ТӨРАҒАЛЫҚТЫҢ ТАМАША ТАБЫСЫ

ҮЛКЕН CАММИТ – ҚАЗАҚСТАН ҮШІН ҮЛКЕН АБЫРОЙ Күні кеше ғана өткен Ақбұ­лақтағы 56 елдің сыртқы істер министрлерінің бейресми кезде­суі, үлкен Саммит шақыру жө­нін­дегі бірауыздылық Қазақстан­ның тарихындағы ең елеулі оқи­ғаның бірі деп санаймын. Оның үстіне ЕҚЫҰ-ның мұндай ауқымдағы жиыны он бір жыл өт­пегенін ескерсек, Қазақстан­ның төрағалығы жылында олар­дың бас қосуы Қазақ елінің Тұң­ғыш Президенті Н.Назарбаевтың бастамасымен ұйымдастырылуы – ол кісінің халықаралық аре­надағы беделінің биігін де көрсетсе керек. Бұл ретте екі нәрсені ала бөтен атар едім, біріншіден,бар нәрсені көрсете білудің өзі де іс­керлік. Алатаудың әсем бау­райын­да кездесу өткізіп, олар Қа­зақстанды, қазақтың қонақ­жайлылығын, көркем табиғатын көріп қайтты. Екіншіден, алқалы басқосуда Елбасының өзі баяндама жасады. Кездесуде басты үш мәселе талқыланды. Біріншісі, әлемдік тәртіптің тұрақтылығы. Өйткені, бейбітшіл ел үшін, ең алдымен айналасындағы көрші елдердің тұрақтылығы, олардың бейбітшіл көзқарасы керек. Сонда ғана көршілермен сауда-саттық жүріп, достық қарым-қатынас жасалмақ. Екіншісі, осы мемлекеттер ара­сын­дағы бірлестікке бағытталған ортақ құндылықтардың сақталуы. Яғни, лаңкестікке жол бермеу, трансұлттық келісімдер, бейбіт қарым-қатынастардың салтанат құруы. Мәселен, мұндай байла­ныстар, қарым-қатынастар Еуро­па әлемінде бар, олардың бір-бірімен қатынасуына еш кедергі жоқ, шекаралары ашық. Бұл, әсіресе, қарапайым халық үшін өте қолайлы. Міне, осы еуропа­лық үрдісті біздің Мемлекет басшысы Еуразия кеңістігінде орнатып, достық жағдайда ба­рыс-келісті реттемек. Оның үс­тіне, біз әлемдік қаржы, эконо­микалық дағдарыстан шығамыз, экологиялық қауіпсіздік те орны­ғады. Мысалы, азық-түлік қауіп­сіздігіне келсек, кейбір мем­лекеттерде табиғаттың қолайсыз­дығынан, бір жерде жауын-шашын көп болып, егінді жуып-шайып кетсе, бір жерде құрғақ­шы­лық, соның салдарынан же­тіс­пеушілік, аштық қаупі туындап жатады. Үшіншісі, этностық және діни төзімділік мәселесі. Бұл жөнінде біздің еліміз Қазақ­стан халқы Ассамблеясын құрып, әлемде соның жақсы үлгісін көрсетіп отыр. Елімізде тұратын барлық ұлт өкілдерінің тұрмыс-жағдайы қазақтан артық болмаса, кем емес. Бұл Елбасы көреген­дігінің, тапқырлығының арқасы. Осы ретте мына бір жәйттің ерекше астын сызып айтып өткім келеді. Төрткүл дүниеде бір ұлттан тұратын мемлекет жоқ. Барлық мемлекет көпұлтты. Бірақ, Қазақстанда оншақты немесе жиырма шақты ұлт өкілі болса, олардың әрқай­сысына өздерінің орталығын ашып беріп, тілін, дінін сақтауға толық мүмкін­дік жасалған. Бұл – қазақтың кеңдігі, даналығы, дар­қандығы. Ата-бабадан келе жат­қан қонақ келсе жалғыз қойын сойып тастап отыратын жомарт­тығы, кеңпейіл­ділігі. Мәселен, Еуропадағы ең демократиялық мемлекет – Францияны алайық. Егер ол елге басқа бір ұлт өкілі көшіп барып, Францияның азаматтығын алса, ол сол күні француз болып шыға келеді. Өйт­кені, төлқұжатыңда солай жазылған. Яғни, сенің ұлтыңа, дініңе, тіліңе мән беріп жатқан еш­кім жоқ. Ал бізде ше? Қазақ­стан­ға басқа ұлттан он адам кө­шіп келсе де, оларға өз орта­лы­­ғын, өз тілін, дәстүрін ұмыт­пас үшін жексенбілік мектебіне дейін ашып береміз. Шүкір, бүгін­де Қазақстандағы қазақ 67 пайызды