Елбасы манифесі: БЕЙБІТ ӨМІРГЕ ҮНДЕУ
Елбасының кешегі АҚШ астанасы – Вашингтонда өткен Ядролық қауіпсіздік жөніндегі саммитте бүкіл әлемге бейбітшілік үндеуін жариялауы қазақ халқына үлкен толғаныс алып келді. Елу елден келген делегаттар алдында жиынның алғы сөзі Президентімізге берілгені де кездейсоқтық емес екенін біз жақсы түсіндік. Бұл құрмет – Мемлекет басшысының дүниежүзілік саяси аренадағы зор беделінің куәсі.
«Әлем. ХХІ ғасыр» атты манифест – тұрақтылық пен тыныштыққа, бейбітшілік пен бірлікке бағытталған байыпты бастама. Елбасы әлемді шарпыған өртке тең терроризмге қатысты БҰҰ жұмысын жетілдіруді, ядролық технологияларды бейбіт мақсатта пайдаланудағы әділеттілікті қалыптастыруды, қарусыздану мәселелерін қарастыратын басқосуларды жиі өткізуді, МАГАТЭ-нің қызметіне жаңа пәрмен берудің қажеттігін, әлемдік қауіпсіздікке бастайтын бастамалар мен жүйелерді, осы бағыттағы үнқатысулардың пішімін өзгертуді ұсынды.
Манифест «Ілулі тұрған мылтықтың күндердің күні бір атылатыны» сияқты, ядролық қарудың адамзатқа әйтеуір бір күні зауал келтіретіндігіне және бұл қауіптің дәл қазіргі таңда қасіретке айналуы әбден мүмкін екеніне әлем халықтарының назарын ерекше аударуымен құнды. Сонымен қатар, Елбасы әлемдегі халықтың қолында 1 миллиардтан астам атыс қаруы барын еске сала отырып, сол қарудың шүріппесі күн сайын басылып, әлемде мыңдаған адамның ажал құшуына себеп болып жатқанын еске салды. Халықаралық қатынаста жанжал тұтанатындай болса, әскери қақтығыстардың географиялық ауқымы кеңейіп, әлем тарихындағы соғыстар Еуропаның шығысындағы, Африканың солтүстігіндегі, Таяу Шығыстағы соғыстың іс-қимылдарының тарихи шегінен асып түсуі ғажап еместігін айтып өтті. Халықаралық терроризмнің қаһарына ерекше тоқталды.
Нұрсұлтан Назарбаевтың: «Өлім себетін қаруларды ғарыш кеңістігіне, Әлемдік мұхиттың бейтарап суларының түбіне, Арктикаға орналастыруға тыйым салатын жаһандық шешім қабылдаған жөн. ЖаппҰ-да жаппай қырып-жоятын қару жасау және жетілдіру үшін пайдалануға болатын ғылыми жаңалықтардың Тіркеу реестрін құрған абзал» – деген пікірінен жаһандық проблемаға азаматтық алаңдаушылығы аңғарылады.
ХХІ ғасырда адамзатқа өзін өзі демилитаризациялау жағына қарай батыл қадам жасау керектігін жариялады. Осы ретте, әлемге «ХХІ ғасыр: соғыссыз әлем» атты кең ауқымды бағдарлама қажет екендігін ескертіп: «Бұл жаһандық стратегия ұлттың соғыстар мен жанжалдардың вирусын жою жөніндегі үйлесімді және жауапты іс-әрекеттерін айқындауға тиіс. Бұл құжатта үш басты қағидатты нақты мазмұндау керек. Біріншіден, қазіргі кездегі бірде-бір соғыста жеңімпаз болмайды... Екіншіден, жаңа соғыста жаппай қырып-жоятын қарулар – ядролық, химиялық, биологиялық және ғылым жетістігі негізінде ойлап табылатын басқа да кез келген қару түрлерін қолданудан қашып құтылу мүмкін болмайды... Үшіншіден, мемлекеттер арасындағы барлық талас-тартыстарды реттеу үшін бейбітшілік пен қауіпсіздікке тең жауапкершілік, өзара құрмет және ішкі іске араласпау қағидаттарына бейімделген бейбіт үнқатысулар мен сындарлы келіссөздер негіз болуы керек», – деп саралап берді.
Үш басты қағидатты нақты мазмұндаған Елбасы әлемдік қоғамдастық іс-қимылының тұтастық алгоритмдерін жүзеге асыруда бес бағытты ұсынды. Нұрсұлтан Әбішұлы ғалымдар есебі бойынша жер өркениеті 15 мыңнан астам соғысты, әр жыл сайын үш соғысты басынан өткергеніне тоқталып, қазіргі көріністерді бүкпесіз ашық баяндады.
