «Ұлт қайраткері Шәймерден Қосшығұлұлы» атты дөңгелек үстел өтті. Алаш арысының қоғамдық-саяси қызметін насихаттау, өскелең ұрпақты отансүйгіштік пен адамгершілікке тәрбиелеуді мақсат тұтқан алқалы жиынға алаштанушы ғалымдар мен тарихшылар, белгілі қоғам қайраткерлері, тұлғаның ұрпақтары, сонымен қатар жоғары оқу орындарының студенттері қатысты.

Ұлт қайраткеріне құрмет

Шәймерден Қосшығұлұлы – қоғам қайраткері, қазақ зиялы қауым өкілдерінің бірі, қазақ халқының құқын қорғаған тұл­ға. 1906 жылы қаңтарда Ш.Қос­шы­ғұлұлы Бүкілресейлік мұсыл­ман­дардың ІІ съезіне делегат болып сайланды. 1906 жылы Төменгі Новгород қаласында өткен ІІІ Бү­кілресейлік мұсылмандар съе­зі­не қатысып, саяси салаға, оқуға, дінге қатысты бұйрықтарды шы­ғаруға атсалысты. 1906-1907 жылдары Ақмола облысынан I және II Мемлекеттік Думалардың депу­таты болып сайланды. 1907 жылы Петерборда шығатын «Серке» газетіне қаржылай көмек көр­сет­ті. Оқу-ағарту ісімен айналы­­сып, балаларды оқытты. 1931 жылы кеңес өкіметі тарапынан тұт­қын­далып, жер аударылды. КСРО Жоғарғы Кеңесі президиумы­ның 1989 жылғы 16 қаңтардағы Жарлығы негізінде 1989 жылғы 19 қыркүйекте Көкшетау облыс­тық прокуратурасы ақтап алды. 2015 жылы Үкіметтің шешімімен Астана қаласындағы 188-көшесі­нің атауы өзгертіліп, Шәймерден Қосшығұлұлының есімі берілді.

Мұхамеджан Сералин «Серке» газетінің тарихына арналған ма­қа­ласында: «1907 жылы Санкт-Пе­тер­бургте II Мемлекеттік Думаның мүшесі Шахмерден Қосшығұловтың бастамасымен «Серке» газеті шығарыла бастады. Бірақ газетті бірден мемлекеттік органдар жауып тастады» деп жазды. Қаламгердің келтірген дерегіне сүйенсек, газет шыққаннан кейін редакцияда полиция пайда болады. Олар редакцияның бүкіл бөлмелерінде тінту жасайды. Бұған Міржақып Дулатұлының үкімет саясатына қарсы мақаласы себеп болды деген деректерді де қоса келтіреді.

Тұлға тағылымын зерделуге ба­ғытталған дөңгелек үстелде Шәймерден Қосшығұлұлының қоғамдық-саяси қызметі, әсіресе Ресей империясының Мемлекеттік Думасының І және ІІ шақы­ры­лымдағы жұмысына қатысты мәсе­лелер қарастырылды. Соны­мен қатар айтулы жиында қайрат­кер тұлғаның кітаптары мен сирек суреттері музей қорына табыс етілді.

Дөңгелек үстелге қатысқан Серік Негимов, Өмірзақ Озғанбаев бастаған зерттеуші ғалымдар, қоғам қайраткерлері Шәймер­ден Қосшығұлының тұлғалық, қай­рат­керлік қырына жан-жақты тоқталып, ұлт мұраты жолында сіңірген еңбегін кеңінен сөз етті. Сондай-ақ ұлт қайраткерінің елдік мұрат жолындағы елеулі істерін, тағылымды өнегесін алдағы уақытт­а да жандандырып, жаңғырту ке­рек екенін, Ш.Қосшығұлұлы­ның ­рухани мұрасы болашақта келе­лі зерттеуді қажет етіп тұрған ма­ңызды мәселе екендігін де баса айтты.