құрайды. Халықаралық келісім бойынша, егер мемлекетті құрау­шы ұлт сол халық­тың үш­тен екі­сін құраса, ол моноэтнос­тық, мо­но­ұлт­тық, яғни бір ұлттан тұра­тын мемлекет бо­лып есепте­леді делін­ген. Демек, біздің со­лай жа­сауға толық құ­қымыз бар. Бі­рақ, олай жасап жатқан жоқпыз, Қазақстанда тұратын әрбір ұлт өкілінің жағ­дайымен, салт-дәстүрі­мен санасып, сыйлас­тықта ғұмыр кешіп ке­ле­міз. Меніңше, ең бас­ты әңгіме осында. Ендеше, біздер осы жағ­дайды бүгінгі ұрпақ­қа көбірек насихат­тауы­мыз керек. Тарих­тан белгілі, со­ғыс ке­зінде қазақ топыра­ғына сталиндік сола­қай сая­саттың құрбаны бо­лып кел­ген қаншама ұлт өкіл­дерін, өздері жеті­сіп отыр­маса да, ең соңғы нанын бөліп беріп аман алып қалды. Осы жағ­дайды бастан өткеріп, қазақ­тың жақсылы­ғын көрген сол ағайындар­дың: “Қазақтар болмағанда қырылып қалар едік, рахмет” дегендерін ке­зінде өз құла­ғымызбен есті­ген куәгердің бірімін. Қазір ол қариялар дүниеден өтіп кетті. Осыны кейінгі ұрпақ біле ме, білмей ме? Білмесе, айтып түсін­діруіміз керек. Қазақстан ЕҚЫҰ-ның төрағалық жылын бірқатар игі қадамдармен бастады. Мәселен, Қырғызстандағы, Ауғанстандағы шиеленісті жағдайға араласып, нәтиже­сінде біраз мәселелерді оң ше­шуге ықпалын тигізуде. Кейбір айтқыштар “төраға­лық­тың керегі не, үлкен Саммитті өткізудің қажеті бар ма, қанша қаржы кетеді” дегенді айтып қалуда. Мен айтар едім, бұл үлкен ауқым­ды жиын Қазақстан­ның даңқын одан әрі биік­тетіп, асқақтатпақ. Қаражат шығып кетті деп уайымда­масын, ол қаржы кезінде он, жүз есе­леніп қайтып келетін болады. Мемлекеттің халықара­лық беделі көтерілген сайын ин­вестиция құйылып, трансұлттық көптеген өндіріс орны ашылады. Қазақ­стан онсыз да инвестиция көлемін адам басына шаққанда ТМД елдерінің алдында тұр. Бұл – үлкен жетістік. Инвесторлар зауыт салып берсе, оны қайтадан алып кетпейді ғой. Бір ғана мысал. Кезінде түрік ағайындар Түркістан қаласында 100 млн. долларға керемет универ­ситет қалашығын тұрғызды. Кесе­нені де өз есептері­нен күрделі жөн­деу­ден өткізіп берді. Инвести­ция деген осы. Қазақ халқына Алла тағала төзім­ді­лік, сабырлы­лық қасиетті енші етіп берсе керек. Келген адамдар­дың бәрі сыйып кетіп жатады. Ал тыныш­тығы бар, береке-бірлігі жарасқан елде жұ­мыс істеу кімге болса да қо­лайлы, табысты. Ендеше, ЕҚЫҰ-ның үлкен Саммитінің Арқа төсінде елордада өтуі – Қазақ­стан үшін де, қазақ үшін үлкен абырой, бедел. Мұрат ЖҰРЫНОВ, ҚР ҚазҰҒА-ның президенті, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты. ЕЛ МЕРЕЙІ АРТА БЕРСІН Серпінді даму жолына түскен елімізде күн сайын дерлік жақсы жаңалықтар болып жатыр емес пе? ЕҚЫҰ-ға мүше мемлекеттер сырт­қы істер министрлерінің Алматы облысында өткен бейресми кезде­суінде қабылданған шешімді мен осындай жаңалықтардың бірегейі ретінде қабылдадым. Астана бүгінде халықаралық дең­гейдегі ірі басқосулар өтетін орынға айналды. Адам жақсылыққа тез үйренеді ғой, содан кейін де шығар, Отанымызда дүбірлі жиын­дардың жиі өтіп жататындығына он­шалықты таңғалмайтын да бол­дық. Алайда, мен бұл жолғы жиын­ның орны бөлек дер едім. Олай дей­­тінім, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы – дү­ние жүзі бойынша алғанда аса бе­дел­ді ұйым. Тәуелсіздігін алғанына аса көп уақыт бола қоймаған