Бағаның өсуіне жол бермеу керек

«БҰҰ Азық-түлік және ауыл ша­руа­шылығы ұйымының деректеріне сәйкес, қазіргі таңда әлемдік нарықта азық-түлік тауарларына бағаның өсу үрдісі сақталуда. Мәселен, тамыз айында әлемдік бағалар өткен жылмен салыстырғанда 33%-ға өсті. Қант 9,6%-ға, өсімдік майлары – 6,7%-ға, дән­ді дақылдар – 3,4%-ға, оның ішінде бидай – 8,8%-ға қымбаттады. Мұның бәрі Қа­зақстанның ішкі нарығындағы баға­ның өсуіне әсер етеді. Өйткені был­тыр­дың өзінде елге әкелінген ауыл шаруа­шы­лығы өнімдерінің импорты 4 млрд АҚШ долларын құрады», деді Б.Оспанов.

Жыл басынан бері әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерінің бағасы 9,6%-ға өсті. Ең жоғары өсім Нұр-Сұлтан қаласында (11,3%), Қызылорда (11,2%) және Жамбыл (10,7%) облыстарында орын алды. Бұл ретте жыл басынан бері бірде-бір аймақта азық-түлік бағасының төмендеуі байқалмады. Азық-түлік тауарларынан ең қатты қымбаттағаны – сәбіз. Оның бағасы 40,7%-ға, күнбағыс майы – 29,4%-ға, қырыққабат – 25,7%-ға, картоп – 21,2%-ға, пияз – 19,5%-ға, және осы жылдың 8 айында өндіріс көлемінің 3 есеге артқанына қарамастан, қант 13%-ға қымбаттаған. «Талдау көрсеткендей, жыл сайын картоп пен сәбіздің бағасы негізінен мау­сымнан тыс кезеңде (наурыз-шілде) және егін жинау науқанының аяқталуына байланысты кейде қыста көтеріледі. Мұнымен қоса, бүгінгі таңда көкөніс (картоп, сәбіз, пияз, қызылша, қырыққабат) бағасының одан әрі өсуіне әсер ететін бірқатар факторлар бар. Атап айтқанда, көлік шығындарының өсуі, биыл жазда бірнеше аймақта орын алған құрғақшылық, жалдау ақы­­сы­ның өсуі және т.б. Нақты шаралар қа­был­дан­баған жағ­дайда бағалар мау­сымдық мер­зім бас­талғанға дейін өсуі мүмкін. Бұл бол­жам бойынша, осы жылдың соңы­на дейін жалғаспақ», деп атап өтті ол.

Б.Оспановтың айтуынша, Ауыл ша­руа­шылығы министрлігі мен жергілікті атқарушы органдар іске асырып жатқан шекті мәндер мен рұқсат етіл­ген бөлшек сауда бағаларын белгілеу, азық-түлік жәрмеңкелерін ұйымдас­тыру, сауда желілерін несиелеу сияқты шара­лар ешбір өңірде инфляцияны белгі­ленген немесе одан төмен деңгейде ұстап тұра алмауда. Сонымен қатар өңір­лерде тұрақтандыру қорларын қалып­тастыру бойынша жұмыс тиісті дең­гейде ұйымдастырылмаған. «Өңірлер­дің деректері бойынша азық-түлік тауар­ларының қолда бар қорларымен қамта­масыз етілуі (нақты тұтыну бойынша) бірнеше күннен бір аптаға дейінгі уа­қытқа ғана жетеді. Мысалы, 20 қыр­күйектегі жағдай бойынша Ақтөбе және Жамбыл облыстарында әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бірнеше түрі (ұн, күріш) бойынша ғана қорлар қалды. Ал Атырау және Шығыс Қазақстан облыстарындағы тұрақтандыру қорларында азық-түлік тауарларының қоры жоқ. Тұрақтандыру қорларын қалыптастыру үшін ең аз қаржыландыру Солтүстік Қазақстан (146,6 млн теңге), Қызылорда (83,5 млн теңге) және Шығыс Қазақстан облыстарында (23,6 млн теңге) көзделген», деді Кеңес төрағасы. Оның сөзіне қарағанда, тұрақтандыру қорларында бұрын сатып алынған азық-түлік көлемі алдағы кезеңде жеткіліксіз болады. Осыған байланысты бағаның алыпсатарлық өсуін азайту мақсатында 2021 жылдың көктеміндегіндей бағаны көтеру әре­кеттеріне тиісті түрде жауап беру қажет.

Қазіргі уақытта базарларда алыпсатарлар өте жоғары үстеме баға қояды. Мысалы, бүгінде ауыл шаруашылығы өндірушілері картоп пен сәбізді тиісінше 70-80 және 110 теңге бағамен сатады. Ал базарларда баға 155 және 205 теңгеге дейін жетеді (мәселен, Ақтау қаласында – картоп 189 тг, сәбіз 287 тг). «Мұндай фактілер тікелей шаруашылықтардан өнімді форвардтық сатып алудың әлсіз ұйымдастырылғанын айғақтайды. Ірі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының ақпараты бойынша, 2020 жылдың жазында өңірлік ӘКК-ге ауыл шаруа­шы­лығы өнімдерін белгіленген баға бойынша сақтау шарттарын жасасу туралы ұсыныспен жіберілген хаттарға жауап болмаған. Салдарынан маусым айында картоп бағасы республика бойынша орташа есеппен бір килосы үшін 217 теңгеге, ал жекелеген өңірлерде 290 теңгеге жетті», деді Б.Оспанов.

Осыған байланысты, Nur Otan партиясы жанындағы Аграрлық секторды дамыту жөніндегі республикалық қоғамдық кеңес Ауыл шаруашылығы министрлігі, Nur Otan партиясының өңірлік филиалдарының төрағалары – облыс әкімдеріне нарықты тұрақтандыру және негізгі азық-түлік өнімдері бағасының өсуіне жол бермеу үшін жеткілікті азық-түлік тауарларының қажетті тізбесі мен көлемін айқындауға, өнімді тікелей тауар өндірушілерден төмен бағамен сатып алу арқылы өңірлік тұрақтандыру қорларында азық-түліктің жеткілікті резервтерін қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдауға қатысты бірқатар ұсынымдар берді.

Nur Otan партиясы жанындағы Аг­рар­лық секторды дамыту жөніндегі өңір­лік және аумақтық қоғамдық кеңес­терге осы жылдың 8 қазанына дейін әлеу­меттік маңызы бар азық-түлік баға­сының өсуіне жол бермеу және ішкі на­рықты отандық азық-түлік тауарларымен молайту мәселесін қарастыру тапсырылды. Қабылданған шаралар туралы ақпаратты партияның Орталық аппаратына 2021 жылғы 1 қарашаға дейін ұсыну қажет екені хабарланды.