Баяғыда, М.Әуезовтің «Қараш-қараш оқиғасы» хикаятында бас кейіпкер Бақтығұл ұстаған бердеңке осындай. Америка офицері Хайрем Бердан 1870 жылы ойлап тапқан бұл қарудың патентін орыс империясы сатып алып, Тула қару жасау зауытында шығарып, патшалық аумағына таратқан. Ол кездегі орыстың қаруы бұдан әлдеқайда сапасыз болған. Жалпы саны 360 мыңдай шығарылған екен. Сол кезде біраз данасы қазақ даласына да жеткен болуы керек. Бақтығұл қас жауы Жарасбайды жартастан көздеп ататын бердеңкенің бұл түрі ұңғысы ұзын болғандықтан, алыстан тиеді.
Соңғы рет Ресей империясы оны Бірінші дүниежүзілік соғыста қолданған. 1916 жылы майдандағы армиядан алынып, тылдағы бөлімдерге таратылған көрінеді.
Қазір мұндай бердеңкені кеңестік кинофильмдерде орманшылар мен партизандардың қолынан жиі көруге болады. Кейін олардың қалған даналары аңшылық қару ретінде сатылған. Бұл үшін мылтықтарды бытырамен атуға болатындай етіп зауыттық тәсілмен өзгерткен.
Сарапшылардың бағалауынша, аққайыңдық тұрғынның мылтығы 30-жылдарға дейін өзгертілген.
Ал Аққайың тұрғынына отбасылық мұрамен қош айтысуына тура келді. Өйткені мылтықты тіркелмеген қару ретінде полиция тәркілеп, әрі иесін әкімшілік жауапкершілікке тартты.
Солтүстік Қазақстан облысы
