Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы­ның Астана Саммитіне 42 күн қалды.

ТӨРАҒАЛЫҚТЫҢ ТАМАША ТАБЫСЫ

болып табылатын Астана Саммитін ойдағыдай өткізу – елдік сыны

ӘЛЕМ АСТАНАМЕН БІРГЕ ТЫНЫСТАЙДЫ

Қазақстанның халықаралық байланыстағы бүгінгі орны мен оның Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына төрағалық жасауы кездейсоқ оқиға емес. Егер еліміздің тәуелсіздік алғаннан кейінгі даму қарқынына көз жіберсек, оған біздің заңды жолмен жет­ке­німізді көреміз. Егемен Қазақстанда жүр­гі­зіл­ген реформалар оның ішкі және сыртқы саясаттағы күйін тіпті де өзгертіп жіберді. Біз тәуел­сіздік алған 1991 жыл мен бүгінгі күйімізді са­лыстырсақ, бұл өзгеріс анық танылады. Өзінің туған республикасында азшылық бо­лып, басқа ұлттар басымдығын көрген, қазақ­ша сөйлеуден қалған, үр­кер­дей ғана қазақ мек­тептері сақталған халықтың болашағын болжау да қиын еді. Ескінің көзін көрген біз сияқты қариялар оның дер­бес ел болып кетуіне де кү­дік­пен қарайтын едік. Құ­дайға шүкір, тәуелсіздік біз­ге мемлекеттілік берді, тілімізді шығарды, ана тілімізде оқитын мектеп­те­рі­мізді көбейтті, көрінгеннің ақшасына телміртпей, өз ва­лютамызды жасады. Ел экономикасын нарық жо­лына бағыттап, шаруашылықты көтеруге кө­мектесті. Қазақстан басшылығы нарықтық да­му­дың әлемдік үлгісімен қатар, өз елінің мә­де­ни, рухани дәстүрін ескерген жаңа жол таң­да­ды. Бүгінде “Қазақстан жолы” бүкіл әлемге та­нымал. Соның арқасында елімізбен жан-жақ­ты байланысты нығайтқысы келетін мем­лекет­тер қатары барған сайын молыға түсуде. Экономикалық реформа тыңғылықты жүр­гі­зі­ліп, бұрынғы кеңестік республикалардың бар­лы­ғынан бұрын жаңаша даму жолына түстік. Пре­зидентіміз ел ішіндегі өзгерістерді басқарып қой­май, шет аймақтарға шығып өзін де, елін де таныта білді. Елбасының көрегендігі мен іс­кер­лігі, жаңаны қабылдауға батылдығы мен күшті ерік-жігері көп нәрсеге мұрындық болып, Қазақстанның жаңа өмірін жасауда ше­шу­ші рөл атқарды. 1991 жылдың тамыз айында, әлі де тәуелсіздік алып үлгермеген тұсымызда, қазақ же­ріне өлімнің отын сепкен, халқымызды ауру мен мүгедектікке ұшыратып, біраз бөлігін қыр­ған Семей полигонын жабудың өзі Елбасының ке­ремет ерлігі еді. Бұл ішкі, сыртқы саясатта да басты оқиға болып табылады. Қазақстанға кел­ген соңғы сапарында Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Пан Ги Мун мұны ерек­ше атап көрсетті. Ол ядролық қарудан бас тар­та алмай отырған басқа елдерге мұны үлгі етіп айтты. Сөйтіп, Н.Назарбаевқа ядролық қаруға қарсы қозғалысқа басшылық жасауды ұсынды. “Жаһандық саммит қарсаңында ядро­лық қарусыз әлем құру туралы айтуға басқадан гөрі, Президент мырза, Сіздің моральдық құқығыңыз бар және ол жайлы дауысыңыз анық және батыл шығатыны сөзсіз. Ядролық сы­нақ­тарды тоқтату мен ядролық қаруды жою туралы ай­туға басқа еш адам лайықты емес. Өйткені осы қарудың барлық қауіп-қатерін сіздің халық бас­тан кешті, оны Сіз ғана тоқтата алдыңыз”, – деді Бас хатшы. Н.