8 056 бала мектепке барады

Биылғы оқу жылында Сол­түстік Қазақстан облы­сының мек­тептерінде 75 мыңнан артық оқу­шы мектепке барады. Бұл был­тырмен салыстырғанда 2,5 мың балаға артық. Бала өсімі не­гізі­нен жергілікті тұрғын­дар­дың есебі­нен болып отыр. Мек­теп біті­ретін­дерден мектеп табал­дырығын бірінші рет аттайтындар саны саны 2,2 есе көп болғаны қуантады.

Алайда мемлекеттік тілде оқи­тындар санының үлесі осыдан 10 жыл бұрынғыдан төмен ек­е­ні алаңдатады. Биыл мектеп біті­ретін 3 586 жастың 34 пайызы қазақ­ша оқитындар болса, мектепке келетін балдырғындардың 21,4 пайызы, яғни 1 720 бала ғана мем­лекеттік тілді таңдап отыр. Осының өзінен мемлекеттік тіл­ді насихаттау, оқып-үйретуге ын­та­ландыру істерінің жылдан-жыл­ға төмендеп бара жатқанын көруге болады. Биыл мектепке бара­тын 8 мың балдырғандардың ішін­де тек 13 бөбек қана – өзге жұрт­тың өкілдері. Соның ішінде Петропавл қаласында бір-ақ өзге ұлттың өкілі қазақшаға баруды қалапты. Бұл да – мемлекеттік тіл­де оқытудың артықтығын жер­гі­лікті биліктің ата-аналар ара­сын­да тиімді жүргізбейтіні­нің салдары. Тиісті шенеуніктер мем­­­ле­кеттік мүддені ойламай тек қа­ғаз­бастылықпен жоғарыдан түс­кен бұйрық, талаптарға жа­уап берумен күнін өткізіп отыра­ды. Тым болмаса орысша оқи­тын оқушылар саны мүлде аз аралас мектептерді таза қазақ мектебі қылып ауыстыруға да ықыласы жоқ. Бірер ата-ана сәл-пәл қарсылық көрсетсе болды, со­лардың ығына жығы­лып, аралас мектепке тиіспейді немесе жа­ңадан ашылғандарды да аралас қылуға бейім. Мысалы, Қызылжар ауданының орталығы Бескөлдегі үшінші мектепті таза қазақша болады деген еді, енді қарасақ, аралас болыпты. Мек­тептегі 295 баланың 48-і ғана, яғни 16 пайызы ғана орысша оқи­ды. Сол балаларды басқа мек­теп­к­е ауыстыруға болар еді ғой, со­ған жергілікті билік күш-жігер­лерін жеткізе алмаған екен...

Ал халықты қазір қазақша мектеп бітіргендердің өзі орысша сөйлеуге бейім болып тұрғанда орысша оқығандардың ана тілін мүлде керек қылмасы мүмкін-ау деген дүдәмал ойлар мазалайды.

Облыстың оқу білімі басқар­масынан алған деректерге қара­ғанда биылғы оқу жылын­да бар­лық ваканттық орын­дар толығы­мен жабылады. Педагог­тер қыз­­­метке конкурстық негізде қа­был­­­да­нады. М.Қозыбаев атын­дағы жергілікті университет пен М.Жұмабаев атындағы жоға­ры пед­колледжді бітірген маман­дар­дың өзі ғана сұранысты қанағат­тандырады екен.

Осының өзінен жастардың мұғалім болуға деген ынтасы­ның артқанын көруге болады. Қазір мұғалімдердің бәріне педа­го­гикалық шеберлік санаты, магистр дәрежесі, тәлімгерлігі, сынып жетекшілігі, пәндерді ағылшын тілінде жүргізгені, дәптер тек­сер­гені, дене шынықтыру мұға­лім­­дерінің сабақтан тыс іс-шара­лар өткізгені үшін қомақты қо­сымша ақы төленеді. Оның көле­мі 80-90 мыңның, кейбіріне тіп­ті 150-160 мың теңгеге жететінін жаз­ғанбыз. Әрине, мұндай ын­та­ландырулардың ықпалы ти­мей қоймайды. Қазіргі жас­тар енді мұғалімдіктен ат-тонын ала қашпайтын болды. Әй­теуір қазіргі министрдің қадам­дары­на мұғалімдер де, халық та ри­за­шылығын білдіруде. Оның бұй­­рығымен мектеп табалды­ры­ғын алғаш аттаған балдырғандардың қолтығына «Әліппені» қысу да бір қуанышты жайт болғалы тұр.

Биыл Солтүстік Қазақстанда 84 мектеп жаңғыртылып, олар­дың шығынына 4 061 млн тең­ге қаражат бөлінген. Соның 3589,3 млн теңгесі 34 мектепті күр­делі жөндеуге жұмсалған. 78 мектептің кітапханаларына 250 млн теңгеден аса қаражатқа көр­кем әдебиеттер сатып алу көз­делген. Бұл тамаша үдеріс, енді тек мектеп тарапынан оқу­шы­­ларға көркем кітап оқуға де­ген ын­та арттырылса ғой. Ол үшін мек­теп бойынша бір кітап­ты та­л­дау мен саралауға арнал­ған сияқ­ты қызықты шаралар ұйым­дас­ты­рылса, нұр үстіне нұр болар еді.

Қазір облыс мектептеріндегі компьютерлік парк 25 509 бірлікті құрайды. 2020 жылы 1 980 компьютер, 7 444 ноутбук, 2 586 план­­шеттер сатып алынған. Мек­тептердің 98,5%-ы (455) кең жолақ­ты интернетке қосылған.

Ауыл мектептерінің соңғы жылдарға дейін шешілмеген тағы бір қажеттілігі жылы әжет­хана еді. Ондайды айтуға Кеңес жылдарында ұятсынып келсек, денсаулықты сақтаудағы ма­ңыз­ды факторлардың бірі ретін­де қазір бұл мәселе ауыздан түс­пейді. Құдайға шүкір, қазір об­лыс­тың барлық мектебі жылы әжет­ханаға қол жеткізген екен.

Мектепке қатысты тағы бір шетін мәселені де айтпай кетуге болмайды. Бұл – оқушы са­ны­ның азаюына байланысты мек­теп­тердің төменгі сатыға шегерілуі немесе тіпті жабылып қалуы. Биыл Солтүстік Қазақстан облысында Тайынша ауданындағы Ма­кашевка, Леонидовка, Кра­нокиевка орта мектептері негіз­гі мек­тепке ауыстырылған. М.Жұ­мабаев, Ғ.Мүсірепов аудандарын­да да 3 мектепті негізгі мектепке тү­­сіру жоспарланған. Бұл үде­ріс­­­тен басқа аудандар да қалыс қал­­­май­тын сияқты. Соның ішінде қазақ­­тың ауыл халқынан қала хал­­қы­­на айналу үрдісі артқан са­­йын бұл істің жалғаса берері анық.

Солтүстік Қазақстан облысы