Қызылжар жұртының рухани көшбасшысы

Теріскейдегі қазақ баспасөзінің қарашаңырағы – «Солтүстік Қазақстан» облыстық газетінің алғашқы нөмірі оқырман қолына тигеніне 95 жыл толып отыр. Басылым 1920 жылы Ресей ком­мунистік партиясы (боль­­шевиктік) Сібір бюросы мен Ақмола губер­ниялық революциялық комитетінің органы ретінде Омбы қаласында «Кедей сөзі» атауымен дүниеге кел­ген болатын. Ал 1921 жылғы 7 наурыздан бастап РКП(б) Ақ­мола губерниялық комитеті мен губ­рев­комның органы ретінде губерния орталығы болып белгіленген Пет­ропавл қаласында «Бостандық туы» атауымен шығарылған. 1928 жылғы 14 қарашада – «Кеңес ауылы», 1932 жылғы 1 мамырда «Ленин туы» деп өзгертілген. 1993 жылғы 1 жел­тоқсанда қазіргі атауына ие болды. «Газетіміздің іргесін қалаған Алаш арыстарының алға қойған мақсаты қандай еді?» деген сауал төңірегінде ойлансақ, Мағжан Жұмабаевтың «Кедей сөзінде» жарияланған «Авто­­­номия кімдікі?» атты мақаласы көп жайдан хабар бергендей. «Бостандық – елдікі! Автономия – елдікі!.. Айлы, күн­ді, қанды, отты тарихы бар; кең, бай, терең тілі, әдебиеті бар; басқа­ларға үйлеспейтін төресі, шаруа­сы бар – қазақтікі. Жүздеген жылдар орыс ақсүйектері мен бай­ларының тепкі­сінде елдігін ұмытпаған Алаш­тікі», – деп толғанған ұлы ақынның азат­тық туралы асыл арманы, асқар мұраты арада ғасырға жақын уа­қыт өтсе де, көкейкестілігін жо­ғалтпай, бүгінде Елбасымыз Нұр­сұлтан Назарбаев ұсынған «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясымен астасып жатыр емес пе?! Өйт­кені, газет қызметкерлері әуелден әділ­дік пен теңдікті ту етіп ұста­нып, халқы­мыздың іргелі ел болуы жо­лын­да қалтқысыз қызмет етуді өзде­рі­нің басты мақсаты еткені әмбеге аян. Га­зеттің екінші атауы «Бостан­дық туы» болғандығы да осыны аңғарт­қан­дай. Қарашаңырағымызда тұтас түрік әлемінің жарық жұлдызы Мағжан Жұ­мабаев, аса көрнекті мемлекет және қо­ғам қайраткері, жалынды пуб­­лицист Смағұл Сәдуақасов, сондай-ақ Қошке Кемеңгеров, Сәбит Мұқа­нов, Жақан Сыздықов, Мәжит Дәу­летбаев, Елжас Бекенов, Шах­мет Құса­йынов, Әлжаппар Әбішев, Әбділ­да Тәжібаев, Дихан Әбілев, Сейіт­­жан Омаров, Жиенғали Тілеп­берге­нов, Жұмағали Саин, Асқар Тоқ­ма­ғам­бе­тов, Әбдірахман Айса­рин, Ғалым Мал­дыбаев, Сафуан Шаймер­­денов сын­ды атақ-даңқы алыс­қа жайыл­ған қалам­герлер қызмет еткен­дігін айрық­ша мақтан тұтамыз. Олар­дың ізін басқан кейінгі буын өкіл­дері де Кеңес Өкіметі тұсында ұлттық құн­ды­лықтарымызды, ана тіліміз бен ата салт-дәстүрлерімізді дәріп­теуге мүм­кіндігінше көңіл бөлген. Алайда, «қызыл империяның» мүд­десін көздеген коммунистік билік ұлы Мағжанның өшпес рухы сезіл­ген, қазақшыл басылымның ша­ңырағын 1963 жылы жауып тын­ғандығы тарихтан белгілі. Бұл Тың өлкесін Ресейге қосу туралы ойын ашық айтқан Кеңес Одағының сол кездегі бірінші басшысы Никита Хрущевтің тұсы еді. Биыл дүниеге келгеніне 100 жыл толғалы отырған