Назарбаевтың ұсынуымен БҰҰ Семей полигонын жапқан күнді (29 тамыз) “Ядролық сынақтарға қарсы халық­ара­лық іс-қимыл күн” ретінде бекітті. Биылғы Аме­рика сапарында Н.Назарбаев осы мәселені қай­та көтеріп, ядролық қаруды таратпау жө­нін­дегі БҰҰ шешімдерін орындауға біраз елдердің құлық танытпай отырғанына тоқталды. “Дүние жү­зінде халықаралық құқықтың негізгі қа­ғи­дат­тарына қайшы келетін ахуал қалыптасып отыр, – деді Елбасы. – Біреулерге қаруды иемденуге жә­не оны жетілдіруге рұқсат берілсе, екінші бі­реу­лерге оған иелік ету былай тұрсын, жасауға ұмтылуға да тыйым салынады. Бұл – дұ­рыс емес, әділетсіздік...” Мұн­дай қаруды жоюда ядролық елдердің өзі басқаларға үлгі көрсетуі қа­жет­ті­гін баса айтты. Қазақстанның ядролық қаруға жә­не ядролық сынақтарға қарсы шығуы, бейбіт мақсаттағы басқа да ұсы­ныстары, елдің өз ішіндегі де­мо­кра­тиялық реформалары – осының бәрі әлемдік кеңістіктен өзіне лайық орын іздеуінің белгісі еді. Осы ша­ра­лардың нәтижесінде Қазақстанда демократиялық институттар орны­ғып, жетіле бастады. Ұлтаралық қа­рым-қатынас үлгілі жолға қойылды. Ұлт­тар мен діндер арасындағы түсіністік пен татулыққа қол жетті. Үкі­меттік емес ұйымдардың бел­сен­ді­лігі артты. “Мәдени мұра” сияқты рухани-ғылыми бағдарлама іске асты. Халық­ара­лық деңгейде Әлемдік және дәстүрлі діндер ли­дерлерінің съезі өтіп, түрлі конфессиялар өкіл­дері тұрақты кеңесетін орнын Қазақ­стан­нан тапты. Қазір Қазақстанның ЕҚЫҰ төрағалығын атқара бастағанына он айға жуық уақыт өтті. Бұл жұмысты еліміздің қалай атқарып жатқаны жай­лы шетелдік пікірлер де қалыптасып, үлкен жиындар мен елімізге сапарлар барысында ай­ты­лып жүр. Біреулер қызығып қараса, біреулер қы­зғана қарайтындай жағдайға жеттік. Әлем мем­лекеттерінің басшылары мен танымал сая­сат­шылар бұл істі Қазақстанның іскерлікпен, бел­сенділікпен жүргізіп жатқанын мойындай­ды. Іс-қимылға жан біткенін, Ұйым­ның Аста­на­дағы және Венадағы тынымсыз тір­ші­лігін тол­ға­нып айтып жатыр. Қазіргі кезде Ел­басының тікелей өзі, еліміздің Мемлекеттік хат­шысы – Сыртқы істер министрі ЕҚЫҰ жа­уап­­кершілігіндегі талай елдерде болып, адам­зат­­ты алаңдатып отырған мәселелердің шешімін табуға ұйытқы болып жүр. Біз де іштен қарап көріп отырмыз. ЕҚЫҰ-ның саяси қызметін басқару мен жетілдіруде, үй­лестіруде, дағдарыстарды реттеуде Қазақ­стан­ның белсенді қызмет істеп жатқаны анық. Осын­дай үлкен істің бірқатар тәжірибесін Қазақ­стан жинақтап жатыр. Әлем елдеріндегі ұлт­аралық қақтығыстарды реттеуде, сөйтіп тұ­рақ­тылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуде жаңа қадамдар жасалды. Ұйымның Ауғанстан, Грузия, Молдова, Тәжікстан, Қырғызстан, Қа­ра­­бақ проблемаларын реттеу жайлы іс-ша­ра­ла­ры осыны айғақтайды. Әсіресе, өзіміздің көр­ші­міз Қырғызстандағы саяси-әлеуметтік жағ­дай­ды ушықтырмай, дер кезінде басуға, рет­теу­ге үлкен күш жұмсалды, оларға гуманитарлық кө­мектер жіберілді. Сөйтіп ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету Қазақ­стан­ның әлем алдындағы беделін