Президентіміз өз сөзін: «Менің «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесім ХХІ ғасырда өмір сүріп, жұмыс істеу керек болатын өскелең ұрпақтың тағдырына шынайы алаңдаушылықтан туындап отыр. Біздер, мемлекет басшылары мен саясаткерлер, адамзаттың болашағы үшін зор жауапкершіліктеміз... Мен әлемдік лидерлер мен бүкіл халықаралық қоғамдастыққа ақыл-парасатқа жүгініңдер деген табанды өтінішпен қайырылып отырмын. Адамзатты ажал сепкен соғыс қатерінен әрқашан арылту үшін қолымыздан келгеннің бәрін жасауымыз керек», – деп түйіндеді.
Мемлекет басшысының бұл қадамы дүниежүзіндегі алпауыт державалардың ядролық сынаққа мораторий жариялауына қозғау салады деп сенеміз. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы мен Қауіпсіздік Кеңесінің ресми құжаты деген жоғары мәртебеге ие болған Нұрсұлтан Әбішұлы жариялаған манифест – ұлттық лидерлердің болашақ ұрпақ алдындағы жауапкершіліктерін және бір екшеген, ядролық қарусыз өмір сүруге шақырған саяси маңызы өте салмақты бағдарламалық құжат. Бұл бастаманың адамзат тарихында үлгі-өнеге екені бәрімізге аян.
Жаһан жұрты алаңдап отырған орасан зор қауіптің алдын алудағы біздің Президентіміздің тегеурінді ой-орамдары оның ақылының тереңдігі мен білімінің кенендігін тағы да танытты. Бүгінде Елбасы бастамасы халықаралық деңгейде үлкен қолдауға ие болуы – қазақтың марқайғаны.
Әлемдегі аузы дуалы, аса білімдар деген қоғамтанушылар мен сарапшылар Елбасының тың тұжырымдары мен болашақ туралы бағдарларын, ықтимал қауіп-қатерлердің алдын алуға қатысты байламдарын кеңінен талқылауда. Мәселен, Конгоның атом энергиясы жөніндегі комиссия департаментінің директоры Казади Кабуя: «Менің ойымша, ядролық қарусыз әлемге қол жеткізуге болады. Қазақстан Президентінің манифесін дүниежүзі білуі тиіс. Жапонияда не болғанын білеміз. Хиросима мен Нагасаки әлі есімізде. Біз болашақта балаларымыз қандай әлемде өмір сүру керектігін ойлауымыз қажет», немесе Қытай халықаралық мәселелерді зерттеу институты бөлімі директорының орынбасары Ли Цыго: «Президент Н.Назарбаев – көреген басшы. Оның стратегиялық жобалары нақты әрі ұзақ мерзімге құрылған. Вашингтондағы саммитте Қазақстан басшысы биік мінберден әлемді бірлікке, бейбітшілікке шақыратын көптеген ұсыныстар мен ойлар тастады. Н.Назарбаевтың ядролық қарусыз бейбіт өмірге үндеуінің БҰҰ маңызды құжаттар қатарына алынуы соның нақты мысалы. Қазақстан әлемді бірлікке шақырып, мемлекетаралық татулықты дәріптеуде құнды идеялар тастап келеді», – деп пікір білдіреді.
Түйіндей айтқанда, Елбасымыз ХХІ ғасырды соғыссыз, тыныш, бейбіт заман ету үшін әлемдік деңгейде қайраткерлік көрсетіп, бүкіл адамзат болашағы үшін белсенді жұмыс жүргізудің сара жолын ұсынды. Өз манифесін жариялау арқылы әлемге жаңаша ойлаудың үлгісін белгілеп берді. Бұл – Қазақстан басшысының әлемдік аренада жүргізіп келген бейбітсүйгіш саясатының жүйелі жалғасы.
Оңалбай АЯШЕВ,
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық
институтының ректоры,
педагогика ғылымдарының
докторы, профессор, облыстық мәслихаттың депутаты
Оңтүстік Қазақстан облысы
Еліміздің ертеңі біздің қолымызда
«Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық намысың болса, қазақтың мемлекетін нығайтып, көркеюі жолында теріңді төгіп еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі екеніңді ұмытпа» Н.Ә.Назарбаев
Кез келген ел өзінің болашағын өскелең ұрпағымен байланыстырады. Әр ұрпақтың пешенесіне жазылған заман ағымы, кезең тынысы болады. Тәуелсіздік бүгінгі ұрпаққа, яғни біздерге бұйырған бақыт деп ойлаймын. Тәуелсіздігіміздің тұғырын одан әрі бекемдей түсу, еліміздің ертеңін еңселендіре түсу бүгінгі жастардың, яғни біздің қолымызда. Бүгінгі алдыңғы толқын – аға буынның орнын басар, ізін жалғастырар артында өсіп келе жатқан жастар екені сөзсіз. Ол үшін жастарымыз білімді әрі бәсекеге барынша қабілетті болуы, дені сау және саламатты өмір салтын ұстануы шарт.