Қа­зақ­­стан сондай ұйымға төрағалық етіп тұрған кезде ЕҚЫҰ Саммиті­нің Астанада өтетіндігі ел мерейінің бұ­рынғыдан да өсе түскендігін ай­ғақ­тайды ғой деп ойлаймын. Бей­ресми басқосуда сөз алған Пре­зи­дентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың: “Біз өзіміздің қиын таңдауымызды жасап, ЕҚЫҰ-ның Іс басындағы төрағасы ретінде Ұйым Саммитін Астанада үстіміздегі жылдың аяғында өткізуді ұсындық” деген жан тебірентерлік сөздері еліміздің бүгінде қандай биіктерге жетіп отырғандығын айқын көрсетеді. Қазақстан ЕҚЫҰ-ны жай басқа­рып қана отырған жоқ, ұйым жұмы­сын жандандыруға, еуропа­лық қауіп­сіздік ұғымын кон­ти­нент­тік аядан шығарып, еуратланти­ка­лық және еуразиялық қауіпсіздік ұғымдарына айналдыруға барынша күш салуда. Мұны біз Қырғызстан мен Ауған­стандағы жағдайды ор­нық­ты­руға бағытталған шаралар мы­салынан айқын көріп отырмыз. Бейресми кездесуге қатысу­шы­лар жоғары деңгейдегі кез­де­су­ді 2010 жылдың аяғында Аста­нада өткізу идеясын толықтай қолдайтындықта­рын білдірді. Мұның өзі еліміздің, Елбасы­мыз­дың өсе түсіп отырған беделінің арқасы деп білемін. Өмір бойы жауапты қызметтер атқарған ең­бек ардагері ретінде алдағы уа­қыт­та да мерейіміз тасқындай бер­сін деген ақ тілегімді білдіремін. Тұрсынхан МҰСАХАНОВ, еңбек ардагері. Алматы облысы, Қарасай ауданы. АСТАНА – ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ АЛАҢЫ Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төра­ғалығының жарты жылдығы да арт­та қалды. Сондықтан да ендігі жер­де осы мерзім Қазақстанға не берді, Ұйымның өзіне не берді деген алғаш­қы сауалдар төңірегінде ой түюге болады ғой деп санаймын. Сәл ғана саяси шегініс жасар болсақ, бұдан екі жыл бұрын, Қазақстан 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға төрағалық ететіндігі белгілі болған кезде, өздерін қазақстандық оппо­зиционерлердің қатарына қосып жүрген саясатшы топтардың аузы­нан: ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету – Қа­зақстанның не теңі. Өз абыройын өзі төгу ғой – мұның аты. Ол мұн­дай міндетті тіпті де атқара алмай­ды. Қараңыз да тұрыңыз, дәл осылай болады. Ұйымға төрағалық етуге оның өресі жетпейді деген біржақты, сыңаржақ пікірлерді де естігенбіз. Әрине, ешкімнің аузына қақпақ қоя алмайсың. Бүгінде әлгіндей сыңаржақ пікір білдіргендердің үндері құмығып қалған. Тілдерін тіс­теп алғандай, үндері мүлдем естіл­мейді. Өйткені, осы жарты жыл­дықтың ішінде, Қазақстан айрық­ша белсенділік танытып, бұған дейін атқарылмаған істерді оң жолға қоя білді. Бұл тұрғыда Қазақстан көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев мәлімдеген төмендегідей қағидат маңызды мәнге ие. “ЕҚЫҰ-ға төрағалық елімізде сыртқы саяси табыс ретінде ғана емес, сонымен бірге жалпыұлттық ауқымдағы құндылық ретінде де қабылданды”. Осы бір қысқа ғана қайырымда Нұрсұлтан Әбішұлы төрағалыққа деген біздің барлық ұстанымымыз­ды әрі Қазақстан тұрғысынан қарас­тырғанда оның алатын мәні мен маңызын айқын көрсетіп берді деп айта аламыз. Қазақстандық қоғам мен алдағы жылы өзінің тәуелсіз­дігінің жиырма жылдығын атап өткелі отырған мемлекет үшін оның тарихи маңыздылығы айрықша екенін де Елбасының осы пікірі арқылы ұғына аламыз. Осы арада мынандай сұрақ туын­дайды: “Бұл бізге не береді?”