көтеріп, оны дү­ние жүзіне танытуда үлкен баспалдақ болғаны дау­сыз. Сонымен бірге ол біздің ішкі дамуы­мыз­ға зор серпін берді. Қазақстан халқ­ы­ның бірлігін, ынтымақтастығын, патриоттық се­зімдерін нығайтуға қызмет етуде. Қазақстан мен оның халықаралық осы ұлы қызметін ұйымдастыруда біздің Президентіміз Нұр­сұлтан Назарбаевтың аса зор еңбегін атау па­рыз. Қазір әлемде Қазақстан атқарып жатқан үлкен істердің барлығы Президенттің тікелей қажырлы еңбегі мен қажымас ізденісі, ұйытқылығы мен өнегесі, қағидатшылдығы мен талапшылдығы, беделі мен абыройы арқылы келгені шындық. Оны біз ғана емес, шет елдердің өзі айтып, бағалап жатыр. АҚШ-тың Шығыс-Батыс институтының мемлекеттік басқару, қауіпсіз әлем құру саласындағы ерекше жетістіктері үшін ел басшыларына берілетін сыйлығын биыл Н.Назарбаевқа беруі осы еңбекті, Президенттің халықаралық беделі мен ісін бағалауы деп түсіну керек. Оны бұған дейін АҚШ президенті Дж. Буш (үлкені), Германия канцлері Г.Коль, Чехия президенті В.Гавел сияқты азғантай ғана адамдар алыпты. Қазір Қазақстан ЕҚЫҰ елдерінің үлкен Саммитін ұйымдастыру қызметіне кірісті. Мұндай Саммит өтпегелі 11 жыл болған екен. Ал әлем мемлекеттері алдында халықаралық жағдай ауырлап, ақылдасатын мәселелер тіпті көбейген. Осындай жағдайда сондай үлкен әңгімеге мұрындық болу Қазақстанның үлесіне тиіп отыр. Оған Қазақстанға бұрын келіп көрмеген мөлшерде дүние жүзі мемлекеттерінің басшылары (55) және өкілдіктері, халықаралық ұйымдардың жетекшілері (65), көптеген баспасөз қызметкерлері – барлығы 5 мыңға жуық адам келмек. Онда Ауғанстанда бейбіт өмір­ді орнықтыру, ядролық қаруды тежеу, лаң­кестікті тоқтату, есірткі тасымалына жол бер­меу, соғыс атаулыға тыйым салу, әлем халық­тарының бейбіт өміріне жол ашу, т.б. бүгінгі күннің толғақты мәселелері тал­қы­ланбақ. Олардың шешімдері Қазақстан, Астана атынан әлемге тарайтыны белгілі. ЕҚЫҰ Саммитінің халықаралық маңызы осыдан-ақ белгілі. Осындай ұлы жиынды өз мемлекетінде өткізу кез келген елдің маңдайына жазылма­ған. Тәуелсіздік алғанына 20 жыл толмаған елдің үлкен халықаралық ұйымға төрағалық етіп, үлкен Саммит өткізуі біз үшін ерекше қуа­нышты. Сонымен бірге ол Қазақ­стан халқы­на үлкен жауапкершілік, міндет жүктейді. Біз осыны сезінуге тиіспіз. Және бұл Қазақстанды, қазақ халқын әлем алдында танытатын сәтті жағдай. Сондықтан да Елбасы бұл жиынды “Біз үшін біздің қоғамымыздың толерантты­лық, дәстүрлерді құрметтеу, сенім мен өзара түсіністік тәрізді басты құн­ды­лықтарын паш етудің таңғажайып мүмкіндігі”, деп атады. Әлем назары қазір Астанаға ауып отыр. Астана елімен, Елбасымен бірге талай сыннан өткен. Атом қаруынан бас тартқанда да, әлемдік мұнай компаниялары Қазақстан мұнайына бас қойғанда да, Назарбаевтың шетелдік сапарлары мен БҰҰ жиындарында сөз сөйлегенінде де, әлемдік дін басшыларын жинағанда да, әлемнің таңдаулы сәулетшілерін Астананы салысуға шақырғанда да сырт көз Астанаға көп қадалған. ЕҚЫҰ төрағасы болғанда да “Қалай басқарар екен?” деп қараған. Бұл