Әлем өткен аптада

Науқан басталды Қырғызстанда қыркүйектің 10-ында, парламент сайлауына тура бір ай қалғанда сайлау нау­қаны басталды. Парламенттегі 120 орын үшін 29 партия күреске шықты. Олар барлық құжат­та­рын тапсырып, тіркелгендер. Ал 100-ден аса партия тіркеле алмай қалды. Тіркелген партияларға өз­де­рін насихаттау үшін жиналыс­тар өткізуге, митингілер, шерулер ұйымдастыруға рұқсат етілген. Теледидар, газет-журналдар ар­қы­лы жүргізілетін насихат өз ал­дына. Онсыз да белсенділігімен ерекше көзге түсіп жүрген қыр­ғыз ағайындар сайлау науқанын­да шектен шығып кетпесе екен дейсің. Иранда уран бар Болғанда, үш атом бомбасын жасауға жетеді екен. Бір бомба да жарылмасын дейміз ғой. Жарылса, оның қасіреті қандай болатыны белгілі. Әлемде мұндай бомбалар көп. Әңгіме мұндай қарудың Иран сияқты елдің қолына түсуінде болып отыр. МАГАТЭ-нің жасырын баяндамасында бұл елде төмен байытылған 2,8 тонна уран бар екені айтылған. Енді соны 90 пайызға дейін байытатын болса, одан үш бомба жасауға болады. Мұны МАГАТЭ-нің президенті Юкио Аманоның өзі айтып отыр. Қауіп қылғаннан айтады, әрине. ЭТА райынан қайтты Испаниядағы басктардың тәуел­сіздігін ұзақ уақыт талап етіп келе жатқан ЭТА экстремис­тік тобы өздерінің қарулы күре­сін тоқтататынын мәлімдеді. Мұны әлем жұртшылығы оң қа­дам ретінде қабылдады. Әсіресе, мұны экономикалық дағдарыстан айтарлықтай күйзеліп отырған Испания үкіметі оң қабылдады деуге болады. Бельгия бөліне ме? Еуропадағы осынау шағын ғана, бірақ жоғары дамыған елдің бөлінуі, тіпті біреулерше айтқан­да, жойылуы мүмкін еместей. Бір­ақ елдің тілдік құрамына қа­рай бөліну қаупі күшті. Мұнда ха­лық екі топтан тұрады: фла­манд­тар (60 пайыз) және вал­лон­дар (40 пайыз). Араларында үне­мі тартыс бар. Күштірек дамыған Фландрия аймағы әркез жеке мемлекет құруды талап етеді. Пар­­ламентте осылайша шайқа­сып жатады. Сарапшылардың пайымдауынша, олар бөлінбей тынбайтындай. Төңкеріс неге керек? ИТАР-ТАСС-тың хабарына қарағанда, Орталық Африка Республикасында Словакияның 12 азаматы осында мемлекеттік төңкеріс жасау әрекеті үшін айыппен қамауға алыныпты. Олар ел астанасы Бангиден 600 шақырым жерде қару-жарақтың үлкен қорын алып жатқан кезде ұсталған көрінеді. Әрине, ұстағандардың өз дәлелі бар шығар, бірақ Еуропаның ортасындағы шағын елдің азаматтарына Африкадағы елде төңкеріс жасау неге керек деген сұрақ туындайды. Премьерді өлтірген кім? Ливанның премьер-министрі Саад Харири өзінің әкесі, елдің бұрынғы премьер-министрі Рафик Хариридің қазасына Сирияның қатысы жоқ екен, бұлай тұжырым жасау қателік екен деген мәлімдеме жасады және алдағы уақытта Дамаскімен қарым-қатынасты жақсарту ниетін білдірді. Рафик Харири осыдан бес жыл бұрын Бейруттің орталы­ғындағы күшті жарылыстан қаза тапқан. Оны ұйымдастырған Сирия үкіметі делініп келген. Ал енді шын мәнінде бұл лаңкестік актіні ұйымдастырған кім деген­де, енді біраз адам осы елдегі “Хесболлах” ұйымына күдік білдіреді. Сығандарға араша Франция үкіметінің елдің тынышын алып отырған сыған­дар­ды елден қуып, туған отандары саналатын Болгария мен Ру­мынияға қайтару жөнінде қатқыл шаралар белгілеуіне қарсылар да баршылық. Еуропарламент депу­таттары Франция үкіметінен сы­ғандарды қууды тоқтатуды талап етті. Бұған байланысты шешімді 337 депутат қолдап, 245 депутат қарсы болды. Бүгінге дейін Фран­ция үкіметі елден 600 сығанды қуып үлгерген болатын. Мақтанудың шегі жоқ Біріккен Араб Әмірліктері үкіметінің басшысы, Дубайдың билеушісі Мұхаммед бен Рашид әл-Махтум әлемдегі ең ұзын жеке меншік кеменің иесі болу­ды мақсат етіп отыр. Соған орай өзінің “Дубай” деп аталатын ях­та­сына қосымша радар орнату арқылы бүгінге дейін ең ұзын са­налып келген орыс олигархы Ро­ман Абрамовичтің 162,5 метрлік яхтасынан асып түспек. Осыған қарап, бұл бәсекенің, мақтану­дың шегі жоқ шығар деп ойлайсың. Әзірлеген Мамадияр ЖАҚЫП.