. Бұл жерде екі факторды атап көр­сет­кен жөн. Ұйымға төрағалық бір­лік пен қазақстандық патриотизм сезімін тереңдетуге ықпал жасап келеді. Сонымен бірге ол мемле­кет­ті одан әрі демократиялық тұр­ғыда дамыта берудің қуатты ката­лизаторы рөлін атқармақ. Бұған қоса ол қа­зақстандықтардың өмірі мен тұрмыс деңгейін еуропалық стандарттарға жеткізуге септігін тигізбек. Төраға­лық шеңберінде “Еуропаға жол” мем­лекеттік бағдарламасының белгі­ленуі осы пікіріміздің айқын айғағы. Сондай-ақ, Қазақстанның жар­ты жыл ішіндегі ұйымға төрағалық қызметінің кейбір нәтижелеріне көз салсақ – ол өз өкілеттілігі шең­­берінде ЕҚЫҰ-ның басқа ха­лық­аралық ұйымдармен, Азия құр­­лығымен, ислам әлемімен ынты­мақтастығын ұлғайтуға ұмтылып жатқаны дер едік. Өзге де дін өкіл­дерімен өркениетті үнқатысу жолдарын ұстанып отырғаны да – төрағалықтың тамаша жетістік­терінің бірі болып қала бермек. Мұның сыртында Қазақстан­ның төрағалығы тұсындағы ЕҚЫҰ Қазақстанның ұлттық мүдделерін жаһандық деңгейде ұлықтаудың басты өткізгішіне де айналып отыр. Бұл үрдіс, әсіресе, әскери-саяси, экономикалық, гуманитарлық ба­ғыттарда және халықаралық қауіп­сіздік жүйесінде айқын байқалады. Қазақстан төрағалығының ЕҚЫҰ үшін құндылығының басты көрінісінің бірі – халықаралық кеңістік шеңберінде аймақтық және жаһандық қауіпсіздікті сақтау үшін оны жаңғырту бағытын ұста­нуында. Бұл бағыт Елбасы Н.Ә.На­зарбаевтың саяси қызметімен тығыз үйлесім табуда. Бұл тұрғыда Ақбұлақ кездесуінде Нұрсұлтан Әбішұлы атап көрсеткен ЕҚЫҰ-ның үш өлшемі аясындағы төрт Т-дан тұратын траст (cенім), традишн (дәстүр), транспа­ренси (ашықтық), Толеранс (төзімділік ) рухының ала­тын орны ерекше. Бұған қоса­ры­мыз төзімділік жөнінде таяуда Астанада өткізілген конференция және осы бағыттағы басқа да іргелі қадамдар Қазақстан­ның әлем жұртшылығы алдындағы абыройы мен беделін одан әрі көтере түседі. Егер бір кездерде ЕҚЫҰ шеті мен шегі жоқ еуропалық кеңістіктің шеткері аймақтарында таптырмас үлгі болса, қазір біз қазақстан­дық­тар оның қатысушысы болып табыламыз. Өйт­кені, бізде осынау халықаралық ұйым­ға дауыс беру құқығына қоса, оған көшбасшылық ету құқығы да бар. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төраға­лығының тарихи кезең тұрғысынан тағы бір ерекшелігін айтпай кетуге болмайды. Нұрсұлтан Әбішұлының көпшілікке түсінікті ойды образға орай отырып айтқан тамаша сөзі­мен түйіндегенде, бүгінде кезінде өз мін­де­тін атқарған Хельсинки үдерісінің жарқылы қазір күңгірт тарта бастады. Әрі мызғымастай кө­рінген оның кейбір тараулары­ның күші жойылды. Яғни Елба­сының қанатты сөзімен айтқанда, жыл аяғында Қазақстанда өткізі­летін ЕҚЫҰ Саммиті әлемдік қауымдас­тыққа Ұйымның “Хельсинкиден Астанаға дейінгі” эволюциясын паш етпек. Бұл екі араны артық-кемі жоқ отыз бес жыл уақыт бөліп жатыр. Бүгінгі уақыт өлшемі мен талабына сайсақ – ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуші елдер өздерінің саяси ерік-жігерлерін халықтар алдында тұрған осы заманғы сынақтар мен қауіп-қатерлер салқынын төменде­туге жұмсай білуі керек. Әрі осы тұрғыда өрістейтін барлық күрделі сауал­дарға өркениетті тұрғыда жауап беруге тиісті. Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуші ретінде бұл сындардан да ойдағыдай өтіп келеді. Еуратлантика мен Еуразияда қауіпсіздікті сақтаумен кіндіктес жаңаша тұрғыда, Ұйым жауапкер­шілігіндегі кеңістік құру – ЕҚЫҰ-ның барлық ұстанымдары мен мін­деттерін қайтадан бекітіп, жаң­ғыртып қана қоймайды, сонымен бірге, жаңа тарихи жағдайда Хельсинки рухын қайта өрлетуге өріс ашады. Бұл тарихи міндет те Қазақстан еншісіне тиіп отырған таптырмас мүмкіндік. Қысқасы, Қазақстанның жаңа елордасы Астана қауіпсіздікті сақ­тау мен ынтымақтастықты нығайту бағытында ЕҚЫҰ-да қордаланып қалған мәселелерді талқылаудың таптырмас алаңына айналмақ. Осы үнқатысуды кейінге шегермей, дәл биылғы жылы өткізудің қажеттілігі де, өзектілігі де осында. Бұдан шығатын түйін ЕҚЫҰ Саммитін биыл, 2010 жылы Қазақ­станда өткізу идеясын ұсыну арқы­лы Қазақстан басшысы Нұрсұлтан Назарбаев қайталанбас мемлекеттік қайраткер ретіндегі қырын әлем жұртшылығына таныта алды. Ендігі жауапкершілік пен салмақтың бір ұшы, оған қайтарылар жауап оның әріптестерінің еншісінде болса керек. Вячеслав ИНОЧКИН, Батыс Қазақстан облыстық мұрағаттар және құжаттама басқармасының бастығы. БӘРІМІЗГЕ ДЕ МАҚТАНЫШ Елбасымыздың Астанада ЕҚЫҰ-ның Саммитін өткізу бастамасын өзге мемлекет­тердің қызу қолдағанын байқап отырмыз. Сам­­мит өткізу – бәзбіреу­лерге, өз елінің саяси белсен­ділігін, дүние жүзі алдын­дағы беделін көре алмайтындар үшін жай кезекті басқосу кө­рінгенімен, әлем халқы үшін мәні зор. Дүбірге толы дүниеде ЕҚЫҰ-ның пәрмені керек тұстары көп. Таулы Қарабақ көрші екі елдің ұлтараздығын өршітуге себепші болып отыр. Біз әдетте, спорт­шыларға, ха­лы­қаралық жарыс­тарда шекара жоқ деп ойлайтын­быз. Дүние бүлінсе, оның шарпуы бұған да тиеді екен. Спортшы болған соң байқай­мыз, армян және әзірбайжан спортшы­лары осы екі елде өтетін жарыстар­ға біріне-бірі бармай, көріп қалуға тырысады. Грузин спортшылары жеңіс­ке жеткенде Ресей жанкүйер­лерінің қуанбай, қол соқпай отыратын­ды­ғын да байқадық. Немесе керісін­ше. Мұны пат­риотизммен байла­ныс­тыруға болмайды. Жалған пат­риотизм мен шынайы отансүй­гіштік қасиеттердің ара-жігін ажырата білу керек. “Корфу үдерісі” үнемі жал­ғас­­тырылғаны жөн. Елбасымыз тыныштығы бұзылған мем­ле­кеттердің арасында достық орнату үшін үлкен тәуекелдерге барып жүр. Саммит те соның бір көрінісі. Мемлекеттердің қауіпсіз­дігіне пайдасы зор болғанын тілер едік. “Алтау ала болса ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса төбедегі келе­ді” деп аталарымыз айтқандай, дүние жүзі адамдарын бейбіт­шілік саясаты ұйыстырады. Болат ҚЫРЫҚБАЕВ, ОҚО спорт және туризм басқармасының бастығы. ШЫМКЕНТ. АЛДЫМЕН ӨЗІМІЗГЕ ТАЛАП ҚОЯ БІЛЕЙІК Ең алдымен, Қазақстанның халықара­лық беделді ұйым Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына абырой­мен төрағалық жасап отыруының өзі біздің елдің және Президентіміз Нұрсұл­тан Назарбаевтың халықаралық беделінің қандай екенін көрсетеді. Оқып, біліп отырмыз, осы ұйымға мүше елдер сыртқы істер министрлерінің Алматыдағы бей­ресми кездесуінде халықаралық деңгей­дегі біраз мәселелер қаралды. Енді ЕҚЫҰ-ға мүше елдер басшыларының Саммиті жыл аяғында Астанада өтетін болып пәтуаласты. Әрине, бұл әбден қолдауға лайық шешім. Еуропадағы қауіпсіздік және ынты­мақ­тастық ұйымына төрағалық етіп отырған Қазақстан өзгелерге өзінің үлгі­сін