Бүгінде дамыған әлем елдері кәсіптік білімнің қажеттілігіне баса мән беріп, өндіріс саласына білікті маман кадрларды даярлап шығару ісін алғы кезекке қойып отыр. Экономиканы әртараптандыруға бағыт ұстаған елімізде де осы орайда бірқатар пәрменді жұмыстар қолға алынып жатыр. Соның бірі кәсіптік мектептерде заманға сай мамандар даярлап шығарудан көрінеді.
Бұл ретте Қызылордадағы №6 кәсіптік лицейдегі оқу үдерісін мысалға алуға болады. Білікті басшы, білімді педагог Жұмабай Жәнібеков басқаратын педагогикалық ұжым қазір 8 мамандық бойынша мамандар тәрбиелеуде. Аталмыш оқу орнының жоғары беделге ие болғаны сондай, онда оқуға тілек білдірушілер конкурс тәртібімен қабылданады. Мұнда бір орынға төрт шәкірттің таласатын жағдайы соңғы жылдары жиі ұшырасуда.
Оқушыларға сапалы білім беруді жетілдіре түсу мақсатында кәсіптік лицей алдыңғы жылы 21,2 млн. теңгені құрайтын құрал-жабдықтар сатып алды. Соның нәтижесінде оқу шеберханалары қазіргі заманғы станоктармен жабдықталып, оқушылардың кәсіби шеберлігін шыңдай түсуге мүмкіндік жасалды. Жұмысы ілгері басқан кәсіпорындармен келісім-шарт жасау негізінде оқушыларды өндірістік тәжірибеден өткізуді жүйелі түрде жалғастырып келе жатқан №6 кәсіптік лицейде қол жеткен толымды табыстар жетерлік.
Мұнда оқытушылардың кәсіби біліктілігін арттыру мақсатында 7 шығармашылық топ жұмыс істейді. Соның нәтижесі болар, республикалық “Алтын диск” байқауының жеңімпазы информатика пәнінің оқытушысы А.Сыздықованың іс-тәжірибесі аймақтағы кәсіптік білім беру ордаларына таратылды.
Белгіленген оқу бағдарламасынан тыс үнемі ізденісте жүретін лицей ұстаздары Г.Мұсаеваның, А.Бидашованың және тағы басқаларының оқу әдістемелеріне негізделген шығармашылық дүниелері әріптестері арасында жоғары бағаланып, жас мамандардың тәжірибе алмасуына негіз қалады.
Қазір бұл жерде мемлекеттік грант есебінен 526 бала білім нәрімен сусындауда. Сондай-ақ “Жол картасы” бағдарламасы бойынша 150 жас маман қысқа мерзімді қайта даярлау курсынан өткен.
Жаңа оқу жылының басты ерекшелігі, “Менің Қазақстаным – менің болашағым” атты іс-шарасы өткізіліп, озық технологияларды пайдалану әдісіне маңыз берілді. Оқушылардың техникаға деген таным-түсінігін кеңейту мақсатындағы мұндай жиынның тағылымдық мәні зор екендігі сөзсіз. Ал шәкірттерге құқықтық тәрбие беру бағытындағы жұмыстары да айтуға тұрарлықтай.
Республикамызда құрылыс нысандарының саны жыл сайын артып келеді. Сондықтан құрылыс жұмысына білікті кадрлар даярлау міндетін парызы санаған №6 кәсіптік лицей де аймақ көлеміндегі беделді өндіріс орындарымен әріптестік қарым-қатынас орнатып, сол жерлерде өз оқушыларын өндірістік тәжірибеден өткізуде. Жалпы айтқанда, осында оқуға қабылданғандардың 50 пайызы құрылыс саласының маманы болып шығады. Сөз орайында айта кетейік, биылғы жылдың жазғы демалысында мұнда “Жеткіншек-құрылыс” жасағы ұйымдастырылып, лицей оқушылары өздері білім алып жүрген ғимаратқа жөндеу жұмыстарын жүргізген.
Қазіргі кезде мал терісін өңдеу мәселесі күрделі сипатқа ие болып отыр. Соның салдарынан қаншама өнімнің кәдеге жаратылмай қыр асып жатқан жағдайы бар. Дегенмен, көпшілік тәуекел ете алмаған бұл істі іскер басшы Жұмабай Жәнібеков жыл соңына дейін жүзеге асыруды мақсат етіп алдына қойды. Алдымен ол биыл кәсіптік лицейдің жанынан аң және мал терілерін өңдеу мен автомобильдерді жөндеу және қызмет көрсету шеберханасының құрылысын салуды қолға алып, аяқтады. Ендігі міндет – олардың ішін тиісті құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету. Сонымен, алдағы мерзімде бұл жерден түрлі деңгейдегі киім үлгілерін тігуге нақты жұмыс жасалмақ.
Облыс көлеміндегі кәсіптік білім беру мекемелерінің ішінде тері өнімінен киім тігуді іске асырғалы отырған ұжымның баянды бастамасын өзге білім ошақтары өрге бастырар болса, онда табыс көзінің негізін қалауға жол ашылған болар еді. Өйткені, №6 кәсіптік лицейде қолөнер бұйымдары мен гүл өсіруден түскен қаражат көлемі негізгі ішкі қажеттіліктерді өтеуде. Ж.Жәнібеков бізбен әңгіме барысында гүл өсіру бастамасының қалай дүниеге келгенін тілге тиек етті. Осыдан біршама жыл бұрын алғаш рет ол гүл дүкенінен он бес мың теңгеге әртүрлі гүлдерді сатып алған. Бүгінде сол гүлдердің саны артып, құны 2 млн. теңгеге жетіпті.
