Балқаш экологиясы алаңдатарлық

Өндіріс ошақтары көптеп шо­ғыр­лан­ған аймақтар айнала­сы­ның экологиясы әдетте алаңда­тар­лық жағдайда болатын­ды­ғы аян. Жетпіс жылдан астам мыс алыбы атанып келе жатқан Бал­қаш қала­сының төңірегі сондай қалыпта демеске болмайды. Осын­дағы кәсіпорындардан ауа­ға көтеріліп, топыраққа сіңіп, суға шөгетін залалды заттар зардабы жергілікті тұрғындарға талайдан бері батып отыр. Су демекші, дәл іргесіндегі көлдің соның сал­да­ры­нан тазалығы төмендеп, аума­ғы тарылып, балығы азаюы тағ­ды­рын бол­жаусыз күйге ұшы­рат­пақтығы қоса қатер. Қоршаған ортаны қорғауға, көп­шілік көңілін мазалаған мәсе­ле­нің шешімін табуға қолданбай жүрген мемлекеттік, қоғамдық іс-шаралар аз емес. Зауыттар да өз тараптарынан экологиялық та­лап­тарды орындауға, сақтауға, жай­сыз ахуал­ды түзеп, жақ­сартуға ынталы. Ықпалы байқалып та келеді. Мәселен, бұдан үш жыл бұрын зиянды қалдықтардың шы­ғарылымы 594 мың тонна болса, былтыр 400 мың тоннаға дейін азайды. Мұның ішінде күкірт ангидриді салыстырмалы уақыт аралығында 582 мың тоннадан 92 мың тоннаға кеміді. Бұ­ған күкірт қышқылы өндірісінің іске қосы­луы үлкен септігін тигізді. Сол арқылы ауа мен суды ластаушы заттардың таралуы бірден 80 пайызға қысқарды. Алайда, өңір­дің экологиялық сауығуы әлі де көп күш-жігерді қажет етеді. Айта кету керек, Балқаш ай­ма­ғының экологиялық мәселесі ұдайы жұртшылық назарында. Қа­зақстан Халықтық коммунистік партиясы бастамашылығымен өткен сенбіде ұйымдастырылған қоғам­дық тыңдау соның бірі болды. Оны ашқан ҚХКП ОК-нің бірінші хатшысы Владислав Косарев адамдардың өмір сүру ор­тасының қалыпты жағдайын сақ­тау, қорғау жылдан жылға өзекті болып отырғандығын, Балқаш­та­ғы бұл кезекті шара соған ар­на­луын атады. Тақырыпты талқы­лау­ға қатысушылар өз ой-ұсыныстарын ірікпей ортаға сал­ды. Облыстық эколо­гия­лық де­пар­таментінің бас маманы, Бал­қаш қаласы бойынша мемлекеттік экологиялық инспектор Ай­нұр Төлеуова­ның айтуынша, кә­сіп­орындарда эколог мамандар бар, арнаулы зертханалар құ­рыл­ған. Бірақ нақты жұмыс нәти­же­лері әзірге оншалықты байқал­май отырған­ды­ғы айтылып, осы орайда мемлекеттік органдармен, қоғам­дық ұйымдармен бірлесе жұмыс істелуі керектігіне назар аударылды. Ал Теміртау және Балқаш­тағы «Отражение», «Эко­ор­талық» үкі­меттік емес ұйым­дарының жетекшілері Елена Ваганова, Надежда Плаксина өз сөз­дерінде таби­ғатты аялап, жан­ашыр­­лық жасауға бағыт­талған іс-қызметке көпшілікті жұмылдыру­дың, қоғамдық қозғалыстарды қам­­тудың маңыздылығына тоқталды. Мәселені талқылауда кен қазбасы алынған соң тасталып кеткен шахталар мен кеніштер тө­ңірегін қайтадан жарам­ды қа­лыпқа келтіру, табиғат қорғау ин­фрақұрылымын жетілдіру, ар­шыл­ған жер­­лерден көтерілер шаң-тозаңға қалқа­сын боларлық­тай жан-жағынан жасыл желек белдеуін құру туралы сөз қоз­ғалды. Тыңдауда көтерілген мә­се­лелер бой­ынша қарар қабыл­дан­ды. Ол ел Үкі­мет­і мен Парламетіне ұсынылатын болды. Айқын НЕСІПБАЙ, Қарағанды облысы.