сындардан Астана абыроймен өткен. Қазіргі Саммит кезінде де әлем Астанамен бірге тыныстағандай. Алда әлі міндет көп. Осы бетімізбен біз тәуел­сіз еліміздің 20 жылдығына кіреміз. “Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қа­зақ­станның жаңа мүмкіндіктері” атты биылғы Жолдауында Президент: “Қоғамда келісім мен тұрақтылықты сақтау, ел қауіпсіздігін нығайту ішкі саяси сала мен ұлттық қауіпсіздіктің 2020 жылға дейінгі негізгі мақсаты боп қала береді”, – деді. Алда тұрған Ислам Конференциясы Ұйымы мен Шанхай ынтымақтастық ұйымына төрағалық ету осы міндеттің бір саласы болып тарихқа кіретін болады. Серік ҚИРАБАЕВ, академик. АСТАНА САММИТІ ҰЙЫМҒА ӨЗГЕРІС ӘКЕЛЕДІ ЕҚЫҰ-ға мүше мемлекеттер 2010 жылдың 1-2 желтоқсанында Ас­танада өтетін ЕҚЫҰ саммитіне үлкен үміт артып отыр. Өйткені, бұл саммит Ауғанстан мен Қыр­ғызстандағы ахуал, Таулы Қарабақ пен Днестр бойындағы жанжалдар және т.б. бүгінгі таңда адамзатты алаңдатып отырған ең маңызды мә­селелер бойынша саяси мәмілеге ке­луге мүмкіндік береді. Мәселен, Молдова президентінің міндетін ат­қа­рушы Михай Гимпу Астана Саммитінде Днестр бойындағы ұзақ­қа созылған жанжалды бейбіт жол­мен шешуге қатысты саяси ше­шім қабылданатынына сенетінін мә­лімдеді. Ал жуырда АҚШ-тың ЕҚЫҰ-да­ғы өкілі Ян Келли АҚШ-тың Тау­лы Қарабақтағы ахуалдың шие­ле­нісуіне қатты алаңдап отыр­ға­нын, сондай-ақ Астанадағы басқо­су­дың жанжалдасушы тараптарды мәмілеге шақырып, мәселені рет­теу­ге жол ашатынына үмітті екенін мә­лімдеді. “Біз мұндай саммит­терді Ереван мен Бакудың арасындағы жо­ғары деңгейдегі үнқатысуды жан­дандыруға тамаша мүмкіндік ре­тінде қарастырамыз. Ең ма­ңыз­ды­сы, тараптар осы саммитке қатысады деп ойлаймыз. Бұл – бір. Екін­шіден, біз екі тараптың да түп­кі­лікті келіссөздер мен жанжалды рет­теуге алып баратын белгілі бір қа­ғидаларды ұстануға міндетті бол­ға­нын қалар едік”, – деді Ян Кел­ли Брюс­сельде “УкрАқпараттың” тіл­шісіне берген сұхбатында. Сонымен қатар, Ауғанстандағы есірткі саудасымен бірлесіп күресу мә­селесі де алдағы саммиттің басты та­қырыптарының бірі болмақ. “Жаһандық деңгейде жағымсыз әсері болған ауған мәселесі ЕҚЫҰ-ның Астанадағы Саммитінде негізгі мә­селе ретінде қарастырылады”, деп мәлімдеді ЕҚЫҰ-ның Іс ба­сын­дағы төрағасы Қанат Саудабаев Палер­мо­да өткен трансұлттық ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жем­қорлыққа қарсы күрес жө­нін­де­гі конферен­ция­да. Оның ай­туынша, Ауған­стан­дағы лаң­кес­тік, ұйым­дас­қан қылмыс пен есірт­кі саудасына қарсы тиімді жол­мен бір­лесіп күресу үшін Қазақ­стан ЕҚЫҰ-ның шеңберінде АҚШ пен Ре­сейдің бастамасын бірауыз­дан қолдайды. – Биылғы жылдың 1-2 жел­тоқса­­нында Астанада өтетін ЕҚЫҰ Саммитінің күн тәртібіне бе­делді Ұйымға мүше мемлекеттер үшін мәмілеге келуге болатын ең ма­ңызды мәселелер енгізіледі, – деп мә­лімдеді ЕҚЫҰ-ның Іс ба­сын­дағы төрағасы, Мемлекеттік хатшы – Сыртқы істер министрі Қанат Сау­дабаев Палермодағы ЕҚЫҰ-ның Парламенттік Ассамблея­­сында сөй­леген