Жамбылдық жұрт жарық үшін қырғыздардың қабағын бағып, арқасынан қағып отыр. Қарапайым халық тұтынған электр қуаты үшін әрі кетсе 3-5 мың теңге төлесе, Меркі ауданына қарасты Жауғаш батыр ауылының тұрғындары 15-20 мың теңгенің аралығында ақы төлеуге мәжбүр. Осылайша, қазақ ауылының тұрғындары электр қуатын Қырғыз Республикасынан алуға мәжбүр.
Кеңес ауылдық округінің құрамына кіретін Жауғаш батыр ауылының тұрғындары мал бағып, егін салып нәпақасын айырып отыр. Шағын ауыл халқы шағым айтып, кез келген мәселемен әкім алдына бара бермейді. Алайда жергілікті жұртшылық ондаған жыл бойы жарық мәселесімен талай шендінің алдын тоздырған. Өңірді басқаруға келген атқамінерлер жағдайды білгенімен, халықтың жанайқайын құлағына ілгенімен, мәселені шешуге келгенде қорғансыздың күйін кешкен. Ал қырғыз тарапы беретін жарыққа жаутаңдап қараған халық төлемақыны доллармен төлеуге мәжбүр.
«Біз жарық қуатын Қырғыз Республикасынан аламыз. Осылайша, көрші елге тәуелді болып отырмыз. Төлемақыны мемлекетаралық болып есептелетін ең жоғары тарифпен төлейміз. Көрші елге бір адамды өткізу, қаражатты долларға айырбастау, оны сомға ауыстырып, төлемақыны жеткізу де оңай емес. Қысқасы, ауыл халқының жағдайы мәз емес. Осылайша, қиналып күн көріп жатырмыз», дейді елді мекен тұрғыны Өмірбек Оразбаев жағдайды түсіндіріп.
Деректерге сүйенсек, қырғыздар жағы қалаған кезінде жарықты сөндіріп тастайтын көрінеді. Мұндай кезде майшамға телмірген халықтың жағдайы тіпті қиындай түсетіні айтпаса да түсінікті. Он алты жыл бойы жарық үшін айыр қалпақты ағайындарға жалтақтап, ғаріптің күйін кешкен халық өткір мәселенің жедел түрде шешімін тапқанын қалайды. Өйткені артық ақша төлеуден әбден шаршаған.
«Үп еткен жел тұрса жарық сөнеді. Қырғыздар жағы электр қуатын өшіруге бейіл тұрады. Соның салдарынан бірнеше тәулік бойы жарыққа жарымай отырамыз. Соған қарамастан ай сайын 15-20 мың теңге төлемақы төлейміз», дейді ауыл тұрғыны Сағат Жақсымбетов.
Ауылдан бөлек екі бірдей әскери бөлімше де қырғыз жарығына тәуелді екенін айта кетелік. Жауғаш батыр ауылында қоныстанған халықтың мұңын жергілікті атқарушы биліктің өкілдері жыл сайын естіп жүр. Әкімдердің есепті жиналысында да өткір мәселені көтеруді тоқтатқан емес. Алайда жарық мәселесі жылдар бойы шешімін таппай келеді. Қашан, қалай шешілетінін кім білсін?! Бір анығы, проблема бұрынғыдай өзекті күйінде қалмақ.
Уақытында Кеңес, Аспара ауылдары арқылы Жауғаш батыр елді мекеніне электр қуаты тартылған. Әйткенмен, тоқырау жылдарында тиын табу үшін түрлі әрекетке барған әлдекімдер жарық бағаналарын ұрлап кеткен. Салдарынан бүтін бір елді мекен халқы әлі күнге зардап шегіп отыр. Біз айтқан 15-20 мың теңге бер жағы ғана. Біраз уақыт бұрын ауыл тұрғыны Мәдина Ақылбекова бір айда тұтынған электр қуаты үшін 24 мың теңге төлегенін айтып, жанайқайын жеткізген болатын.
Жергілікті жұртшылық көрші елдің қабағына қараудан қажып кеткен. «Біз де басқа ауылдардың халқы секілді ақылға қонымды төлемақы төлегіміз келеді. Ол үшін билік біздің мәселемізге мойын бұруы керек. Жылдар бойы шешімін таппаған мәселе Президентке жетпесе, Мемлекет басшысы пәрмен бермесе шешілмейтіндей көрінеді», дейді ауылдағы ағайын ашынып.
Расында да, ұзақ жылдар бойы қаржыны көрші елдің қазынасына құйып жүрген ауыл тұрғындарының ашуын түсінуге болады. Байқауымызша, мәселе өңірлік деңгейде шешімін таппайтын сияқты. Өйткені жобалық-сметалық құжаты жасалғанымен, тиісті тараптардан әлі күнге қолдау жоқ.
«Нақтылап айтатын болсақ, 2021 жылы жобалық-сметалық құжаттарды реттеу жұмысы басталды. Уақыты келген соң сараптамадан өтті. Белгілісі сол, 532 млн теңгені құрайтын жобалық-сметалық құжаттары әзірленген болатын. Салалық басқармаға бюджеттік өтінім беріліп қойған. Алайда бүгінгі таңда қолдау таппай отырғанынан хабардармыз», дейді аудан әкімінің міндетін атқарушы Қайрат Арғынбаев жағдайды түсіндіріп.
Жауғаш батыр ауылында бас ауыртатын мәселе аз емес. Алайда ауыл тұрғындары барлық мәселені кері ысырып қойған. Олар үшін қолжетімді бағадағы электр қуаты ауадай қажет. Басқасының бір мәнісі болар. Халқының саны екі жүзге жетпейтін шағын ауыл жұртының шағымы да осы. Қысқасы, қырғыздар тарапы жеке кәсіпкерлік арқылы Меркі ауданындағы бүтін бір ауылдағы ағайынды қанап отыр. Бұған тоқтам жасайтын күн алыс па, жақын ба?
«Осы жобаны қаржыландыру үшін тиісті министрлікке өтінімді бірінші жартыжылдықта өткізгенбіз. Жоба әлі қолдау таппады. Министрлік тарапынан қолдау тапқан жағдайда ғана елді мекен мен екі әскери бөлімше тұрақты түрде электр энергиясымен қамтылады», дейді облыстық энергетика және тұрғын үй коммуналдық шаруашылық басқармасының бөлім басшысы Алмас Омаров мәселенің мәнісін түсіндіріп.
Жауапты тұлғалардың сөзінен түсінгеніміз, мәселе жақын күндері шешімін таппайтын секілді. Өйткені жоба әлі күнге дейін мақұлданбаған. Сондықтан да жауғаштықтардың жанайқайы әлі біраз уақытқа жалғасады десек, қателеспеспіз.
Жамбыл облысы,
Меркі ауданы