Ақселеудің алты томдығы

Кеше Астанадағы Ұлттық академиялық кітапханада қазақтың біртуар перзенті Ақселеу Сейдімбектің алты томдық кітабының тұсаукесер рәсімі өтті. Алты томдық жинақты зерттеушінің өзі өмірден озбас бұрын жүйелеп, жіктеп кеткен екен. Тұсаукесерге жиналған ел­орда­ның зиялы қауымына алдымен Ақселеу Сейдімбеков Л.Н. Гуми­лев атындағы Еуразия ұлттық уни­верситетінің студенттеріне сабақ беріп тұрған сәті бар бейнекөрініс көрсетілді. Содан кейін мінбеге кө­терілген Мәдениет министрі Мұх­тар Құл-Мұхаммед інісі ретін­де ағасының соңғы аманаты – 6 томдығын басып шығаруды аяқ­тағанын жеткізді. Одан кейін алты томға кезек-кезек тоқталып, қыс­қаша шолу жасап шықты. Алты том­дықтың ағашқысында жазушы­ның көркем туындылары, очерк­тері және ән-күйлері берілген. Екінші томда қазақтың дәстүрлі мәдениеті мен өнеріне, фольклоры мен этнографиясына қатысты әр жылдары жазған еңбектері қам­тыл­ған. “Қазақтың күй өнері” ат­ты монографиялық еңбегі үшінші том­да жинақталып, онда қазақ хал­қының рухани әлемінде айрық­ша орны бар күй өнерін тарихи және этнологиялық аяда зерделеп, оның өзіндік қалыптасу жол­дарын, әлеуметтік өмірмен біте қайнасқан болмысын, эстетикалық қарым-қуатын, сондай-ақ күйдің төлтума қасиеттерін нақтылы ай­ғақ-деректерге сүйене отырып са­ра­лап шыққан. Алты томдық жи­нақ 2 мың данамен Мәдениет министр­лігінің қолдауымен “Фо­лиант” баспасынан жарыққа шыққан. Автордың өзі жинаққа кірген еңбектерін жүйелеп, сұрыптап, тү­зетулері мен толықтыруларын ен­гі­зіп, баспаға беруге атсалысқан. Жинақтың шығуына тікелей қол­дау көрсетіп, сүбелі үлесін қос­қан Мәде­ниет министрі Мұхтар Құл-Мұхам­­мед Ақаңның қазақ мәде­ниеті мен әдебиетіндегі үлкен құбы­лыс екендігін жеткізді. Ол сан қыр­лы талант иесінің қай­тыс бо­лар­дан жарты жылдай бұ­рын қа­ламынан шыққан журна­лис­тік ең­бек­терінен бастап, ең соң­ғы ғы­лы­ми еңбек­теріне, тіпті аударма­лары­на дейін жіктеп-жілік­теп, алты томға қосып, олардың әрқай­сысы­ның ғылыми түсінікте­месін жасап, әр шығарма­ның қашан қай уақыт­та жариялан­ғанын, түпнұс­қасымен салыстыр­ғанда кейін оның қандай өзгеріске түскендігін өз қолымен жазып, өз қолымен түзіп кеткен адам. Ал алты том дайын болған соң Ақаң маған: “Ал, Мұхтар, мы­на алты том дайын болды. Мен енді ғы­лым­ға бұдан кейін үлкен үлес қоса алам ба, жоқ па, белгісіз. Ден­саулығым да сыр беріп жүр. Осы алты томды “Фо­лиант” бас­па­сынан шығарсам деп едім. Соған қолұшын бер­сең”, деген еді. Сонда мен: “Аға, алда мерей­тойы­ңыз келе жатыр. Соның қар­саңында келесі жылы өзіңіз қала­ған баспаңызда шыға­рып береміз”, деп уәде еткен едім. Сол аманатты орындадым. Қыз­дың жиған жүгін­дей әдемі безен­дірілумен Ақаң­ның өз қолы­мен жіктеп, жүйе­легені бо­йынша оқыр­­манға жол тарт­қанына өзім қуанышты­мын, деген министр одан әрі Ақселеу Сейдімбек тура­лы әдемі естелік айт­ты. Тіпті Әлкей Марғұланның өзі Ақаңның облыс­тық газетте қыз­мет істеп жүргенде жазған аң­шы­лық туралы дерек­теріне сүйенгендігін жеткізді. Бесінші томға әр жылдары жазылған мақалалары, пікірлері, тұлғалар туралы толғамдары, сондай-ақ “Егемен Қазақстанда” еңбек еткен жылдары жарық көр­ген шығармалары енсе, алтын­шы томда бірыңғай аударма еңбектері жарияланыпты. Ақаңдай өлімге қимайтұғын жан­ның өзі жоқ болса да, қолы­мызда кітабы, артында баға жетпес мұрасы қалды. Соған да тәубе дейміз. Венера ТҮГЕЛБАЙ.