Жақсы шығарма, әдемі картина, әуезді ән, сұлу мүсін – бәрі-бәрі шын таланттан туады. Біз мұны өнер дейміз. Кейде шығармашыл жандардың өз өнерінен бөлек тағы бір талантты қыры танылып жатады. Мүсінші балшық илеп отырып, ән салуы мүмкін. Композитор ыңылдап отырып, сурет салуы мүмкін. Яки суретшілер де жақсы жаза алады. Әлқисса.
Жалпы, жазушы қауымға суретшілік тым алыс өнер емес. Екеуіне де көркемдік ортақ. Бірі өрнекті сөзбен, бірі мың бояумен көркемдейді. Әрине, ең басты негіз – ой. Суретшілер сөзге сараң болғанымен, жазушыларда суретшілік көзқарас – әсемдікті көру, байқау ғадеттері бар. Сонда бояуы жоғы болмаса, жазушы да суретші ғой дейсің.
Ақын-жазушылардың суретшілігі жайлы сөз қозғағанда, ең алдымен, Пушкин мен Лермонтов еске түседі. Қазақ ақыны «Поэт красивый должен быть, как бог. Кто видел бога? Тот, кто видел Пушкина» (Олжас Сүлейменов) деп жырлаған Пушкин қылқаламынан жүздеген портреттер, пейзаждық эскиздер, құстар мен жылқылардың суреттері, шығармаларына арналған иллюстрациялар туды. Кейде ол бір картинада өмірде бар кейіпкерлер мен қиялдан туған персонаждарды қоса бейнелеген. Мәселен, өзі мен Евгений Онегинді. Бүгінде бұл еңбектер ақынның мемориалдық музейлерінде сақталып тұр.
Ал Лермонтов сурет салуға бала кезінен қызығыпты. Кейін Кавказға жер аударылғанда суретшілік таланты тіпті айқын көріне бастайды. Мұнда Лермонтов көбінесе әскер өмірінен карикатуралар салады, портреттер мен пейзаждар жазады.
Кавказға алғашқы сапарының өзінде-ақ ақын көрген көрікті жерлерін қағазға түсіріп үлгерген. 1837 жылы замандасы С.Раевскийге жазған хатында осы сапардан Петербургке жақсы бір топтама ала келгенін жазады. Лермонтовты тіпті кәсіби суретшілер де көшірген. Мәселен, ақынның суреттері бойынша бірнеше акварельді суретші князь Г.Гагарин жасады.
Бүгінгі күнге Лермонтов картиналарының аз ғана бөлігі жетті. 13 майлы бояу, 44 акварель мен 400-ге жуық сурет. Бұл еңбектер Пушкин үйінде, Мемлекеттік әдеби мұражайда және Мәскеу, Тархан, Пятигорск қалаларындағы Лермонтов мемориалдық мұражайларында сақталған.
Ал Шевченконың өміріне суретшілік қабілеті көп көмектесті. Ең алдымен, шаруа отбасында дүниеге келген ол осы өнерінің арқасында крепостнойлықтан құтылды. Кейін сурет салудан сабақ та берді. Саяси қуғында жүргенде Шевченко геологиялық экспедициялар құрамында суретші болды. Сөйтіп, Арал мен Каспий теңіздерін аралады. Одан бөлек Тарас Григорьевич станоктық кескіндеме, графика, монументалды және сәндік кескіндеме, мүсін салаларында жұмыс істеді. Жазушы өмірінің соңына қарай гравюра академигі атағын алды.
Поэзия мен сурет. Бұл Маяковский бастаған революциялық плакат өнері. Бала кезінен суретке икемі болған ақынның отбасында бәрі дерлік – әкесі де, анасы да, әпкелері де сурет салған. Ал студенттік жылдарда ол танымал плакаттар мен ашық хаттардың сериясын жасауға қатысады. Маяковскийдің Казимир Малевичпен бірлесіп жасаған жұмыстары ерекше табысқа жетті. Осыдан соң ақын қоғамдық-саяси ойларға құрылған сатиралық плакат жасаумен айналысты. Оған қоса Маяковский көптеген кітабын футуристік суреттерімен өзі көркемдеген.
Ал Гюго суретшілігінен мыңнан аса картина қалыпты. Оның көбі, негізінен өз шығармаларына иллюстрациялар. Гюго тек бояумен, қарындашпен ғана емес, қара кофемен де сурет салған. Тіпті кей шығармаларында өз қанын қолданған деседі. Бәлки, аңыз, бәлки, ақиқат.
Антуан де Сент-Экзюперидің жазушылығынан басқа да кәсібі баршылық. Ол – кәсіби ұшқыш, журналист, өнертапқыш, карта сиқыршысы һәм суретші. Жазушының әлемге әйдік ертегісі – «Кішкентай ханзада» да автордың әдемі иллюстрацияларымен танымал. Экзюпери қолжазбаны сызбаларымен бірге баспаға тапсырғанда, мәтін мен суреттердің тұтас бір шығармадай екені анық көрінген.
Қазақ қаламгерлері арасында көркем сөзімен бірге суретті де жақсы салатындарды білеміз. Мәселен, жазушы, композитор Ілия Жақановтың суретшілігі әмбеге аян. Қазіргі таңда да қылқаламын қолынан тастаған жоқ деп естиміз. Бәлки, адамның суретшілік дарынына туған жерінің табиғаты да әсер ететін болар. «Алтайдың кербұғысы» атанған Оралхан Бөкей де бос уақытында сурет салатын деседі. Сондай-ақ Оралхан Бөкейдің досы, аудармашы Анатолий Кимнің суретшілік өнері бар. Жеке альбомы да шыққан. Дәл осы Алтайдың бауырында өмірге келген жазушы Әлібек Асқар жазушылықтан бұрын суретші болуды армандапты. Көркемсурет училищесін кітап безендіру мамандығы бойынша суретші-график болып бітірген ол өз кітаптарын өзі безендіреді.