ұсынып отыр. Ол – ұлтаралық тату­лық, дінаралық келісім мен толерант­тылық. Қазір бұл үлгіге қандай мемлекет те қызыға қарап отыр. Кеңес Одағы тарағаннан кейін оның құрамында болған елдерде ұлттық негіздегі өрттер ауық-ауық тұтанып отырды, ол әлі де жалға­суда. Ал біз Нұрсұлтан Назарбаевтың ұстанған айқын да дана саясатының арқасында ұрыс-жанжалсыз, жұмылған жұдырықтай болып, экономикалық тығырықтан шықтық. Ең бастысы, елде ұлттық саясат дұрыс жүргізіліп отыр. Соның арқасында елімізде ешқандай ұлт араздығы жоқ, бірлік бар. Кеңқолтық қазақ ғасыр басында да, соғыс кезінде де, одан кейінгі жылдарда да сырттан келген өзге ұлт өкілдеріне құ­ша­ғын ашты. Қазір олар да Қазақстанда тамыр жайып, елдің көркеюіне тізе қосып еңбек етіп жатыр. Әдетте, өрттің өзі байқалмайтын ұшқыннан пайда болады. Сол сияқты ұлт араздығы да тұрмыстағы болмашы уақ реніштен, таластан тууы мүмкін. Осыған ұлтына қарамай әр қазақстандық абай болуымыз керек. Қайсы жылы Қостанайда екі кісі жерге таласып, бір-біріне айтпағанды айтып, ренжісті, сотқа жүгінді. Сонда екі азаматтың арасына араағайын болып, мәселесін шешкенім бар. Егін егіп, кәсіпкер ретінде танылған екі азаматтың ұлттары әртүрлі болғандықтан, істің насырға шауып кетуі әбден мүмкін еді. Мені сонда жерден бұрын ұлттық мәселе қатты қинаған. Абырой болғанда жігіттер кейін түсінісіп, ұлттық татулыққа селкеу түскен жоқ. Менің айтайын дегенім, халықаралық Ұйымға төрағалық жасап, басқаларға төрелік айтып отырған Қазақстан ішкі жағдайға да өте талаппен, жауапкершілікпен қарап, бүгінгі бірлігімізге селкеу түсіріп алмау керек, қазақстандық үлгіні үнемі нығайтып, қасиеттеп ұстау парыз. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының “алдымен – экономика, сосын – саясат” деген ұстанымы Қазақстанды ерекшелен­діретін, алысты меңзейтін саясат. Эконо­микалық-әлеуметтік дамуымыз жағынан Қазақстан тек Орталық Азиядағы ғана емес, бұрынғы Кеңес Одағы құрамына кірген елдер арасында да көшбасшыға айналды. Ал жыл аяғында үлкен Саммит өтетін болса, ол Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына мүше елдер басшыларына осы Ұйымға төрағалық етіп отырған Қазақстанның өз ішіндегі осындай жақсы істерді көрсететін болады. Ал бұл елдің, Елбасының беделін көтереді. Көп жылдан бері енді өтейін деп отырған бұл басқосу біздің елді өзгелерге таныта түсуге де зор мүмкіндік. Сергей ЖАЛЫБИН, заң ғылымдарының докторы, профессор. ҚОСТАНАЙ. ИГІЛІК ЖОЛЫНДАҒЫ ІЗГІ ҚАДАМДАР Қазақ мемлекетінің кәрі құр­лық Еуропа төрінде төбебилік ет­ке­ніне де жарты жылдан асты. Бұ­дан отыз бес жыл бұрын құрылған мем­ле­кетаралық беделді құры­лым­ға – Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына – түркі елдерінің, мұсылман әлемінің, ке­шегі Кеңес Одағы республика­ла­ры­ның ішінде бірінші болып, суы­ры­лып шығып Қазақстанымыз бас­шы­лық етеді деген ой ол кезде үш ұйықтасаң да түсіңе кірмейтін жәйт еді ғой. Міне, Жасағанның “мың өліп, мың тірілген” Алаш ба­ласына шын мейірімі түскендігінің куәсі! Міне, дүние жүзі халықтары­ның, аса өркениетті деген қоғам­дар­дың, тіпті күні кеше ғана Азия жаққа шекесінен қарайтын кейбір елдердің де болашаққа қарыштай қадымдаған елімізді шын мойын­дағанының, оның қарымына үміт артқандығының белгісі! Әрине, бұл