аса көрнекті мемлекет қайраткері Жұмабек Тәшеновтің басын бәйгеге тіккен қаһармандығының арқасында қазақ жерінің тұтастығы сақталып қалғаны мәлім. Сондық­тан да газетіміздің 1966 жылы қайтадан ашылуын, ең алдымен, ұлтымыздың ұлы перзенті – Жұмабек Тәшеновтің есімімен байланыстырып, есіл Ердің алдын­да тағзым етуге тиіспіз. Осы ретте кезінде Қызылжар өңірінде бас­шылық қызметтер атқарған ардақ­ты азамат есімі жақында Үкі­мет қаулысымен Петропавл қала­сындағы №20 қазақ орта мектебіне берілгендігін айта кеткен жөн. Газет ұжымы қашанда Мағжан бастаған Алаш арыстарының ұлы ісіне адалдығын сақтап, ұлт мүддесіне аянбай қызмет етіп, Қызылжар жұртының рухани көш­басшысы ретінде таны­лып келеді. Бүгінде алдыңғы тол­қын қалам­герлер өздерінің бір кездегі білікті басшылары, ұлағатты ұстаздары және дарынды әріптестері болған Уәп Рахымжанов, Бақыт Мұстафин, Мұхамедқали Нұрғожин, Рәшид Бәдірленов, Серік Хасенов, Мәлік Мұқанов, Амандық Әбжанов, Ме­реке Тұралин, Әмір Қожахметов, Қайырбек Баймұқанов, Ербол Шаймерденов, Құрман Рамазанов, Роза Молдақова және басқаларды сағынышпен еске алып отырады. Алдымызда жүрген ардагер аға­ларымыз Солтүстік Қазақстан облы­сының құрметті азаматы­ Ожан Қали, Қазақстанның құрметті журналистері Мұрат Нұрмұқанов, Әскер Әбілқайыров, Амандық Жантеміров және бел­гілі сатирик-жазушы Жоламан Шахановтың орындары – әрдайым қарашаңырағымыздың төрінде. Ал бір топ аға әріптесіміз зейнеткер атанса да, өткір қаламдарын қолдарынан тастамай, өндірте жазып, қалтқысыз қызмет істеп жүр. Олардың ішінде белгілі журналист, жазушы, қоғам қайраткері, Солтүстік Қазақстан облысының құрметті азаматы Жарасбай Сү­лейменовтің орны ерекше. Ұжым­ның бірінші басшысы ретінде еліміздің тарихындағы өтпелі кезеңде редакцияда қордаланып қалған көкейкесті мәселелерді табандылықпен шешіп, дарынды жас­тарды қызметке тартып, басылымды шығармашылық жаңа биікке көтере білген Жарасбай Қабдоллаұлы кейін Парламент Мәжілісінің депутаты болып сайланды. Халық қалаулысы бола жүріп, нелер көкейкесті мәселелерді өзіне тән журналистік өткірлікпен қозғап, елімізге кеңінен танылған аға әріптесіміз содан соң бірнеше жыл «Егемен Қазақстан» республикалық газеті бас редакторының орынбасары қызметін де абыроймен атқарды. Ал, былтыр «Қызылжарым!» деп соқ­қан жүрек қалауымен туған өңі­ріне оралып, өзінің ұшқан ұясы – «Сол­түстік Қазақстан» газетінің бас редак­торлығы қызметін қай­тадан қолына алды. Бүгінде басылымымыздың шығармашылық тың ізденістермен танылуына тікелей ұйытқы болып жүр. Майталман журналист, белгілі ақын Болат Қожахметов жетпістің ауылына жақындап қалса да, «Солтүстік Қазақстан» газеті шеф-редакторының орынбасары ретінде жас журналистердің шеберліктерін жетілдіруге аянбай атсалысуда. Нұрсайын Шәріп, Тоқтар Зікірин, Зейнолла Әкімжанов сынды өлең сөзге де, қара сөзге де қамшы салдырмайтын журналист, ақын ағаларымыз