Тұрақтылық және даму

Ресейлік сарапшылардың ұстанымынша, Елбасы Н.Ә.Назарбаев табысты жүзеге асырып келе жатқан міндеттердің негізгі екеуі, міне, осылар-Тұрақтылық және даму. Жақында «Россия сегодня» агенттігінде «Қазақстандағы кезектен тыс парламенттік сайлау мен Ресей-Қазақстан қарым-қатынасының перспективалары» деген тақырыпта дөңгелек үстел болып өтті. Шараны М.В.Ломоносов атын­дағы ММУ-дің кеңестен кейінгі кеңістікті зерттеу жөніндегі Ақпа­раттық-сараптамалық ор­талы­ғы (АСО) «Россия сегодня» агент­тігінің Зиновьев клубымен бірлесіп ұйымдастырды. Жетекші ресейлік сарапшылар мен саясаттанушылар Мәжіліс сай­лауын өткізудің себептері мен жаңа сайлау циклының ерекше­ліктерін талқылап, дауыс беру нәтижелері мен Қазақстандағы саяси үдерістердің әрі қарайғы даму барысы бойынша өз ой-пайым­дарымен бөлісті. Сондай-ақ, дамудың қазіргі кезеңіндегі Ресей-Қазақстан қарым-қатынасына өз бағаларын берді. Дөңгелек үстелдің модераторы, В.М.Ломоносов атындағы ММУ АСО-ның бас директоры Сергей Рекеда Қазақстандағы сайлау Ресейде үлкен қызығушылық туғызып отырғанын атап көрсетті. Алдағы қыркүйек айында Ресейде де парламенттік сайлау өткізу күн тәртібінде тұрғанын ескере келгенде, бұл қызығушылыққа түсінушілікпен қарауға болады. Осыған орай, сарапшы екі ел парламенттерінің арасындағы байланыстарды нығайтудың маңызы зор екеніне қатысушылардың назарын аударды. Өйткені, заң шығару билігі елдердегі саяси және экономикалық үдерістерге өзінің ықпалын тигізетіні айтпаса да түсінікті. Өңірлік проблемалар инсти­тутының директоры Дмитрий Жу­равлев Қазақстан кезектен тыс сайлаулар өткізу ісінде көшбасшы ел болып табылмайтынын айта келіп, соңғы 20 жылда кезектен тыс сай­лаулар басқа кез келген елге қарағанда анағұрлым жиі өт­кен Ұлыбританияны мысалға келтірді. Ол Қазақстан басшылы­ғының сайлауды дәл қазір өткі­зу туралы шешімі өте орынды екенін атап көрсетті. Себебі, бүгінде қалыптасып отырған күр­делі эко­но­микалық жағдай салмақ­ты стра­тегиялық шешімдер қарас­тыруды талап етеді. «Сайлау – палатаға депутат­тар жинау ғана емес, бірінші кезек­те, плебисцит, яғни халық­тың ағымдағы саяси жағдайды бағам­дауы мен жаңа саясат жүргізуге берілетін мандат», – деп атап көрсетті сарапшы. Оның пікірінше, егер саяси элитаны оқтын-оқтын жаңартып тұрмаса, онда саяси жүйе өмір сүруге қабілетсіз болып шығады. Қазақстандағы бүгінгі сайлау елдегі кадрлар құрамын жаңғыртудың тамаша мүмкіндігі болып табылады. Бұл тұрақтылыққа кесірін тигізбейді, керісінше, әрі қарайғы дамуға соны серпін береді. Кадрлар алмастыру тақырыбын «Север-Юг» саясаттану орталы­ғының жетекші сарапшысы Алек­сандр Караваев жалғастырды. Ол Мәжіліске сайлаудан бөлек, би­лік­тің жергілікті өкілетті органдары – барлық деңгейдегі мәс­лихаттарға да сайлау өтетінін қаперге салды. Ал оған 3395 адам, негізінен жаңа адамдар сайланатын болады. А.Караваев бүгінгі сайлауды атқарушы билік шенеуніктерін қайта аттестаттаудан өткізу секілді депутаттық корпусты өзіндік бір қайта аттестаттаумен салыстырды. Оның сөзіне қарағанда, жаңадан сайланатын Мәжілістің алдында елді әрі қарай жаңғыртуға бағытталатын кең ауқымды экономикалық реформалар жүргізуге қажетті құжаттар дестесін қабылдау міндеті тұр. ЕАЭО институтының дирек­торы Владимир Лепехин Қазақ­станның нақты жаңғыртуды жүзеге асырып келе жатқан кеңестен кейінгі кеңістіктегі жалқы ел екенін мәлімдеді. «Мұнда реформалар тәуелсіздіктің алғашқы күнінен бастап үзіліссіз жүргізіліп келеді. Оның үстіне, Нұрсұлтан Назарбаев – кеңестен кейінгі кеңіс­тіктегі елдердің ішінде екі міндетті бір мезгілде қатар табысты шешу қолынан келіп отырған жалғыз Мемлекет басшысы. Ол міндеттер мыналар: көпұлтты ел жағдайында саяси тұрақтылықты сақтау және елдің толыққанды дамуын қамтамасыз ету. Түйіп айтқанда, жаңғырту мен тұрақтылық – Қазақстан бүгінде табысты шешіп келе жатқан екі стратегиялық міндет. Басқа барлық кеңестен кейінгі кеңістіктегі елдерге, осы тұрғыдан келгенде, Астанадан үлгі алу керек деп пайымдаймын», – деп атап көрсетті В.Лепехин. «Нұр Отан» партиясының сайлау тізіміне белгілі әртістер мен спортшылардың енгізілуіне қатысты журналистер тарапынан қойылған сұрақтарға жауап берген дөңгелек үстелге қатысушылар мұның астарынан ешқандай өрескелдік көріп тұрмағандарын көлденең тартты. Олардың пікір­лерінше, бұл жұртшылықты елдің саяси өміріне тартудың қалыпты үдерістерінің бірі болып табылады. Актерлер, спортшылар, музыканттар – бұлардың барлығы қоғамдық пікірдің көшбасшылары, халық ұстанымын жеткізушілер, нақты айтқанда, өздерімен сенім капиталын алып жүретіндер, деп мәлімдеді сарапшылар. Дөңгелек үстелді қорытын­дылай келе, оған қатысушылар сайлаудың жаңа жаһандық ахуалда – геосаяси тұрақсыздық пен экономикалық дағдарыс жағдайында өткелі отырғанын атап көрсетті. Сондықтан, Қазақстан билігінің өзінің алдына сайлау шеңберінде дағдарысқа қарсы күн тәртібімен қатар, жаңғырту мақсаттарын қойып отырғаны құптарлық іс. Қазіргі сенімді де салмақты сайлау науқаны жаңа Пар­ламенттің алдына қойылған мін­деттер табысты орындалады деп пай­ымдауға мүмкіндік береді, деп қо­рытты ойларын сарапшылар. Сәулебек БІРЖАН.