сөзінде. – Бұл, ең ал­ды­мен, Ұйымның шеңберінде қа­был­дан­ған міндеттерді атқару. Атап айт­сақ, еуратлантикалық және еуразиялық қауіпсіздіктің бо­ла­ша­ғы; ЕҚЫҰ-ның аумағынан тыс жер­лердегі жаңа қауіп-қатерлер­мен кү­ресудегі ұжымдық күш-жігерді бі­ріктіру; Ауғанстан мен Қыр­ғыз­стан­дағы ахуал; адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау; нә­сілдік алалаушылыққа жол бер­меу және төзімділік мә­се­ле­лері. Қазақстанның ерекше бел­сен­ділігінің арқасында Қыр­ғыз­стандағы оқиғалар кезінде ЕҚЫҰ өзін халықаралық қа­уіп­сіздіктің тиімді құралы ре­тінде көрсетті.  Қырғызстандағы жанжалды рет­теудегі Қазақстанның айрықша рө­лін халықаралық деңгейде саяси қай­раткерлер мен сарапшы-мамандар жоғары бағалады. Мәсе­лен, биыл бірінші рет Астанаға ат­ба­сын бұрған БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун Қырғызстандағы оқи­ға­лар мен Ауғанстандағы ахуалды рет­теудегі ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуші мемлекеттің іс-әрекеттеріне лайықты бағасын берді. Биылғы жыл­дың 6-8 сәуірінде болған қыр­ғыз жанжалына қатысты Қазақ­стан­ның бітімгерлік миссиясын атап көрсеткен ЕҚЫҰ Орталығы бас­шысының орынбасары Жаннет Клетцер былай деді: “Қазақстан қыр­ғыз жанжалы кезінде ЕҚЫҰ-ға мү­ше елдердің үнқатысуы нәтижелі бо­латындай қолайлы ахуал туғыза білді”. Бұл пікірді толық қуаттаған ЕҚЫҰ-ның Іс-қимылдарын зерттеу ор­талығының басшысы Вольфганг Зельнер: “Бұл жердегі ең құндысы – Қазақстан өзін жеке мемлекет ре­тінде емес, ЕҚЫҰ-ның төрағасы ретінде көрсетті”, деп мәлімдеді. Шындығына келсек, төрағалық­тың тізгінін Орталық Азия ел­де­рі­нің ішінен бірінші болып ұстаған Қазақстан ЕҚЫҰ-ның шеңберінде ТМД елдеріне қатысты қалып­тас­қан қасаң қағидалардың күлін көк­ке ұшырды. Оған мысал, төрағалық қызметтің басым бағыттары болған заң­сыз есірткі айналымына тос­қа­уыл қою, энергетикалық қауіп­сіз­дік­ті қамтамасыз ету, адам (бала) саудасымен күрес сияқты маңызды мәселелермен қатар, Қазақстан ЕҚЫҰ-ны реформалау тақырыбын ба­тыл көтерді. ЕҚЫҰ-ны ре­фор­ма­лау – уақыты жеткен шетін мә­се­ле. “ЕҚЫҰ-ның Саммиті өтпеген он­жыл­дық үзіліс аталған ұйымның мәмілелік негізінің дағдарысқа ұшы­рағанын көрсе­теді”, деді Мем­лекет басшысы Нұрсұлтан Назар­баев Қазақстан жыл басында төр­аға­лық тізгінін қолына алғанда. Қазақстан Президентінің батыл байламын халықаралық сарапшы­лар бірауыздан қостады. Тіпті, төрағалықтың тізгіні Қазақстанға тиген 100 күннің ішінде белгілі сарап­шылар Астана ЕҚЫҰ сияқты бе­делді ұйымның тамырына “қан жүгіртті” деген пікір айтып жатты. М. Ломоносов атындағы ММУ-дің пос­кеңестік кеңістіктегі қоғамдық-сая­си үдерістерді зерттеу жөніндегі ақпараттық-сараптамалық орта­лы­ғы­ның директоры Алексей Власов­тың айтуынша, ЕҚЫҰ жүйесіндегі дағдарыстың себептері мен одан шығудың жолдары туралы қазіргі кезде бәтуалы әңгіме қозғалмаса, онда Ұйымның өзі әлемдік даму үдерісіндегі алатын орнынан айырылып қалады. “Қазақстан төр­аға­лығының алғашқы 100 күнінде ЕҚЫҰ-ның жалпы күн тәртібін