жастармен жарыса жұмыс істеуде. Олардың өкшесін басып келе жатқан Зарап Құсайынов, Қошан Қали, Ләйла Жанысова, Гүлгүл Төлешева, Алма Жүсіпова сынды журналистер еңбегі әртүрлі деңгейде әділ бағасын алды. Ал ізбасар кейінгі буынның ішінде Арайлым Бейсенбаева, Жадыра Қанафина, Қанат Атаманов, Нұргүл Оқашева сынды алғыр да ізденімпаз жастар үлкен үміт күттіреді. Тәуелсіздік жылдарында Қы­зыл­жар өңірінде ана тілімізге құр­мет пен құлшыныстың артуы­ның арқасында «Солтүстік Қазақ­стан» газе­тінің таралымы екі еседен астам өсіп, бүгінде 10 мың данадан ас­ты. Бұ­ған қоса, кәсіпорын дирек­торының орынбасары – «Сол­түстік Қазақстан» газетінің шеф-редакторы Роза Шәкенованың көп күш-жігер жұмсауының және «Қазконтент» акционерлік қоғамының қолдауының арқасында жасалып, қалыптастырылған сайтымыздың ай сайынғы тұрақ­ты оқырмандарының саны қазір 19 мыңнан асып, бұл жөні­нен облыстық қазақтілді басылым­дар­дың алдыңғы легінен көріндік. Бұл да шығармашылық ұжымға ортақ жетістік. Өйткені, оқырман газет бетінен де, сайтымыздан да қыз­ғылықты дүние іздейтіні даусыз. Газетті шығарушы «Қызылжар-Ақпарат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің құрылтайшысы ретінде облыс әкімі Ерік Сұлтанов редакция қызметкерлерінің шы­ғармашылықпен жұмыс істеуіне қолайлы жағдай туғызу мәселесіне қамқорлықпен көңіл бөліп отыр. Ерік Хамзаұлының қолдауының арқасында «Солтүстік Қазақстанға» жергілікті бюджеттен берілетін мемлекеттік тапсырыс көлемі кемі­тілмей, журналистердің еңбекақысы өсіріліп, редакцияның техникалық құралдармен жабдықталуы да жылдан-жылға жақсартылу үстінде. 95 жылдық – редакцияның шы­ғармашылық ұжымы мен қалың оқырман қауым үшін айтулы оқиға екендігі анық. Соған орай басы­лы­мымыздың айшықты белесін оқыр­мандармен кездесулер сияқты шара­лар арқылы атап өтуді жөн көрдік. «Сын түзелмей, мін түзелмейді» дегендей, газетіміздің жетістігі де, кемістігі де сөз бола­тын мұндай басқосуларды алда­ғы уақытта жалғастыратын боламыз. Сондай-ақ, «Солтүстік Қазақ­станда» әр жылдары әртүрлі қыз­мет атқарған, бүгінде арамызда жоқ әріптестеріміздің соңдарында қалған шығармашылық мұраларын және олар жайлы естеліктерді жи­настырып, кітап шығаруды ұй­ғардық. «Біздерді іздейтұғын жан болса егер, шаң басқан архив­терден табылармыз...» – деп, ұлы Мұқағали ақын жазғандай, өмірден өткен әріптестеріміздің мынау көз қимайтын жалған дүниеге іңкәр нәзік жандары мен «Елім!» деп соққан жүректерінің лүпілдері сезілетін шығармаларын іздестіріп тауып, бір кітап етіп шығару – олардың алдындағы азаматтық парызымызды өтеудің бастамасы ғана. Өйткені, Алла тағала қолдарына қасиетті қалам ұстатып, бұл дүниеде Әділ­­­дік пен Шындықтың жаршылары етіп жаратқан ардақты әріп­тес­теріміздің әрқайсысына бір-бір кітап арнасақ та, артық емес. Кәрібай МҰСЫРМАН, «Қызылжар – Ақпарат» ЖШС директоры, Қазақстанның құрметті журналисі. ПЕТРОПАВЛ.