бақтың аспаннан өздігінен түсе қалмағандығы аян. Дербес шаңырақ көтерген жыл­дар­дан бастап осы күнге дейінгі іс­тел­ген ұлан-ғайыр жұмыстың нәти­же­сінде сайын дала­ның келбеті кере­мет кемелденіп, оны мекендеген ұлыстың санасы адам айтқысыз оң өзгеріске түскендігіне, сөйтіп, та­рихи қысқа ғана мерзімде даму үр­дісінде оқ бойы ұзап кеткен ха­лық­тардың деңгейіне бір-ақ көтерілге­ні­не әлем таңдай қағып отыр. Және де мұның бәрі Нұрсұлтан Әбіш­ұлындай көреген, заманына лайық туған, ұлты үшін жанын шү­бе­рекке түйген шынайы Елбасы­ның арқасы екендігі де бесенеден белгілі. Бұл туралы кеше ғана өткен ЕҚЫҰ-ға мүше мемлекеттер сырт­қы істер министрлерінің бейресми кездесуіне қатысқандар бірауыздан айтты десек артық емес. Дүние­жү­зі­лік сыртқы саясаттың нешеме мар­қасқалары Қазақстанның Тұң­ғыш Президентінің еуропалық және жаһандық қауіпсіздікті ны­ғай­туға қосқан айтарлықтай үле­сіне, еліміздің атом қаруынан бас тартумен шектелмей, бейбітшілік орнату саясатын табандылықпен жалғастырып келе жатқанына зор ризашылықпен назар аударды. Ана бір жылдары бұрынғы Көкшетау облысында алғаш кіші Ассамблея құрылып, үш жылдай соның атқарушы хатшысы болып істеген едім. Қазақстан халқы Ас­сам­блеясының алғашқы үш сес­сия­сына, көптеген алқалы жиындарға қатысудың сәті түскен. Сол кездегі ЕҚЫҰ-ның Аз ұлттар жөніндегі Жоғарғы комиссары Ван дер Стул­мен де бір-екі рет кездестім. Сон­да­ғы осынау саясаткердің Қазақ­стан­дағы этносаралық келісімді, қо­ғамдық тұрақтылықты нығай­ту­да­ғы Ассамблея сияқты басқа еш жерде жоқ пәрменді тетіктің дү­ние­ге келуі және мұның барша әлемге үлгі екендігі туралы, жалпы елімізде ерекше ішкі саясат жүргізіп отыр­ған Нұрсұлтан Назарбаев туралы тебі­рене айтқандары әлі есімде. Бү­гінгі таңда Қазақстанның ЕҚЫҰ-да төраға ретінде жемісті еңбек етіп келе жатқандығы сол сара саясат­тың қисынды жалғасы болса керек. Енді алда тағы да үлкен жалпы­планеталық мәні бар шаруа күтіп тұр: ЕҚЫҰ мемлекеттері бас­шы­ла­ры­ның жаңа мыңжылдықтағы, XXІ ғасыр­дағы алғашқы саммиті он бір жыл өткеннен кейін, үстіміздегі жылдың аяғында Астанада өте­тін бол­ды. Осынау аса маңызды оқи­ға­ның еліміз­дің Еуропадағы төраға­лы­ғы тұсында өтетінінің өзі айтар­лықтай оқиға. Әрине, шүкіршілік дейміз, тәубе дейміз, Жаратушым Алашты абырой биігінен тағы да көрсете гөр деп тілейміз көп болып. Және де бұл аса ауқымды, мәр­те­бе­лі шараны Нұрсұлтан Назарбаев бастаған Қазақ елі тиісті дәре­жесінде өткізеді, сөйтіп, жер бетінде сенімділіктің, ынтымақтастықтың артуына кезекті нық қадам жасалады деп айта аламыз. Ғосман ТӨЛЕҒҰЛ, Ақмола облысы тілдерді дамыту басқармасының бастығы. БАУЫРМАЛДЫҚ БЕСІГІ Біз білетіндей алдымыздағы үлкендер ел іші тыныштығын, өмір шырайының шырқы бұзыл­мауын, ұрпақтары есендігін тілеп отырушы еді. Сондай жасқа келгенде менің де жүректегі тілегім береке-бірліктің беріктігі, татулық-туыс­қан­дықтың мызғымастығы бола беруі. Шүкір, солай болып келеді. Халқымыздың ежелден ынтымақты тіршілік жарастығын өсиет етіп, ардақ тұтуды үндеуін қазір жаңаша сипатта әлемге таныту қанымыздағы қасиеттің арқасы деуіме болатындай. Қазақстанымыздың өз ау­мағында ғана емес, енді дүние жүзіндегі барлық елдерді өзара түсіністікке, бауырмалдыққа ұйыстыруға ұйытқы болып