Бұл ретте, біздің еліміздің жастары да Елбасының биылғы 31 наурыз – 1 сәуір күндері Вашингтон қаласында өткен Ядролық қауіпсіздік жөніндегі IV саммитте жариялаған антиядролық «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесімен танысып, қызу талқылауда. Бұл құжат БҰҰ Бас Ассамблеясы мен Қауіпсіздік Кеңесінің ресми мәртебесіне ие болды. Осының өзі біздің елімізге көрсетілген үлкен құрмет екені даусыз.
Қазақстан ядролық қарудан өз еркімен бас тартқан тұңғыш мемлекет екені белгілі. Жалпыадамзаттық тұрғыда қарағанда, бұл теңдесі жоқ ерлікпен пара-пар. «Қырғи-қабақ соғыс» аяқталғанымен, оның зардаптары әлі күнге дейін сезіледі. Елбасы әлем елдерінің көшбасшыларын өз еркімен қарудан бас тартуға шақыруы теңдесі жоқ бастама болып отыр. Бұл әлемге жаңаша көзқарас, тың үрдіс, бейбітшіліктің қадірін түсінуге шақыру болып табылады. Елбасының «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесі – осы істің жалғасы.
Мағжан Жұмабаев «Арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, қырандай күшті қанатты, Мен жастарға сенемін» дегендей, біз жүрегімізде жалыны, бойымызда күш-жігері бар, мықты әрі парасатты еліміздің ұлтжанды азаматы болуымыз керек. Елбасымыздың: «Еліміздің келешегі жастардың қолында», деген сөзі бізге үлкен жауапкершілік жүктейді. Сондықтан да, біз еліміздің, Елбасымыздың үмітін ақтауымыз керек.
«Қазақстан-2050» Стратегиясы алдымызда тұрған ұлы мұрат, үлкен мақсат. Әрбіріміз соған үлес қосуымыз керек. Мысалы, мен сабағымды жақсы оқып, сайыстарға қатысып, жүлделі орын алып жүрмін. Болашақта тележүргізуші болып, елімнің дамуына бар үлесімді қосқым келеді. Сол сияқты Қазақстанның әрбір азаматы өз елінің болашағына, өркендеуіне көп үлес қосуы тиіс. Менің ойымша, біздің еліміз осындай ұлтжанды жастары ұрпағы бар кезде бұдан да биік асуларды бағындырып, мәртебесі асқақтап, биік белестерге жететіні сөзсіз.
Елдің тірегі де, жүрегі де – ұрпағы. Өйткені, бүгінгі ұрпақ – ертеңгі ел болашағы, қорғаны. Еліміздің жарқын болашағы бүгінгі алған тәрбие, сіңірген білім, меңгерген өнерімізге тікелей байланысты. Осы мақсатта Елбасымыз талантты, білімге құштар жастарды «Болашақ» бағдарламасы бойынша ел қазынасынан көптеген қаржы аударып, дамыған елдерде, шетелдерде оқытып, білім мен тәжірибе алмасуда үлкен ынтымақтастықпен жұмыс жасап отыр. Ол – түсіне білген адамға еліміздің болашағын дайындау, ел тізгінін ұстар патриот тұлғалар дайындау. Кез келген саналы ұрпақ елдің, Елбасымыздың өзіне жасаған қамқорлығын сезініп, артқан сенімді ақтау үшін аянбай еңбек етіп, елді көркейтуге бар күш-жігерін салары сөзсіз.
Менің ойымша, біздер, жастар қазіргі күні дарынды, парасатты әрі білімді азаматтармыз. Ал болашақта еліміздің атын тек биіктерден көрсететіндей мәртебесін асқақтатып, әлемнің озық отыз елінің қатарына жеткізетіндей оқып, жұмыс істеуіміз керек! Тағы қайталап айтайын, еліміздің ертеңі біздің қолымызда.
Аружан ДӘРІБАЙ,
Астана қаласының №82 «Дарын»
мамандандырылған лицейінің
11-сынып оқушысы