жа­ңадан қалыптастыруға қарышты қа­дамдар жасады. Бұлардың барлығы қазақстандық СІМ-нің және Президент Нұрсұлтан Назар­баев­тың жүйелі жұмысының нә­ти­же­сі”, – деді ол Ресей ақпарат агент­тігіне берген түсініктемесінде. Әріптесінің пікірін Ресейдегі халықаралық зерттеулер институ­ты­ның сараптамалық мониторинг ор­та­лығының аға ғылыми қызметкері Леонид Гусев те құптайды. “Ас­та­на­ның саммит өткізу жөніндегі бас­та­масын әлемдегі ірі-ірі елдердің көп­теген көшбасшылары мен бе­дел­ді саясаткерлері қолдап отыр. Мұның өзі Қазақстанның төр­аға­лық­ты сәтті бастағанының және өткізіп жатқанының дәлелі. Ал 11 жылғы үзілістен кейін өтетін сам­мит­тің өзі Қазақстанның аталған Ұйымды дамытудағы айрықша үле­сі болатыны сөзсіз”, – дейді ол.  “ЕҚЫҰ-ның аумағындағы қауіп­сіздік проблемалары, Ауған­стандағы ахуал және төзімділік мәселелері саммиттің көтерер жүгін көрсетеді. Біздің ойымызша, бұл сам­мит ЕҚЫҰ-ның қазіргі заманғы қауіп-қатерлерге бейім­делуіне үлкен серпіліс беріп қана қоймай, ұйымның өзіне деген сенім мен құрметті арттыра түседі”, – деп мә­лімдеді Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы ЕҚЫҰ-ның төзімділік пен қысым көр­сетушілік жөніндегі жиынында бы­лай деді: “Бізге еуразиялық эко­но­микалық инте­грация мә­се­ле­лерімен білек түрініп айналысатын кез келді. ЕҚЫҰ-ның азиялық және еуропалық бөлігінің тығыз эконо­ми­­калық қарым-қатынастар орна­туы – бұл болашақтағы эко­но­мика­лық өр­леудің кілті және мем­­лекеттер арасындағы саяси үн­қа­тысудың негізі”. Президенттің пікірінше, ЕҚЫҰ-ға мүше мем­ле­кет­тердің тілдік, көші-қондық, діни, мәдени және білім беру сая­сат­тарын өзгертіп, ортақ құжат жа­сай­тын уақыт жетті. Ол құжатты Нұр­сұлтан Назарбаев “ЕҚЫҰ – жа­ңа онжыл­дықтағы төзімділікке бір қадам” деп шартты түрде атау­ды ұсынды. Жуырда елордамыздағы  Kaz­enerjy форумына қатысқан Авс­трия­ның федералдық экс-канцлері Альфред Гузенбауэр ЕҚЫҰ-ға мү­ше мемлекеттердің көптеген бас­шы­лары Астана Саммитіне Нұр­сұл­тан Назар­баевқа деген жеке құрметі үшін ке­ле­ді деген пікір білдірді. Сон­дай-ақ, ол біздің беделді Ұйым­ға төраға­лы­ғымызға жоғары баға берді. “ЕҚЫҰ-ның Ыстамбұлдағы Саммитінен кейін, 11 жыл ішінде көптеген елдердің үкіметтері осын­дай форум ұйымдастыруға әрекет­тенді. Бірақ, бұл Қазақстанның ға­на қолынан келді. Осының өзі – үл­кен же­тіс­тік. Екіншіден, саммит Қазақ­станның осынау беделді ха­лық­ара­лық Ұйымдағы алатын маңызды ор­нын көрсетеді. Менің ойымша, сіз­дерге бұл форумды ұйым­дас­ты­руға барлығынан бұрын Нұрсұлтан Назарбаевтың әлемдік дең­гейдегі зор беделі көмек берді. Үшін­шіден, еуропалық мемлекеттер көп­ұлтты қоғамның озық тә­жі­ри­бесін көзімен көріп, үлгі тұтуы ке­рек. Өйткені, болашақта көпұлтты бо­лып өмір сүретін кезең туады. Мі­не, көпұлтты бір мемлекеттің мүд­десіне біріктірген Қазақстан, әсі­ресе, ЕҚЫҰ-ның аясында осын­дай келелі мәселелерді шешуге ай­тар­лықтай үлес қоса алады”, – деп атап өтті Австрияның федералдық экс-канцлері. Таңатар ТАБЫНҰЛЫ.