Күннің шуағы мен көңілдің нұры ауған Түркістан төрі ел тәуелсіздігімен бірге қайта түлеп жатыр. Мұнарасы көкке қол созып, күмбезі көз қуантқан қасиетті шаһарға еліміздің рухани жаңғыруы тағы бір серпіліс әкелгендей. Түркістан қаласы облыс орталығына айналып, Оңтүстік Қазақстан облысы – Түркістан болып қайта құрылды. Ежелгі қаланың жаңа мәртебеге ие болуы ескі дүниені жаңғыртып, жаңа өмірді жайната түскендей. Небір тың бастамалар дүниеге келіп жатыр.
Қазақ даласы қасиетті мекендерге кенде емес қой. Соның бірі және бірегейі – киелі Түркістан жері деп білеміз. Әйгілі Қожа Ахмет Ясауи мазары тұрған шырайлы Түркістан шаһары – әсемдік пен сұлулық символы ғана емес, күллі түркі әлемінің рухани астанасы екені сөзсіз.
Түркі әлемінің рухани астанасы деген атына лайықты болуы үшін Түркістанды түлетуге әуелгі кезекте барша қазақ халқы, қала берді исі түркі жұрты мүдделі. Түркістан қаласы әкімінің қаладағы тойлар мен ойын-сауықтарды, басқа да салтанатты іс-шараларды кешкі сағат он бірге дейін ғана өткізу жөнінде шешім қабылдап, жүзеге асыра бастағанын естіп, аса разы болып қалдық. Қазақ елінің ғана емес, тамырлас, тағдырлас халықтардың рухани кіндігі саналатындықтан, адамзат ұрпағына тән ізгі бастамалардың қай-қайсысы да осы шұғылалы шаһарға жұғысты болып, жараса қалатындай. Қасиетті қала кіршіксіз, таза, пәк, баршаға үлгі болатындай орталыққа айналуы тиіс. Қала, облыс басшылығының осы ұмтылысы қуантады.Осы тұрғыда ойымызға тағы бір ұсыныс оралып отыр. Түркістан шаһарында алкогольдік ішімдік атаулыға тыйым салу керек. Қасиетті орыннан харам сусын мүлде аулақ болғаны жөн.
Арақ-шарап жүрген жерде адамдықты, тақуалықты пендешілік жеңіп, жын-ойнақтың, қылмыс пен бұзақылықтың, басқа да жағымсыз әрекеттің орын алатыны белгілі. Сондықтан Түркістан қаласын – тазалық алаңы, алкогольсіз аумақ деп жарияласақ. Яғни, шаһар шекарасы мұсылман үмбетінің ежелгі ұстанымына лайық болғанын қалар едік. Осы ереже бұлжымас шартқа айналса дейміз.
Айта кетейік, бұл орындауға келмейтіндей, шектен шыққан талап емес. Әлем бойынша мұндай мысалдар жеткілікті. Тіпті Қазақстанның өзінде құмар ойын үйлеріне тыйым салып, Қапшағай мен Бурабайға көшірдік қой. Бұдан қарапайым халық пайда көрмесе, ешкім зардап шеккен жоқ.Сондай-ақ темекі тартатындар үшін де Түркістанның қоғамдық орындарында арнайы алаңқай болғаны жөн. Бұл тұста Токио қаласының тәжірибесін қолдануға болады.
«Екі дүние есігі» атанған Түркістан ең әуелі түркі әлемінің рухани көсемі – Қожа Ахмет Ясауидің және қазақтың хандары мен батырларының асыл сүйегі жатқан қасиетті қорым аумағы. Қазақ баласының, күллі түркі жұртының Түркістан қаласына құрметі ерекше. Бұл құрмет Түркістаннан ұшқан құстың қанаты талатын Ақжайық өлкесінде де айқын байқалады. Қарапайым халық Түркістан шаһарын ежелден Мекке мен Мединеден кейінгі киелі мекен санап, қадір тұтқан, арнайы зиярат еткен. Сондықтан қасиетті аймақтың осы ерекшелігіне, атағы мен даңқына лайықты болуының толық алғышарттары жасалса дейміз.
Ғалымдардың дерегінше Түркістанда жерленген қазақ хандары мен игі жақсыларының саны 130-дан асады. Олардың 21-і – ел билеген хандар екен. Мұндай киелі, қасиетті жерді арақ-шарап, уытты, зәрлі ішімдік төңіректегені мүлде жараспайды. «Әзіреті Сұлтан», «құтыб» атанған, тақуалығымен төрт тарапқа әйгілі Қожа Ахмет Ясауи атамыздың мәңгілік мекенінде тек қана имандылықтың самал лебі есіп тұрса, қандай ғанибет?!. Киелі Түркістанға түркі жұртына тән игілік пен ізгіліктің бәрін жинақтаған абзал ғой.
Тәуелсіздік жылдарында Түркістанға және оның маңындағы тұтас бір кешенге айналып бара жатқан киелі орындарға – «Арыстанбаб» мазарына және басқа зиярат орындарына келуші туристер мен саяхатшылардың саны арта түсті. Оларға Түркістанды көрсеткенде, оны түркінің рухани астанасына тән ерекшеліктерімен, рухани тазалығымен және игі дәстүрлерімен ғана таңдандыра аламыз. Екіншіден, елімізде рухани кие тұтатын бір мөлдір мүйістің болғаны – өз ұрпағымыздың ертеңіне де қажет. «Мәңгілік ел» мұраттарына рухани тазалық керек. Соған үлгі болатын Жерұйық – осы Түркістан болғай!
Бек ӘМЕТОВ,
Орал қаласының тұрғыны