отыруы көпті көрген бізге әсіресе әсерлі. Барша жұртты бірлікке шақырған араағайындық даусының Алатау баурайынан тағы бір айрықша естіліп, жаһан түкпір-түкпіріне жетуі, елім қол жеткізіп жатқан жетістіктерге шын қуанатын, биіктей түсуіне тілеуқор жан ретінде көңілімді марқайтып тастағанын айтар едім. Әртүрлі саяси ұстанымдағы, қоғамдық дамудың өзіндік жолдары бөлек мемлекеттерді ең ізгі ниетке үндестіруді үйлестіру, тіл табысуға жетелеу жеңіл іс емес деп ойлаймын. Солай бол­ға­нымен жас мемлекетіміздің көрсетілген сенім­ді, жүктелген жауапкершілікті ойдағыдай атқа­рып келе жатуын, ең алдымен өзім Қазақстан Магниткасында бастаған еңбек жолына куәгер Тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың қажырлы іс-қызметінің нәтижесіне балаймын. Жақында отандық тұңғыш шойын алынудың 50 жылдығына арналған салтанатты жиналыста металлургтер алдында сөйлеген сөзінде Елбасы: “Қазақстан Магниткасы – халық бірлігі мен жасампаздығының жарқын үлгісі. Мұнда алуан түрлі ұлт өкілдері жұмыла еңбек етті. Бірлігі жарасқан халық Теміртауды татулық бесігіне айналдырды”, деп атағандай Қазақстанымыздың әлемнің бауырмалдық бесікте тербелуіне терең із салатындығына сенемін. Оның негізін нығайтушы ел екені бәрімізге зор мерей. Соған ұмтылушы мәртебелі Ұйымның беделін асырып, үлгілі бастамашылдығымен өз мәртебесін де өсірген еліміздің бұл қадамы құтты болып отыруына қуанамын. “Бейбіт елде сән болар” деген емес пе халқымыз. Жаңа ғасырда соның күнін туғызушылардың көшбасында Қазақста­нымыздың танылуы тамаша құбылыс. Арғын ЖҮНІСОВ, байырғы металлург, Қазақстанның Еңбек Ері. ТЕМІРТАУ. БАРЛЫҒЫ БЕРЕКЕ-БІРЛІКТІҢ АРҚАСЫ Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ЕҚЫҰ-ға мүше елдер сыртқы істер ми­нистрлерінің бейресми кезде­суін­де қазірде біздің еліміз төраға­лық етіп отырған ұйым 1975 жылы құрылғанын айта келіп, сол тұста әлі әлемнің саяси картасында орын алмаған Қазақстан тәрізді мемле­кеттің 35 жылдан кейін оны бас­қаратыны, сірә, ешкімнің қиялын­да болмаған шығар деді. Енді, міне, ЕҚЫҰ-ның жаңа мың­жылдықтағы, ХХІ ғасырдағы ал­ғашқы саммиті Қазақстан төраға­лығы тұсында өтетін болып шеші­ліп отыр. Солайша біздің еліміз соншалықты аз уақыт ішінде ұдайы түрде әлем жұртшылығы назарында келеді. Өз басым мұның бәрі еліміздегі береке-бірліктің арқасы ма деймін. Ал сол береке-бірліктің бірден-бір ұйтқысы еліміздің Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев екендігіне кімнің дауы бар! Төртеу түгел болса, төбедегі келеді дейді қазақ халқы. Солай болды да. Ең алдымен, экономика деген Елбасы сөзіне қалтқысыз иланған қазақстандықтар Тұңғыш Президентке зор қолдау білдірді. Елбасымыз ұсынған ұлттар бірлігі, дінге құрмет идеясы да өміршең болып шықты. Бармасаң, келмесең жат боласың деген оймен алыс-жақын елдермен де қоян-қолтық араласа бастадық. Осы орайда өзім білетін бір ғана мысалды айта кетейін. Бұрнағы жылы Қазақстан­ның Германиядағы, ал биылғы жылы Германияның Қазақстандағы жылы табысты өтуде. Міне, осының бәрі қосыла келгенде биік шыңға шығатын бас­палдақ болды ма деймін. Сондық­тан Жаратқан алда да елімізді береке-бірліктен айырмасын! Өзіміз де соған сай болайық, ағайын! Анатолий ВИЗЕ, немістердің “Возрождение” облыстық бірлестігінің төрағасы. СЕМЕЙ.