КЕШЕ мен БҮГІН

Тәуелсіздік  талаптары

Мамандығы мұғалім Сағидың Астанаға қоныс аударғанына біраз жыл өтті. Баспанасы бар, қыз­меті бар ол қазір балалары­ның қызығын көріп отыр. Біреулер бұда тұрған не бар деуі мүмкін. Әрине, бүгінде баспанасыз жүр­ген кім бар? Республикамыздың әр қаласында, аудан орталығында небір тұрғын жайлар салынуда.  Жаңадан бой түзеп жатқан ауыл үйлерінің сәні мен мазмұны бірдей жарасқан. Үйдің де неше түрі бар: көп қабатты үйлердегі жай­лы пәтерлер, коттедждер, бір қа­батты ақшаңқан үйлер... Олар­дың өзі бірнеше түрге, дәрежеге бөлінеді. Айта берсе жаңалық көп. Ең басты жаңалық сол, Сағи қаншама жылдар еңбек етіп, кезінде сарғая баспана күтсе де оны ала алмай тек Астана дү­ние­ге келген соң ғана жайлы пәтерге қол жеткізді. Әйтеуір ғұмыры­ның орта жасынан асқанда жер үйінен шығып, кең әрі самаладай жарық та жылы жайға ие болғанына шүкіршілік етеді. Оны айтасыз, кезінде жиырма жыл бойы сарғайып кезегін күтіп, алайда қолы жетпеген өзі сияқты емес, жақында ұлы мен келіні мемлекеттік тұрғын үй бағдар­ламасы бойынша іші, сырты жарқыраған  пәтерге ие болды. Мұндай бақыт қазақстандық­тар басына аспаннан өздігінен түсе қалған жоқ. Бар жақсылық еліміздің егемендік алуынан басталды. Сол егемендікті елдің еншісіне айналдыра білген Елба­сы­мыздың сындарлы саясатының арқасында тұрғын үй мемлекеттік бағдарламасы өз нәтижесін берді. Жылма-жыл жас отбасы­лар, дәрігерлер, мұғалімдер, әске­рилер үйлі болып жатыр. Рес­публикалық Статистика агентті­гінің мәліметтеріне қарағанда, бір ғана Астана қаласында 2009 жылы жалпы алаңы 1 259 575 шар­шы метр тұрғын жай пайда­лануға беріліпті. Ал республика бойынша 44 522 пәтер салынған. Бұл – одан бұрынғы жылмен са­лыс­тырғанда едәуір көп деген сөз. Демек, әлемдік қаржы дағ­дарысының салқыны тиіп жатса да тәуелсіздік жылдарында баспанамен қамтамасыз ету барысы ешқашан тоқтаған емес. 2010 жылдың қаңтар-қараша айларын­да республика бойынша  5 231 513 шаршы метр жалпы алаң тұрғын жайға қамтылды. Қай елде де болмасын адам баласы үшін баспана қасиетті са­на­лады. Берекелі шаңырақтан ұр­пақ өрбиді, өмір жалғасады. Алай­да, кезінде сол баспана зәру­лігі талай адамның бағын байлап, сағын сындырғаны да белгілі. Қазақтың талантты ақыны Қасым Аманжолов секілді қайсар жандар Кеңес өкіметінің кесірлі қаре­кетінен тайынбай: «Берсең бер, бермесең қой баспанаңды, сонда да тас­тамаспын астанам­ды», деп жырлап өткендей, бүгін­де орта жасқа келген адамдар бұ­рынғы кезеңнің ащы дәмін жақсы біледі. Олар қа­зіргі жайымызды өткенмен салыс­тырып, тәубе дейді. Сонау жыл­дары ауылдан қала­ға оқу іздеп келген студенттік шақта, одан кейінгі жалын атып жұмыс істеген кездерде қазақ жас­тарының көпшілігіне  мұң болған баспана еді. Баспана за­рын да, қуанышын да жырға қоспаған ақын жоқ шығар. Талай жан жат біреудің босағасын жаға­лап,  пә­тер жалдаудың жайы қан­дай бола­тындығын бастан кешірді. Сол заманның зардабы өткенімен, соны көрген адамдардың көкіре­гін­де ізі қалды. Тәуелсіздік адамдарға бақ бо­лып қонды. Тақырыптан ауытқы­мау үшін бір ғана шыңдықты келтірейік. Елорда құрылысы жаңа­дан бас­талған шақта жүргізуші Құ­дай­бер­геннің үйі дәл орта­лық­та болған көрінеді. Шағын ауласы бар, төбесінде шатыры да жоқ жа­пырайған баспанасын ол жыл­ма- жыл іші-сыртын тазалап, ақ­тап, сырлап әупірімдеп жүреді екен. Содан бір күні оған: «Ескі тамы­ңыздың орнына үлкен үй кешендері тұрғызылады, сондық­тан сізге басқа жайлы баспана беріледі», дейді. Құдайберген бұған қуан­баса, ренжімейді. Бірақ, ержетіп отырған ұл-қыздары бар екенін айтады. Сөйтсе, заңдылық жағын саралап шыққан билік Құдайбер­генге бір емес, бірнеше пәтердің кіл­тін ұстатады. Тіл-аузы байла­нып қалған оған әкімдік­тегілер тәуел­сіз еліміздің заңы солай, ешкім де далада қалмай баспаналы болуға тиіс, дейді. Мұндай мысал көп. Содан бері бірнеше жыл өтті. Ару Астанада  жағалай самсап бой көтерген үйлер көз тартады. Мұн­да қарқын алған құрылыс әсері елдің түкпір-түкпіріне дем бер­ді. 2009 жылы елордада пай­далануға берілген үйлер бойын­ша 11 984 пәтер қамтылған. Бұл – одан бұ­рын­­ғы жылмен салыс­тыр­ғанда 117,1 па­йызға артық. Бұлардан бас­қа жалға берілетін коммуналдық, ком­мерциялық тұр­ғын үйлер және жергілікті атқарушы органдарды несиелендіру есебінен салынған үй­лер де бар. Бас қаладағы осын­дай қуат­ты құрылыс қарқыны еліміздің өзге өңірлерінде тұрғын үй құры­лысын жедел жүргізуге жәр­демін тигізді. Сол сияқты соң­ғы жыл­дары ескі, жарамсыз үй­лердің ор­нына жаңа­дан үйлер тұрғызылды. Тәуелсіздік алғалы бері республика бойынша сан мың адам жайлы пәтерлерге қо­ныс­танды. Ешкім де баспанасыз қалмайды, кезегі келген кенеледі деген осы. Сонау келмеске кеткен кеңес заманында ұлтарақтай бөл­месі бар үйге ие болудың өзі арман-тұғын. Ал қазір қазақстандықтар бұрын-соңды тү­сін­де де көрмеген пәтерлерге емін-еркін қоныстанып жатыр.  Солай болуға тиіс. Мұның бәрі тәуел­сіздік табыстары. Александр ТАСБОЛАТОВ, Астана.