Оқу орнындағы тәжірибелі ұстаздардың көмегімен жасалған оқушылардың туындылары түрлі байқауларда жүлделі орынды еншілеп жүр. Бұл орайда жетекшілердің тындырымды қызмет еткенін атап өткен жөн. Мәселен, өндірістік және оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда лицей директорының оқу-өндірістік жұмыстар жөніндегі орынбасары Қарлығаш Омарова, оқу ісі жөніндегі орынбасары Бибайша Мүслимова, тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Гүлмира Қалымбетовалар үлгілі істің ұйтқысы болып, жоғарыдағы табыстарға өзіндік үлестерін қосуда.
Нарық заманында бәсекелестікке жауап беретін өнім өндіру аса қажет екендігі анық. Осы талаптың үдесінен табылу үшін білім ордасындағы ұстаздар шәкірттеріне үлгілі тәрбие беріп, мамандықтарын жетік меңгеруіне барлық жағдайды жасауда. Ұлттық салт-дәстүрді дәріптеу ісі кәсіптік лицейде өз жалғасын тауып, ата-аналармен бұл бағыттағы жұмыс бірлесіп атқарылуда.
Білім ордасында педагогикалық мониторинг жүйелі түрде жүргізіліп тұрады. Оның өзіндік ерекшеліктері кестеге сәйкес жүйеленген. Осы бағыт бойынша мұғалімдердің білім деңгейі сарапталып, орындалуы тиіс жұмыстар бірлесе атқарылып келеді. Барлық топтардан бақылау жұмыстары алынып, қорытындысы шығарылады. Үлгірімі төмен оқушыларды озаттар қатарына қосу үшін тиісті жұмыстар жүргізіліп, нәтижесі ұжым мүшелерінің арасында талқыға салынады.
Қазіргі таңда жас мамандарды кәсіби оқытуға арналған қазақ тіліндегі оқулықтардың тапшы екендігі жасырын емес. Сол себепті Жәнібек Омарұлы жауапкершілігі зор жұмысты қолға алуды мақсат тұтты. Көп ұзамай директордың бастамасымен әр мамандық бойынша қазақ тіліндегі оқулықтарды шығаруға байланысты шығармашылық топ құрылды. Топ мүшелері бірнеше техникалық кітаптарды шолып, ондағы маңызды мәселелерге назар аударды. Сөйтіп, “Электромонтер” және “Газэлектрмен дәнекерлеу” атты кітаптары Астанадағы “Фолиант” баспасынан үстіміздегі жылы жарық көрді. Ал тағы төрт кітап осы баспада өз кезегін күтіп тұр. Бұлар да жақын арада оқушылардың қолына тиетін болады. Директордың мәлімдеуінше, өзге облыстардағы әріптестері аталған кітаптарға қызығушылық танытып, сатып алуға ұсыныс білдірген. Міне, іздене білген ұжымның берекелі тірлігі осылайша көрініс табуда.
– Кеңестік дәуірде кәсіптік лицейлерге тек енжар балалар қабылданады деген ұғым қалыптасқанын бәріміз жақсы білеміз. Бұл түсініктің қазір мәні өзгеріп, жастар кәсіптік білім алуға ден қойды. Қазақстанда озық технологияларды меңгеру ісі осы жүйеде толық оқытылады. Өз тәжірибемізден белгілі болғанындай, шәкірттер заманауи техникаларды еркін меңгеруге құлшыныс танытуда. Осы бағыттағы жұмыстарды дәйекті атқару жолында біздің ұжым да аянбай еңбек етіп келеді. Ағаш өңдеу шеберханасынан биылғы жылдың өзінде 1 млн. 250 мың теңгенің өнімі өндірілді. Бұдан басқа ақылы қызметтен түскен қаражатымыз да қомақты. Демек, оқу орнының өз-өзін қамтамасыз етуге толық мүмкіндігі бар, – дейді Жұмабай Жәнібеков.
Айтса айтқандай, білім саласында мол тәжірибе жинақтаған басшының бастамасымен толымды тірліктер атқарылды. Осы ретте оның еңбек жолына зер салар болсақ, 1974 жылы Қызылорда педагогикалық институтының физика-математика факультетін бітірген соң алғашқы еңбек жолын Жаңақорған ауданындағы “Түркістан” кеңшарында қатардағы мұғалімдік қызметтен бастаған. Одан әрі директордың орынбасары, мектеп директоры болған азамат аудандық білім бөлімінің меңгерушісі, аудан әкімінің орынбасары қызметтерін абыроймен атқарады. 2000 жылы облыстық білім беру департаментінің бастауыш және орта кәсіптік білім беру бөлімінің бастығына конкурстық негізде тағайындалып, кейін облыстық білім басқармасы бастығының орынбасары қызметіне жоғарылаған. Сонымен бірге әріптестері оны қоғамдық негіздегі облыстық техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары директорлар кеңесінің төрағасы етіп бекітті. Бұл тектен-тек емес. Жауапкершілік жүгін сезіне білетін ұжым мүшелерімен ортақ тіл табысып келе жатқан азаматқа берілген зор сенім.
Әмірхан АЛМАҒАНБЕТОВ, журналист.
Қызылорда.